دیدارنیوز–
اسفندیار عبدالهی: موضوع طالبان و عملکرد این گروه، در برهه های مختلف زمانی به صدر اخبار منتقل می شود و تحلیل های فراوانی را به خود اختصاص می دهد.این بار اما مباحث مرتبط با صلح در افغانستان و حضور نمایندگانی از این گروه در تهران، موضوع طالبان را در صدر اخبار قرار داده است.
به نظر می رسد در حال حاضر، گروهی از اعضای طالبان با کشورهایی مانند روسیه و چین و گروهی نیز از هسته اصلی آنها، با پاکستان کار می‌کنند. طالبان با تهران هم همیشه ارتباط داشته و محافل مختلف نیز از این ارتباط با خبر بوده اند ولی پس از سفر اخیر شمخانی به کابل و همچنین حضور نمایندگان طالبان در تهران، روابط فی مابین، علنی‌تر شده است، جالب تر آنکه گفته شده است جلسه گروه طالبان با سید عباس عراقچی در تهران با هماهنگی دولت افغانستان انجام شده است.
طی ماه‌های گذشته، جلسات متعددی پیرامون پروسه صلح افغانستان در گوشه و کنار منطقه و جهان برگزار شده است که مهمترین آنها، نشست گروه طالبان به همراه نمایندگانی از شورای عالی صلح افغانستان با روسیه و ایران بود. نکته قابل تامل در این گردهمایی‌ها، کم‌رنگ شدن نقش آمریکا در موضوع صلح افغانستان و میدان‌داری روسیه و ایران است.
این روزها در چند نقطه منطقه، شاهد جایگزین شدن روسیه و ایران به‌جای آمریکا هستیم، همچنانکه در سوریه نیز پس از خروج نیروهای آمریکایی از شمال این کشور، محور «روسی – ایرانی – سوری»، موفق شد با رایزنی‌هایی که با نیروهای کرد انجام داد، ارتش سوریه را وارد منبج کند و پرچم سوریه عربی را در کردستان سوریه، علم کند. در قضیه صلح افغانستان نیز شرایط به گونه‌ای رقم خورد که پس از ناتوانی آمریکایی‌ها در به نتیجه رساندن مذاکرات با طالبان، روسیه وارد میدان شد و به دنبال آن نیز دیپلماسی ایران با سفر علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی به کابل و آمدن نمایندگانی از گروه طالبان به تهران فعال شد.
دیدارنیوز در خصوص دلایل افزایش فعالیت دیپلماسی منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران به ویژه در موضوع افغانستان و ورود به پروسه صلح در این کشور و پیش‌بینی آینده موضوع جنگ داخلی و یا صلح در افغانستان با «عاشق حسین طوری» کارشناس پاکستانی مسائل سیاسی افغانستان گفتگو کرده است.
«عاشق حسین طوری» معتقد است یکی از گرفتاری های طالبان در پاکستان به دلیل گروگان بودن خانواده‌های آنها در پاکستان است. در واقع، آنها در پاکستان زندگی می‌کنند و برای حفظ خانواده‌هایشان هم که شده، مجبورند با پاکستان مراوداتی داشته باشند. پیش‌تر مذاکراتی بین «زلمی خلیل‌زاد» و نمایندگان طالبان انجام شد که خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان، از شروط طالبان برای قبول پروسه صلح بود و آنها هم وعده‌هایی دادند که در صورت ورود طالبان به پروسه صلح افغانستان، نیروهای ناتو از افغانستان خارج می شوند، البته با توجه به اینکه آمریکا ۱۸ سال در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده، اینگونه نیست که به این راحتی و با درخواست طالبان، افغانستان را ترک کنند؛ شاید برای کاهش هزینه نظامی، حضور خود را کم‌رنگ کنند.
آینده روابط ایران و طالبان را خوب پیش‌بینی می کنم
کارشناس مسائل افغانستان افزود: از طرف دیگر، طالبان نسبت به ۱۸ و ۲۰ سال گذشته، تغییراتی کرده است و آن تندروی‌های گذشته را ندارد، لذا گفته اند اگر روزی هم وارد کابل شویم، مثل گذشته عمل نخواهیم کرد. زمانی بین ایران و طالبان، درگیری هایی صورت گرفته و موجب شهید شدن دیپلمات های ایرانی در مزارشریف شد. همان موقع هم طالبان، چند دسته بود و گروهی مخالف این برخورد با دیپلمات‌های ایرانی بودند. در کل، طالبان نظر مثبتی نسبت به ایران دارد. در خصوص شهید شدن دیپلمات های ایرانی در مزارشریف، به خاطر دارم که وزیر خارجه وقت طالبان، آقای «متوکل» با من تماس گرفت و گفت حمله کنندگان به کنسولگری ایران، هیچ ارتباطی به ما ندارند و از جای دیگری دستور گرفته‌اند. منظور او، کشور همسایه جنوبی افغانستان بوده است.
وی خاطرنشان کرد: موضوع این است که طالبان، آن چیزی نیست که در ذهن دیگران وجود دارد. طالبان از گروه‌های مختلفی تشکیل شده است. آنها خواهان استقلال کشورشان هستند و یکی از نقاط مثبت طالبان، مبارزه با اشغالگری است؛ چه اشغال در زمان شوروی سابق و چه حضور نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان.
طالبان از وهابیت بیزار است
حسین طوری تاکید کرد: طی صحبت‌هایی که با سران طالبان داشتم، متوجه شدم این گروه معتقد است تنها کشوری که در مقابل امپریالیسم و غرب ایستاده، ایران است، البته ایران به دلیل ارتباطاتی که طالبان با امارات، قطر، عربستان و پاکستان دارد نسبت به آنها ملاحظاتی داشته و دارد، به همین دلیل ایران نمی تواند به آنها اعتماد کامل کند ولی معتقدم تنها کشوری که طالبان نسبت به آن بدبین نیست و نظر مثبتی دارد، ایران است.
کارشناس مسائل افغانستان و شرق آسیا افزود: معمولا مردم در ایران فکر می کنند طالبان با وهابیت، رابطه دارد و وهابیت را قبول دارد ولی اینگونه نیست. من با سخنگوی طالبان که صحبت می‌کردم می‌گفت بدترین حرف این است که بگویند ما با وهابیت ارتباط داریم. آنها از وهابیت بیزار هستند و در شمال افغانستان که حاکمند، تبلیغ وهابیت را ممنوع کرده‌اند.
وی اضافه کرد: من آینده روابط ایران و طالبان را خوب پیش بینی می کنم، چراکه از طرفی، قابل اعتمادترین کشور برای طالبان ایران است و از آن طرف، به دلیل نزدیکی گروه‌های دیگر به آمریکا، طالبان می‌تواند طرف نسبتا مطمئنی برای ایرانی‌ها باشد. باید گفت آمریکا در ایجاد صلح افغانستان، صادق نیست و روسیه و ایران می‌توانند قضیه صلح افغانستان را به سرانجام برسانند.
وی در پاسخ به این سوال که در صورت نتیجه دادن صلح در افغانستان، گروه های طرفدار غرب و شرق در مقابل هم قرار نخواهند گرفت؟ خاطرنشان کرد: بله تایید می‌کنم. «ملا یعقوب عمری» پسر ملا عمر که در حال حاضر معاون طالبان است گفته وقتی ما می توانیم با آمریکا گفتگو کنیم چرا با دولت افغانستان گفتگو نکنیم. در واقع تمایلشان را به گفتگو با دولت هم اعلام کرده‌اند. به نظر من، گروه شمال که شامل ازبکها، شیعیان و تاجیک‌هاست، اعتقادی به کنار آمدن با طالبان ندارند و این گره سردرگم از طرف آنهاست، لذا احتمال دو شاخه شدن و تقابل دو تفکر در افغانستان قوی است و اگر صلحی اتفاق بیفتد مکانیسم آن هم طراحی خواهد شد.
طالبان ازچند طیف سیاسی، نظامی و عقیدتی برخوردار است
عاشق حسین طوری اضافه کرد: آمریکا سعی کرد از طریق دولت قطر با دفتر سیاسی طالبان ارتباط بگیرد ولی گروه نظامی طالبان با این گفتگو موافق نبودند، به همین دلیل می خواهم بگویم گروه طالبان ازچند طیف سیاسی، نظامی و عقیدتی برخوردار است. طالبان از روی اجبار با پاکستان کار می‌کند و به پاکستان اعتمادی ندارد و آن کشور را شریک خوبی نمی داند، منتها مجبور است چون خانواده‌هایشان آنجا زندگی می‌کنند و تنها کشوری است که از نظر مرزی، مسلط بر اوضاع افغانستان است، امیر گروه طالبان هم ساکن پاکستان است پس مجبورند با پاکستان کنار بیاید.
اگر قرار است صلحی در افغانستان اتفاق بیفتد با محوریت ایران خواهد بود
کارشناس مسائل افغانستان ادامه داد: در حال حاضر حدود ۶۰ درصد از خاک افغانستان در دست طالبان است، لذا آن نیازی را که قبلا به پاکستان داشتنند ندارند و حتی نیازهای خودشان را از داخل افغانستان تامین می کنند. آنها تسلیحات خود را بیشتر از دولتی‌ها می‌گیرند. طالبان با فرماندهان دولت افغانستان وارد معامله می‌شود و اسلحه و مهمات خود را از این راه تامین می‌کند.
حسین طوری در پاسخ به این پرسش که شروط طالبان برای صلح چیست؛ گفت: تغییر قانون اساسی از جمله شروط آنهاست. این گروه معتقد است دولت قانونی طالبان، توسط آمریکایی‌ها و افرادی که اکنون در افغانستان حاکمند ساقط شده است و به دنبال برگشت مشروعیت قبلی خود هستند. لذا معتقدند با توجه به اینکه دولت افغانستان توسط آمریکایی‌ها بر سر کار آمده است، امریکایی‌ها باید بروند و بعد از آن است که ما افغانستانی‌ها دور هم نشسته و در خصوص آینده کشور تصمیم می‌گیریم. در پایان باید عرض کنم که من به مذاکرات طالبان با ایران خوشبین هستم و اگر قرار است صلحی در افغانستان اتفاق بیفتد با محوریت ایران خواهد بود.