جو بایدن در روزگاری رئیس جمهور آمریکا شده است که اقتدار آمریکا در جهان بیش از هر زمان دیگری دستخوش تهدید رقیبان قدرتمند است. سال ۲۰۲۲ برای این رئیس جمهور کهنسال چگونه سالی خواهد بود؟
دیدارنیوز: سال ۲۰۲۲ میلادی در حالی آغاز شد است که جهان طبق معمول آکنده است از چالش‌های خرد و کلانی که هر کدام می‌تواند فاجعه‌ای برای جهان باشد. در این میان سرنوشت سیاسی جو بایدن موضوع بسیار مهمی است. رئیس جمهوری که باید اقتدار آمریکا را در جهانی حفظ کند که بیش از هر زمان دیگری شاهد ظهور رقیبانی قدرتمند و گستاخ برای آمریکاست. مقاله استیفن کالینسون به این موضوع پرداخته است.
منبع: سی ان ان
نویسنده: "استیفن کالینسون"، خبرنگار سیاسی سی ان ان
مترجم: حمید رضا بابایی
روزی نبوده است که "جو بایدن" در کاخ سفید با چالش‌های داخلی شدید مواجه نشده باشد، مشکلاتی که تهدیدی علیه ریاست جمهوری اش بوده اند. ولی امیدهایش برای جان گرفتن دوباره در سال ۲۰۲۲ آزمون‌هایی در خارج از آمریکا را پیش رو دارد که به یک اندازه خطرناک هستند.
آمریکا دستکم با دو بحران بالقوه مرتبط با امنیت ملی خود مواجه است که می‌تواند در کوتاه مدت حالت انفجاری به خود بگیرد. نخست، باید تلاش کند تا مقابل تهاجم روسیه به اوکراین را بگیرد، اقدامی که می‌تواند متهورترین تلاش مسکو برای شکل دهی مجدد به نظم جهانی پس از جنگ سرد باشد؛ و اگر مذاکرات هسته‌ای نتیجه‌ای درپی نداشته باشد، ایران در آستانه تبدیل شدن به قدرتی با بمب اتمی قرار خواهد گرفت، و این شرایط گزینه‌ای دردناک مقابل بایدن می‌گذارد که آیا با اقدامی نظامی به ایران پاسخ دهد؟ سیاستی که می‌تواند آمریکا را بار دیگر درگیر آتش مناقشات خاورمیانه کند.
این مسایل هرچقدر هم که اوضاع را بغرنج کنند، هر دو تقریبا به نوعی سبب خواهند شد آمریکا از پرداختن به معضل قرن بیست و یکم در سیاست خارجی خود دور شود: چگونگی مقابله با چین که روز به روز قدرتمندتر و پرخاشجو می‌شود.
افزایش توجه دیپلماتیک و نظامی مورد نیاز واشنگتن برای مواجهه با ایران یا روسیه، خرسندی پکن را درپی خواهد داشت به ویژه آن که چین زمانی به قدرتی مطرح تبدیل شد که آمریکا در باتلاق عراق و افغانستان فرو رفته بود.
البته دنیایی ناآرام می‌تواند رئیس جمهور بایدن را با مشکلات غیرمترقبه مواجه سازد. مثلا هیچ رئیس جمهوری در آمریکا، احتمالا از دوران "بیل کلینتون" در دهه ۱۹۹۰ تاکنون، نتوانسته است مقابل تحرکات هسته‌ای کره‌ی شمالی بایستد؛ و این کشور استالینیستی که از ده سال گذشته تاکنون تحت قیومت دیکتاتور بی ثبات، "کیم جونگ اون" قرار داد، در حال پیش بردن برنامه‌های موشکی خود است که قادرند بمب‌های اتمی آن را بر خاک آمریکا فربریزند.
اما تنها پیونگ یانگ نیست که به آمریکا بی اعتنایی می‌کند. دستاورد‌های گرانقدر سیاسی بایدن تا حدودی به دلیل قیمت‌های رو به افزایش بنزین ازبین رفته است آن هم پس از ناکامی او در مجاب کردن کشور‌های نفت خیز خلیج فارس تا نفت بیشتری روانه بازار کنند. فراگیری کرونا هم تهدیدی است بالقوه در خارج از آمریکا که می‌تواند بر امنیت ملی آن تاثیرگذار باشد؛ و گسترس اومیکرون هم می‌تواند بار دیگر زنجیره‌های جهانی عرضه را از حرکت بازدارد و تورم را افزایش دهد و چنین وضعی می‌تواند برای هم حزبی‌های بایدن در انتخابات میان دوره‌ای سال آینده، تهدید باشد.
البته خبر‌ها تمام و کمال هم برای رئیس جمهور بد نبوده است، همان رئیس سابق کمیته روابط خارجی سنا که به داشتن تخصص کشورداری در کارزار‌های انتخاباتی اش به خود می‌بالید. در نخستین سال حضورش در کاخ سفید، از تخصص دیپلماتیک بهره برده است. بایدن با اعلام آن که "آمریکا بازگشته است" متحدان آمریکا را که زخم خورده توهین‌های ترامپ بودند، آرام کرد. وی دولت‌های غربی را متقاعد کرد تا بسته‌ای از اقدامات خشن تنبیهی علیه روسیه تدارک ببینند تا آن را از تجاوز به مرز‌های اوکراین بازدارند – و به مسکو پیشنهاد مذاکرات امنیتی در درازمدت داده است تا تنش‌ها کاهش یابد. اوایل پارسال بود که ظاهرا با "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهور روسیه بدون تکلف صحبت کرد آن هم بعد از تقویت نظامی اوکراین در مناطق مرزی؛ و در حالی که ترامپ در قبال چین، رویکرد تقابل گرایانه از خود نشان داده بود، بایدن در جلب نظر متحدان آمریکا در اروپا و اقیانوسیه به منظور حمایت از استراتژی آمریکا، بهتر عمل کرده است.
اما دیپلماسی او باید مسیر ملی گرایانه و توسعه طلبانه "شی جینگ پینگ" رئیس جمهور چین را تغییر دهد، زیرا وی بازمانده دمکراسی در هنگ کنگ را نابود کرد و بیم آن می‌رود که احتمالا تلاش کند تا به زور، تایوان را به چین ملحق کند، اقدامی که می‌تواند آمریکا را وارد جنگی فاجعه بار با رقیبش در آسیا کند.
سال جدید و آزمون‌های سریع
در سال جدید طولی نخواهد کشید که اعتبار سیاست خارجی بایدن در بوته آزمایش قرار خواهد گرفت.
تاکنون فشرده‌ترین تلاش دیپلماتیک دولت بایدن، تلاش برای متقاعد کردن پوتین به عقب راندن ده‌ها هزار نیروی نظامی از اطراف مرز‌های اوکراین بوده است. یکپارچگی ناتو و سلامت موقعیت سیاسی بایدن به این بستگی دارد که بدون تن دادن به تضمین‌های امنیتی مورد نظر پوتین، این بحران را خنثی کند. مثلا پوتین خواستار آن است که ناتو نیروهایش را از تمام کشور‌های عضو سابق پییمان ورشو که به ناتو پیوسته اند، خارج کند؛ این خواسته در صورت تحقق می‌تواند اعتبار غرب را نابود و روسیه را به ماجراجویی بیشتر تشویق کند.
در تازه‌ترین تحول مرتبط، کاخ سفید روز سه شنبه اعلام کرد مقامات آمریکایی و روسی در دهم ژانویه (۲۰ دی) دیدار خواهند کرد. مقامات آمریکایی، روسی و همچنین ناتو در چند روز بعد از آن تاریخ نیز با هم در تماس خواهند بود. روسیه همچنین خواستار دیدار رو در روی دیگری میان بایدن-پوتین بوده است، نمایشی دیپلماتیک که یادآور نشست‌های دوران جنگ سرد است. اما بایدن باید در عملکرد خود متوازن باشد، زیرا اگر نهایتا در خصوص اوکراین کوتاه بیاید، به تلاش برای برآورده کردن خواسته‌های پوتین متهم خواهد شد، و در عین حال برای پوتین راه گریز فرعی پیدا کرده است که به رئیس جمهور روسیه اجازه می‌دهد آبروی خود را حفظ کند.
این رویارویی، تبعات عمیق سیاسی برای بایدن و پوتین دارد؛ و رهبر روسیه که تثبیت دوباره قدرت روسیه با هزینه آمریکا را وظیفه‌ای تاریخی می‌داند، دشمنی باهوش است که بر سه رئیس جمهور اخیر آمریکا فایق شده است.
همزمان که شرکای اروپایی آمریکا تلاش می‌کنند مانع از بروز جنگ در این قاره شوند، مذاکره کنندگان هسته‌ای آمریکا برای احیاء توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میان ایران و آمریکا تقلا می‌کنند. این پیمان با خروج ترامپ از برجام، فروپاشید.
این گفتگو‌ها روز دوشنبه آغاز شد و با وجود ابراز خوش بینی مذاکره کنندگان روسی، آمریکا به شدت از این که مسیر دیپلماتیک نتیجه بخش باشد، ابراز بدبینی کرده است. "ند پرایس" سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز سه شنبه گفت هنوز "خیلی زود است که بگوییم" آیا دولت جدید "تندروی" ایران که به مذاکرات بازگشته، به گفتگو علاقمند باشد. پرایس افزود همچنان در هرگونه پیشرفت حاصل شده، مساله "تشدید گام‌های هسته‌ای ایران" درنظر گرفته نشده است.
دور جدید مذاکرات که در آن مقامات ایران و آمریکا مستقیما دیدار نمی‌کنند، پس از آن برگزار می‌شود که "رابرت مالی" مذاکره کننده ارشد آمریکایی چند روز پیش از کریستمس هشداری شدیداللحن اعلام کرده بود. وی در گفتگو با "بکی اندرسون" از شبکه سی ان ان گفته بود اقدام ایران در افزایش میزان غنی سازی به این معنا است که زمان برای حصول توافق در حال پایان است.
مالی که مسئول امور ایران در وزارت خارجه آمریکا است، گفت، "اگر آن‌ها با همین گام ادامه دهند، چند هفته و نه چند ماه، وقت داریم که به نظرم در آن زمان به این نتیجه خواهیم رسید که دیگر توافقی وجود ندارد تا احیاء شود. " مقامات آمریکایی معتقدند ایران تا چند ماه دیگر مواد لازم را برای تولید بمب اتمی در اختیار خواهد داشت. برخی اسرائیلی‌ها از چند هفته در این زمینه سخن می‌گویند.
ایران خواستار آن است که پیش از کاهش غنی سازی اورانیوم، آمریکا تمام تحریم هایش را لغو کند. آمریکا رویکرد گام به گام را پیشنهاد کرده است. ولی موقعیت آمریکا در این میان پیچیده شده است، زیرا دولت بایدن نمی‌تواند قول بدهد دولت جمهوری خواه بعدی در آمریکا، پایبند توافق احتمالی خواهد بود. ایران گفته است که در حال حاضر اورانیوم را با غلظت ۶۰ درصد غنی می‌کند، این رقم تاکنون بالاترین درصد بوده است و تا آستانه ۹۰ درصد که برای تولید بمب اتمی ضروری است، فاصله چندانی ندارد. پیشرفت‌های ایران بیانگر شکست کامل سیاست "فشار حداکثری" ترامپ است. این سیاست زمانی ارائه شد که ایران به توافق حاصله در دوران اوباما – که برنامه هسته‌ای تهران را محدود کرده بود – عمل می‌کرد.
اگر اکنون دیپلماسی شکست بخورد، بایدن – و یا پس از آن اسرائیل – با این سوال مواجه خواهند شد که آیا به تاسیاست (هسته ای) ایران حمله نظامی بکنند، اقدامی که می‌تواند بار دیگر خاورمیانه را شعله ور کند.
میزان نفوذ بایدن در خارج از آمریکا در روز‌های آینده، تا حد زیادی به این بستگی دارد که متحدان و دشمنان آمریکا یک سال پس از حضور رئیس جمهور در کاخ سفید، عملکرد وی را چگونه ارزیابی می‌کنند.
تاکنون بزرگ‌ترین نقطه ضعف در سابقه بایدن، خروج بی برنامه آمریکا از افغانستان بوده است. رئیس جمهور به مردم آمریکا قول داده بود آنچه که در خروج نیرو‌های آمریکایی از "سایگون" ویتنام رخ داد، در کابل تکرار نخواهد شد، اما دقیقا همان مساله به وقوع پیوست. ادعا‌های دولت مبنی بر آن که خروج عجولانه آمریکا موفقیتی بزرگ است، تحت الشعاع تصاویر ویدئویی از واقعیات قرار گرفت؛ و در این میان مرگ ۱۳ نظامی آمریکایی و بسیاری از افاغنه در عملیات انتحاری نزدیک فرودگاه کابل، بر شدت این اوضاع افزود.
افتضاح افغانستان، اقتدار بایدن را در داخل آمریکا و خارج از آن خدشه دار کرد، این در حالی است که دمکرات‌ها مدعی هستند مردم آمریکا به این مساله اصلا اهمیتی نمی‌دهند که سربازان آمریکایی چگونه از عرصه طولانی‌ترین جنگ آمریکا خارج شدند؛ آن‌ها فقط خواستار بازگشت نیرو‌های نظامی به وطن بودند.
این آشفته بازار همچنین به جمهوری خواهان فرصت داد تا رئیس جمهور جدید را فردی بی اراده بنامند؛ گرچه همین منتقدان جمهوری خواه، زمانی که ترامپ در برابر خودکامگان جهان کرنش می‌کرد، سکوت کرده بودند. آمریکا درباره خروج نیروهایش از افغانستان، هشدار چندانی به متحدانش نداده بود. این مساله در ذهن دولتمردان در پایتخت کشور‌های خارجی سوالات جدیدی در خصوص ماندگاری اقتدار آمریکا برانگیخته است. نگاه سرد بایدن به منافع آمریکا نیز همین تاثیرات را داشته است.
سیاست‌های آسیب دیده داخلی آمریکا همچنین، نفوذ آمریکا را در جهان زیر سوال برده است. بازگشت سریع بایدن به پیمان اقلیمی پاریس دوستان آمریکا را خشنود کرد با این وجود پس از اعلام مخالفت " جو منشین" سناتور ایالت "وست ویرجینیا" با پیشنهاد بایدن برای تامین مالی طرح جهانی مقابله با گرم شدن زمین، اقتدار رئیس جمهور برای عمل کردن به وعده هایش زیر سوال رفته است.
در همین حال تلاش‌های بایدن برای متقاعد کردن دمکراسی‌های جهان به حفظ نظم لیبرال جهانی، با کوشش‌هایی بی وقفه ترامپ با هدف نابود کردن دمکراسی آمریکایی دائما تضعیف می‌شود؛ و دورنمای این که چهل و پنجمین رئیس جمهور آمریکا – ترامپ- بتواند در سال ۲۰۲۵ به کاخ سفید بازگردد، به این معنا است که بسیاری قدرت‌های جهانی به این وعده بایدن که "آمریکا بازگشته است" تردید دارند.
روسای جمهوری که در داخل کشور هدف انتقاد شدید قرار دارند، اغلب در خارج به دنبال پیروزی‌های آسان هستند، اما بایدن از چنین نعمتی برخوردار نیست، زیرا وی در شرایطی خدمت می‌کند که قدرت جهانی آمریکا بیش از هر زمان دیگر از جنگ دوم جهانی تاکنون، با چالش روبرو است. در عین حال، اختلافات شدید سیاسی که به آمریکا بازگشته است، گشایش‌هایی را در اختیار دشمنانی نظیر پوتین و شی قرار می‌دهد. این یک دایره شیطانی است که در میان جمهوری خواهان دست به دست می‌شود تا بایدن را ضعیف و شکست خورده نشان دهند؛ لذا همان قدر که ۲۰۲۲ برای بایدن در داخل سالی سخت به نظر می‌رسد، بعید است در خارج از کشور نیز حال و روز بهتری برایش رقم بزند.