شانزدهمین شماره ستون «از میانه آتش» به انفجار در فرودگاه امارات متحده عربی پرداخته است. انفجاری که حاصل حمله پهپادی حوثی‌های یمن بود و باید در پازل پیچیده این روزهای خاورمیانه تحلیل شود.
دیدارنیوز ـ مریم رنگی تهرانی*: ناامنی دوباره در خاورمیانه این بار هم جانِ دست کم سه نفر را گرفت. روز دوشنبه رسانه‌ها در «خبری فوری» از انفجار در امارات متحده عربی گفتند.
انفجار تانکر‌های سوخت در پایتخت امارات متحده عربی سه کشته و شش زخمی بر جای گذاشت. در همان ساعات اولیه بعد از انفجار حوثی‌های یمن مسئولیت این عملیات را برعهده گرفتند.
در این حمله منطقه صنعتی و یک کارگاه ساختمانی در فرودگاه ابوظبی مورد اصابتِ پهباد قرار گرفت که حوثی‌ها در بیانیه اولیه به آن اشاره کردند و اعلام جزئیات عملیات را به بعد سپردند. سه نفرِ کشته شده در این عملیات دو هندی و یک پاکستانی بودند.
حوثی‌ها در بیانیه خود به استفاده از پهپاد در این حمله اشاره کردند. این حمله به عقبۀ آشفتگی در یمن و جنگِ این چند ساله حوثی‌ها با ائتلاف به سرکردگی عربستان بر می‌گردد. امارات متحده عربی نیز یکی از کشور‌های عضو این ائتلاف است.
نزدیکی حوثی‌ها به ایران که این روز‌ها در کش وقوس مذاکراتِ وین است، اهمیت این خبر را افزایش می‌دهد؛ و این در حالی است که از درگذشت سفیر ایران در یمن زمانِ زیادی نمی‌گذرد و لحظه‌ای تنش در یمن کاهش نیافته است. حوثی‌ها چنان به ایران نزدیکند که هر عمل این گروه در خاورمیانه به خصوص علیه عربستان و متحدانش توسط تحلیلگران در پازل کلی منازعه ایران و عربستان ارزیابی می‌شود.
امارات متحده عربی از سال ۲۰۱۹ حضور نظامی خود را در یمن کاهش داد و اگر گهگاهی هم در این کشور اتفاقی می‌افتاد دولت امارات سعی در پنهان کردنِ آن داشت. به طور مثال در زمان حمله پهپادی به فرودگاه ابوظبی در سال ۲۰۱۸، امارات به طورِ کامل وقوع آن را تکذیب کرد، باوجود اینکه حوثی‌ها خود این اقدام را بر عهده گرفته بودند. حتی در سال قبل از ۲۰۱۸یعنی دسامبر ۲۰۱۷ نیز حوثی‌ها از حمله با یک موشک کروز به نیروگاه هسته‌ای در ابوظبی خبر دادند، اما بلافاصله مقامات اماراتی آن را به شدت تکذیب کردند.. در طی این مدت زمانِ جنگ، حوثی‌های یمن حملات را بر عربستان سعودی و نه امارات متحد متمرکز کرده بودند.
اما نکته حائز اهمیت این است که نیرو‌های طرفدار ائتلافِ تحت حمایت امارات اقدامات خود را بر علیه حوثی‌ها در برخی از مناطق یمن از جمله مارب را افزایش داده است. این تناقضِ رفتاری امارات نسبت به یمن می‌تواند با عملیاتِ اخیر و مسائل دیگر در طی این مدت در منطقه ارتباطاتی داشته باشد و این حمله خبری برعکس قبلی‌ها توسط امارات تکذیب نشده است. یک روز قبل از وقوع این حمله شایعاتی مجازی در مورد احتمال تعرضی به مناطق غربی ایران مطرح شده بود. شایعاتی که البته از سوی هیچ مقام رسمی تایید نشد و مقامات مسئول منشاءصدایی شبیه رعد و برق را که در مناطق غربی ایران شنیده شده بود را رزمایش و آماده سازی پدافند هوایی کشور اعلام کردند. طبعا این شایعات مجازی نمی‌تواند مبنای تحلیلی در مورد حمله به فرودگاه یمن قرار بگیرد.
باقری کنی، مذاکره کننده ارشد ایران در مذاکرات وین و معاون وزارت امورخارجه در تاریخ سوم آذرماه امسال به ابوظبی رفت و با مقاماتِ این کشور دیدار داشت.
در شرایطی که امارات متحده عربی از کاهش تنش با ایران می‌گفت، این سفرِ غیرمنتظره و دیدار با انور قرقاش، مشاور عالی سیاست خارجی امارات متحده عربی و خلیفه شاهین المرر، وزیر مشاور در امور خارجی اهمیت بسزایی داشت. گزارش‌هایی که پس از این سفر از سوی دوطرف منتشر شد، نشان از شروعِ فصلی جدید در روابط ایران و امارات متحده عربی داشت. همچنین دوطرف خبر از دیدارِ نزدیکِ یک هیات بلند پایه اماراتی از ایران را دادند. این سفر قبل از سرگیری دوباره مذاکرات وین انجام شد. در این دیدار دو کشور به توافقات خوبی برای ثبات در منطقه و توسعه همکاری دوجانبه رسیدند.
در آبان ماه ۱۴۰۰ نیز وزیر امور خارجه ایران حسین امیرعبداللهیان یک گفت وگوی تلفنی با شیخ عبدالله بن زاید وزیر امور خارجه امارات متحده عربی داشت که درخصوص روابط دوجانبه میان این دو کشور بود و نکته حائز اهمیت در این گفت وگوی تلفنی دعوت دو مقام ارشد از یکدیگر برای سفر در خاک کشورشان بود.
در عین حال نباید از این نکته غافل شد که در هفته‌های اخیر خبر‌هایی مهمی درباره مذاکرات ایران و عربستان منتشر شده است. نکته کلیدی در این اخبار احتمال بازگشایی سفارت دو کشور در اخبار بود. بدون شک نزدیکی حوثی‌ها به ایران و این حمله، می‌تواند بر روابط ایران و امارات هم بسیار تاثیرگذار باشد.
پس از انفجار روز دوشنبه ابوظبی، وزارت خارجه آمریکا در همان روز بیانیه‌ای صادر و این حملات را به شدت محکوم کرد و گفت: «در کنار شریک خود امارات می‌ایستد.»
سایر مقامات آمریکا هم واکنش‌هایی نسبت به این عملیات داشتند. آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل نیز این حرکات را باعث افزایش تنش در منطقه دانست.
وزیر امور خارجه فرانسه ژان ایو لودریان هم در واکنشی این حمله را زنگ خطری برای ثبات در منطقه بیان کرد.
انور قرقاش مشاور عالی سیاست خارجی امارات متحده عربی که با باقری کنی دیدار داشت در توییتی این حمله را گناه آمیز خواند و وزارت امور خارجه امارات متحده عربی هم در بیانیه ای، واکنش تندی نسبت به این حمله نشان داد.
احتمال دارد که این حمله به تنش‌های بیشتری در یمن و در کل منطقه خاورمیانه منجر شود. اما اهمیت قضیه مسئله ایران است. هرچند با وجود به نزدیکی حوثی‌ها به ایران و استفاده از پهپاد در این عملیات آنچه تاکنون از واکنش کشور‌های دیگر نسبت به گذشته می‌توان فهمید، این بار انگشت اتهام به سمت ایران نبوده است. این پرهیز از اتهام زنی به ایران را می‌توان به مذاکرات در جریان هسته‌ای و منطقه‌ای نسبت داد و فرض کرد که طرف عربی قصد بالا بردن مجدد تنش با ایران را ندارد.
روابط ایران و امارات همواره روابطی به شدت پیچیده بوده است. از سویی امارات متحده، یار شماره یک عربستان سعودی است که این سال‌ها در دشمنی با ایران گوی سبقت را از اسرائیل هم ربوده است. از طرف دیگر امارات متحده احتمالا تنها کشوری درجهان است که رسما نسبت به جزایر سه گانه ایران در خلیج فارس ادعای حاکیمت دارد و شاید تنها کشوری در جهان باشد که تمامیت ارضی ایران را به صورت کامل به رسمیت نمی‌شناسد و از سوی دیگر این کشور بیشترین مبادلات تجاری و توریستی را با ایران داشته است. ایران و امارات نزدیکی جغرافیایی و اقتصادی فراوانی به هم دارند. امارات به عربستان نزدیک است، اما حتی بیش از عربستان در دسترس ایران است و هر تنش شدیدی در منطقه می‌تواند با واکنش تندی از جانب ایران یا متحدان منطقه‌ایش نسبت به امارات مواجه شود.
رابطه ایران و امارات رابطه‌ای پیچیده عشق و نفرت در خاورمیانه است. خاورمیانه‌ای که به عشق و نفرت‌های سوزان شهرت دارد.
*کارشناس مطالعات منطقه‌ای