دیدارنیوز– رسول شکوهی: درباره سال پیش رو یعنی سال ۹۸ تحلیل‌ها و دیدگاه‌های مختلفی مطرح است. عده‌ای عنوان سال سخت را برای آن انتخاب کرده‌اند و عمده بحث‌ها هم پیرامون مسائل اقتصادی و افزایش فشار تحریم‌ها مطرح می‌شود. از هر زاویه‌ای که به سال ۹۸ نگاه کنیم نمی‌توان بعد سیاسی آن و اتفاق مهم این سال یعنی انتخابات مجلس شورای اسلامی را نادیده گرفت. انتخاباتی که شاید مقدمه‌ای باشد برای انتخابات ریاست جمهوری در ۱۴۰۰.
رفته رفته جریانات مختلف سیاسی، دسته‌بندی‌های خود را شکل می‌دهند و احزاب و گروه‌های مختلف برای پیروزی هر چه بیشتر در انتخابات تلاش می‌کنند. لیست‌ها شکل می‌گیرد و در سطح کشور جنب و جوش انتخاباتی شروع می‌شود. هر چند که برخی معتقدند به علت مشکلات اقتصادی و نا امیدی نسبت به عملکرد مجلس در موضوعات مختلف، شاید مشارکت بالایی را شاهد نباشیم اما در سطح کشور به علت گرایشات منطقه‌ای و قومی می‌توان گفت که مشارکت قابل قبولی در انتخابات مجلس شکل خواهد گرفت ولی برای قضاوت در مورد انتخابات ریاست جمهوری زود است.
به سراغ غلامعلی دهقان تحلیلگر سیاسی رفتیم تا با او درباره دسته‌بندی‌های سیاسی تا انتخابات صحبت کنیم و مسائل و جنبه‌های مربوط به این دو انتخابات را مورد بررسی قرار دهیم. او سابقه فعالیت حزبی نیز دارد و یکی از کارهایی که در آن متخصص شناخته می‌شود جریان شناسی سیاسی است.
آرایش سیاسی حال حاضر
دهقان در ابتدای صحبت‌های خود به سراغ آرایش سیاسی حال حاضر کشور رفت تا چشم انداز بهتری نسبت به حدود دو سال آینده بدست بیاید. او در این باره گفت: «در اصولگرایی چهار جریان عمده می‌بینیم: اصول‌گرایان سنتی که در انتخابات ریاست‌جمهوری گذشته نماینده آن آقای میرسلیم بود. مصداق معروف آن هم مؤتلفه‌اسلامی است. جریان دیگر اصولگرایی نوین که خودشان را نو اصول‌گرا می‌نامند و تلاش می‌کنند که خود را به روز کنند. مصداق آن آقای قالیباف بود که مدل شعارهایش را عوض کرد. اصولگرایی ارزش‌مدار یا اصول‌گرایان انقلابی که در سال ۹۲ نمادش آقای سعید جلیلی و ۹۶ آقای رئیسی بود. این جریان اخیر، قدرت بیشتری دارند و معمولاً صدا و سیما از این جریان حمایت می‌کند. یک جریان دیگر اصولگرایی معتدلانه است که آقای علی لاریجانی مصداق آن است».
غلامعلی دهقان درباره جریان اصلاح‌طلبی نیز گفت: «در جریان مقابل که تحت عنوان اصلاح‌طلبی شناخته می‌شود اصلاح‌طلبان آوانگارد و یا اصلاح‌طلب‌های پیشرو را داریم که آخرین تحلیل‌های سعید حجاریان که قدری تند و تیز بود در این دسته قرار می‌گیرد. این جریان بعد از سال ۸۸ بیشتر از گذشته در حاشیه هستند. اصلاح‌طلبان اعتدالی داریم که دیدگاه‌هایی که بهزاد نبوی جدیدا مطرح می‌کند و مخالف دیدگاه حجاریان به حساب می‌آید متعلق به این نگاه است. یک جریان اعتدالیون داریم که جریان فکری-سیاسی نزدیک به آقای روحانی است و حزب اعتدال و توسعه در این مجموعه قرار می‌گیرد که به اصلاح طلب‌های اعتدالی نزدیک می‌شود».
اتحاد بین اعتدال‌گرایان جریانات مختلف
دهقان به این نکته اشاره کرد که همه این جریاناتی که گفته شد مدعی هستند ولی تجربه انتخابات‌های گذشته نشان داده که اگر به وحدت برسند احتمال پیروزی بالا می‌رود و در صورت افتراق، قطعا شکست می‌خورند. او در تحلیل دسته‌بندی‌های منجر به انتخابات ریاست‌جمهوری می‌گوید: «تحلیل من این است که اصولگرایی سنتی خیلی نمی‌تواند تأثیرگذار باشد. نو اصولگرایی ممکن است با چهره‌ای جدید مانند ضرغامی به صحنه بیاید. اصولگرایی انقلابی وزن خوبی دارد و یک کاندید هم پیدا می‌کند. علی لاریجانی و اصولگرایی اعتدالی نیز علائمی از خود نشان داده و خیزهایی برداشته است. اعتدالیون نیز در کنار امثال بهزاد نبودی و اسحاق جهانگیری تقریبا راه روحانی را دنبال می‌کنند. وضعیت بخش دیگر جریان اصلاح‌طلبی هنوز مشخص نیست».
دهقان، اما به نکته مهمی اشاره کرد و آن احتمال ائتلاف تمام جریانات اعتدالی در کشور است. یعنی اصول‌گرایان معتدل و اعتدالیون و اصلاح‌طلبان اعتدال‌گرا در یک نقطه جمع شوند. دهقان در این باره می‌گوید: با استفاده از تجریه ۸۸ بهترین کار این است که اتفاق ۹۲ و ۹۶ تکرار شود یعنی اصلاح‌طلبان معتدل و اعتدالیون و اصولگرایی معتدل به هم برسند.
با استفاده از تجریه ۸۸ بهترین کار این است که اتفاق ۹۲ و ۹۶ تکرار شود یعنی اصلاح‌طلبان معتدل و اعتدالیون و اصولگرایی معتدل به هم برسند.
احمدی‌نژاد پایگاه رای قابل توجهی دارد
دهقان در دسته‌بندی‌های خود هیچ اشاره‌ای به احمدی‌نژاد و جریان وابسته به او نداشت. از او پرسیدم که به چه علت او را از دسته‌بندی‌هایش خارج کرده و دهقان به عدم تایید صلاحیت او توسط شورای نگهبان اشاره کرد و گفت: «آقای احمدی‌نژاد به واسطه کارهایی مانند یارانه‌ها و مسکن مهر، پایگاه رأی قابل توجهی دارد. حرف‌های ساختارشکنانه هم که می‌زند نشان می‌دهد رأی قابل توجهی به دست می‌آورد. مشکل آقای احمدی‌نژاد این است که در این دو سال اخیر ساختارشکنی کرد و بعید است تأیید صلاحیت شود و از جهت ساختار، به رسمیت شناخته شود. اما پایگاه رأی او برای کاندیداهای دیگر خیلی مهم است. یعنی اینکه به فرض عدم حضور، رأی او به سمت چه کسی می‌رود؟!».
صدای پای پوپولیسم می‌آید
وقتی جامعه دچار مشکلات اقتصادی می‌شود و بحران‌ها و شبه بحران‌هایی به وجود می‌آید سیاستمدران پوپولیست، میدان تاخت و تاز پیدا می‌کنند. مانند ترامپ در آمریکا. تروریسم، ورود مهاجرین مکزیکی و بحث داعش به ترامپ این توان را داد که در انتخابات از آنها استفاده کند. طبق آنچه دهقان به آن اشاره کرد جامعه ما هم در پذیرش پوپولیست، ید طولایی دارد.
او در این باره می‌گوید: «یکی از آفات عرصه سیاست، رویکرد پوپولیستی و یا به تعبیری طرح شعارهای عوام‌گرایانه از سوی سیاستمداران است. در این نوع رویکرد، سیاستمدار برای کسب رای، رسیدن به هدف را از هر راهی جایز می داند. طرح شعارهای عوام پسند و بدون در نظر گرفتن دیدگاه‌های کارشناسی، صرفا در راستای جلب رای بوده و تهییج احساسات و به تعبیری استفاده از هیجانات، به کار گرفته می شود تا سیاستمدار به هدف خود که قدرت است نائل شود».
او به این نکته اشاره داشت که در شرایط فعلی ایران، این خوف وجود دارد تا به واسطه بد بیاری‌های دولت روحانی، رویکرد پوپولیستی در دو انتخابات آتی مجلس و ریاست جمهوری خودنمایی کند. او به انتخابات ۹۶ اشاره کرد که حسن روحانی توانست با اقبال عمومی مواجه شده و ۲۴ میلیون رای مردم را در سبد خود داشته باشد، اما روی کار آمدن دونالد ترامپ و بازگشت تحریم‌ها باعث شد که مشکلات اقتصادی به وجود بیاید و بحران‌هایی شکل بگیرد.
غلامعلی دهقان در این باره می‌گوید: «در این شرایط، یک جریان سیاسی تلاش می‌کند با فریب افکارعمومی، تمامی کاسه و کوزه‌ها را بر سر دولت بشکند و دولت را مقصر وضع موجود قلمداد کند. به کارگیری نوعی سیاست عوام فریبی برای رسیدن به قدرت که می‌تواند برای صاحبان آن کارساز شود ولی در نهایت مشکلی از کشور حل نمی‌کند. به نظر می‌رسد یک جریان سیاسی بدون توجه به مشکلات ساختاری در اقتصاد کشور درصدد دامن زدن به موج پوپولیسم برای رسیدن به مقصد خود است که بیش از گذشته هوشیاری نیروهای سیاسی معتدل کشور را می طلبد».
در تاریخ کسانی بوده‌اند که با عوام‌فریبی، رگ خواب مردم را به دست گرفته و اهداف خود را پیش برده‌اند. شاید در دوره ای احمدی نژاد نماد این پوپولیسم بود و کارهایی کرد که تا امروز اثرات آن وجود دارد ولی پوپولیسم فقط در احمدی‌نژاد خلاصه نمی‌شود و باید دید که چه کسی این راه را ادامه می‌دهد و یا چه کسی می‌تواند این پایگاه رای را به سمت خود جلب کند.