خاورمیانه به درگیری گاه بیگاه میان ایران و آمریکا عادت دارد و خلیج فارس معمولا یکی از اصلی‌ترین کانون‌های رویارویی است. اما ماجرای نفت کش که چند روز پیش خبر آن منتشر شد، داستان مفصلی است!
دیدارنیوز ـ مریم رنگی طهرانی*: مدت‌های مدیدی است که در گیری‌ها و تنش‌های متعددی به خاطر تحریم‌های شدید علیه ایران در مسئله فروش نفت بین ایران و آمریکا در جریان است. در کانون این تنش هم اتفاقا نفتکش‌ها قرار دارند. کشتی‌های بزرگ و کوچکی که باید نفت را دور از چشم آمریکا به مناطق مختلف جهان ببرند و بفروشند.
در ۱۲ آبان ۱۴۰۰ خبری از دریای عمان مربوط به ایران و آمریکا در خصوص یک نفتکش رسید. اما این خبر پچیدگی‌های بسیار و واکنش‌هایی را با خود به همراه داشت. به این معنی که خبری که از ایران مخابره شد با اخبار منتشر شده از سوی آمریکا متفاوت بود.
تناقض روایت‌های ایران وآمریکا تحلیلگران مسائل سیاسی و جناح‌های سیاسی در داخل ایران را به گمانه‌زنی‌های سیاسی و رسانه‌ای و اظهارنظر‌های متفاوت وادار کرد.
در رسانه‌های ایران خبری مبنی بر این که نیروهای آمریکایی یک نفتکش حامل نفت ایران را توقیف و محموله نفتی آن را به نفتکش دیگری انتقال دادند؛ مخابره شد. بر مبنای این خبر سپاه پاسداران ایران با انجام عملیات انتقال هوایی یا همان هلی برن نیروهای خود را به عرشه نفتکش دزدی رسانده است؛ و با این عملیات سپاه دزدی دریایی آمریکا را خنثی می‌کند. این خبر توسط رسانه‌های عربی و برخی کشور‌ها به همین شکل بازتاب یافت.
در بخش دیگر خبر اعلام شد که پس از در اختیار گرفتن کنترل نفتکش توسط سپاه، دو‌ناو جنگی و بالگرد‌های آمریکایی قصد مداخله داشتند و تلاش می‌کردند که کنترل نفتکش را دوباره به دست بگیرند و مسیر آن را تغییر بدهند. در حالیکه نفتکش اکنون توسط سپاه به آب‌های سرزمین ایران هدایت شده و تلاش آمریکا در این زمینه ناکام مانده است.
در سال‌های اخیر آمریکا با گذاشتن پاداش برای نفتکش‌هایی که نفت ایران را در دوران تحریم انتقال دهند؛ توانسته بود یک نفتکش و نفت آن را مصادره کند. رخدادی که به گذشته باز می‌گردد. نکته مهم این است که احتمالا آن نفتکش همین نفتکش فعلی است که با خدمه خود نفت ایران را در ازای پادش به آمریکا تحویل داده بود.
سپاه پاسداران تصاویری از این عملیات و به خصوص شناور‌های آمریکایی را که در نزدیکی این نفتکش حرکت می‌کردند منتشر کرد.
دراین تصاویر نیروهای سپاه با هلی برن برروی عرشه نفتکش سرقتی توسط آمریکا پیاده می‌شوند. چندین بالگرد و ناوجنگی آمریکا در نزدیکی نفتکش هم دیده می‌شود، اما خبری از شلیک ودرگیری نظامی وجود ندارد. ناو‌های کلاس آرلی برک در تصویر دیده می‌شود که بی شک مربوط به نیروی دریایی آمریکا و تحت فرماندهی سنتکام است.
سنتکام مخفف ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکاست بخشی از ارتش آمریکا که فرماندهی نیروهای مستقر در خاورمیانه و شرق و افریقا و آسیای مرکزی را بر عهده داشته و تاکنون در سه جنگ خلیج فارس، عراق و افغانستان نقش داشته و فرمانده فعلی آن ژنرال کنت مکنزی است. سنتکام در سال ۱۹۸۳ تاسیس شد و ۲۵ کشور حوزه فعالیت و رصد آن بود که در دوران ترامپ اسراییل هم به آن اضافه شد.
نکته جالب در زمان انتشار این خبر این بود که به جز رسانه‌های ایرانی و برخی رسانه‌های منطقه‌ای که خبر را به نقل از ایران منتشر می‌کردند در خبرگزاری‌های بین‌المللی خبری از این رخداد نبود.
مدتی طول کشید تا جان کربی سخنگوی پنتاگون در واکنش به این خبر گفت: «ناوگان پنجم آمریکا به کشتی وتجهیزات هوایی ما درمنطقه دستور داد که وضعیت را زیر نظر بگیرند؛ و قصدی برای توقیف نداشتیم!»
اودر بخشی دیگر مدعی شد که این موضوع مربوط به گذشته است که ایران تازه در مورد آن صحبت می‌کند. این روایت مختصر تمام چیزی است که طرف آمریکایی به صورت رسمی در مورد این اتفاق گفته است.
نکته مهمی که در این روایت وجود دارد و از طرف ایران تکذیب نشده است این است که زمان رخ دادن این واقعه در روز اعلام آن یعنی ۱۲ آبان نبوده است و احتمالا این درگیری مدتی قبل روی داده و سپاه پاسداران به دلایلی خبر را بعد‌ها منتشر کرده است.
درایران دو نیروی سیاسی داخلی واکنش‌های متفاوتی نسبت به خبر داشتند. چهره‌های سرشناس اصلاح‌طلب همانند مصطفی تاج زاده، عباس عبدی، عبدالله رمضان زاده و صادق زیبا کلام توییت‌هایی در این زمینه نوشتند.
البته موضع هر کدام نسبت به این خبر متفاوت بود و زیبا کلام از زاویه اقتصادی، تاج زاده از موضع پرهیز از جنگ ودرگیری با آمریکا نوشته بود. تحلیلی‌ترین موضع را، اما عباس بعدی گرفت و در توییتی نوشت: «برای اعلام کردن زمان مذاکرات نیازی به انتشار خبر‌های آنچنانی از درگیری خیالی نظامی نیست مذاکره کنید. مذاکره کار خوبی ست»
در طیف مقابل، اما اصولگرایان به شدت از این رخداد و انتشار این خبر مشعوف بودند و به تندی علیه اصلاح‌طلبان موضع گرفتند. رسمی‌ترین واکنش از سوی مجلس نسبت به موضع اصلاح طلبان ابراز شد. نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در مورد اظهار نظر اصلاح طلبان گفت: «توصیه من به این افراد این است که برای خود شأن قائل باشند و به جای حمایت از کشورشان از دشمن حمایت نکنند و حق را به او ندهند»
همانطور که می‌دانیم با تغییر دولت در ایران تیم مذاکره کننده هسته‌ای به طور کلی تغییر کرده است. مذاکره کنندگان در این چند وقت اخیر منتظر اعلام زمان برای برگزاری مذاکرات از سوی ایران با کشور‌های ۴+۱ بودند. با تعیین رسمی تیم جدید مذاکره کننده بالاخره علی باقری کنی معاون سیاسی وزارت امور خارجه و رئیس احتمالی تیم مذاکره کننده ایران در پیام توییتری گفت: «مذاکرات وین باهدف لغو تحریم‌های غیر قانونی آمریکا علیه ایران از دوشنبه ۸ آذر ماه آغاز خواهد شد.»
آیا آن چنان که عباس عبدی مدعی شده است انتشار خبر این درگیری درست در روزی که خبر از سرگیری مذاکرات وین اعلام شد، نشانه‌ای از ارتباط بین این دو موضوع است.
آیا اصولگرایان می‌خواهند با انتشار خبر این درگیری مانوری از اقتدار را در داخل برای بدنه سیاسی حامی خود در خارج برای طرف‌های مذاکره شکل دهند؟
آیا ماجرای این نفتکش و انتشار خبر آن در واقع مکمل اعلام زمان جدید و تیم جدید برای مذاکرات هسته‌ای وین است یا آن که باید آن را به درگیری معمول ایران و آمریکا بر سر تحریم‌ها نسبت داد و از چنین تحلیل‌های پیچیده‌ای پرهیز کرد.
هر چه باشد اما این جا خاورمیانه است. در میان داستان‌های عجیب خاورمیانه جدال ایران و آمریکا یکی از قدیمی‌ترین‌هاست و داستان‌ها در این منطقه از جهان معمولا پیچیده‌تر از آن است که تصور می‌شود.
شاید پرونده نفتکش کذایی و عکس آن را باید تا کیف دیپلمات‌ها و روی میز مذاکرات در گراند هتل وین هم تعقیب کرد!
*کارشناس مطالعات منطقه‌ای