یکی از مسائل مهم حقوقی در مورد مقوله طلاق، حق طلاق زن است. در مقاله حاضر به بررسی ابعاد مختلف حق طلاق زن در قوانین و رویه‌های حقوقی ایران پرداخته‌ایم.
دیدارنیوز: ازدواج در ایران و جامعه اسلامی به معنی پیوند قانونی زن و مرد است. این پیوند ممکن است در برخی مواقع دچار تزلزل شده و یکی از زوجین یا هر دو خواستار جدایی شوند. از آنجایی‌که در قانون کشور ما حق طلاق و جدایی به مرد داده‌شده است بحث حق طلاق زن نیز پیش می‌آید. این سؤال به وجود می‌آید که زنان در چه مواردی حق طلاق دارند؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا در ارتباط با حق طلاق زن با یکدیگر صحبت کنیم. قطعاً این موضوع را می‌توان از جنبه‌های مختلف موردبررسی قرار داد. ازآنجایی‌که زوجه به‌طور مستقل از این حق برخوردار نیست، ما در این مقاله به شناخت روش‌هایی پرداخته‌ایم که این حق طلاق به زن داده می‌شود.
طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی و شرع حق طلاق به مرد داده‌شده است؛ اما مرد می‌تواند برای اجرای طلاق وکالت را به همسرش یا شخص دیگری بدهد. حق طلاق توضیح ساده این امر است یعنی مرد یا هرکسی که از جانب مرد وکالت دارد حق طلاق دارد. البته مرد با دادن این وکالت هنوز هم حق طلاق دارد و می‌تواند اقدام به طلاق کند. علاوه بر این نوع حق طلاق، مواردی نیز وجود دارند که زوجه می‌تواند در آن حالات در دادگاه تقاضای طلاق کند و دادگاه حق طلاق را به او بدهد. به صورتی کلی مردم به وکالتی که زوج برای طلاق گرفتن به زوجه می‌دهد، حق طلاق می‌گویند.
واضح است که حق طلاق برای زن مزایایی را دربر دارد. مهم‌ترین این مزایا این است که بدون نیاز به حضور شوهر می‌تواند طلاق خود را بگیرد. در صورت داده شدن حق طلا به زن یا بهتر بگوییم دادن وکالت طلاق به زن، زوجه با مراجعه به وکیل دادگستری و امضا وکالت‌نامه اعطای وکالت، می‌توانید طی مراحل قانونی از شوهر خود طلاق بگیرد بدون اینکه نیازی به حضور او باشد.
حدود اختیارات یکی از مواردی است که در حق طلاق اهمیت زیادی دارد. گرفتن مهریه یکی از این حدود اختیارات است. در جواب این سؤال که زن با داشتن حق طلاق، می‌تواند طلب مهریه کند، باید گفت که بستگی به حدود اختیارات وکیل در وکالت زن در طلاق دارد. برای مثال مرد می‌تواند در وکالت قید کند در قبال بذل تمام مهریه یا بخشی از آن حق طلاق به زن داده شود.
همیشه اختیار تقاضای طلاق در انحصار زوج نیست. طبق قوانین و تبصره‌هایی که وجود دارد زنان نیز می‌توانند طلاق خود را از دادگاه تقاضا کنند. در تبصره ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی این اجازه به زنان داده‌شده است و علاوه بر آن در ماده ۱۱۴۶ و ۱۴۷ قانون مدنی نیز مواردی ذکرشده است. در کل می‌توان گفت که قانون در ۵ مورد به زنان حق طلاق می‌دهد که در ادامه به آن‌ها پرداخته‌ایم. البته فقط از مورد اول به‌عنوان حق طلاق یاد می‌شود که البته این نام درستی برای آن نیست به این دلیل که فقط وکالت طلاق از طرف زوج به زوجه داده می‌شود و هیچ حقی به او داده نمی‌شود.
طبق قوانین حقوقی طلاق ماده ۱۱۳۸ قانون مدنی، بدون هیچ شرطی زوج می‌تواند وکالت در طلاق را به زوجه بدهد. در این حالت زوجه که وکیل حساب می‌شود می‌تواند در هر شرایطی و بدون نیاز به اثبات با وکالتی که از شوهر خود دارد در دادگاه تقاضای طلاق کند. علاوه بر آن شرایطی ضمن عقد می‌تواند آورده شود که زوجه می‌تواند در صورت وقوع آن شرایط به وکالت از زوج طلاق خود را بگیرد.
بیشتر بخوانید: آن چه از قوانین حقوقی طلاق باید بدانیم
البته در این مورد زوجه نیاز دارد که در دادگاه به اثبات شرایط مذکور با ارائه مدارک لازم بپردازد. این شرایط می‌تواند شامل اختیار کردن همسر دوم از جانب شوهر، سوءقصد به زن، عدم پرداخت نفقه، غیبت و هر شرطی از طرف زوجه باشد.
علاوه بر شروطی که می‌توان ضمن عقد گذاشت، طبق قوانین حقوقی طلاق ماده ۱۱۲۹، در ارتباط با نفقه نیز اگر اتفاقاتی رخ دهد حق طلاق به زوجه داده می‌شود. در این صورت شوهر مجبور به طلاق همسر خود خواهد بود. عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر یکی از این اتفاقات است. البته این در صورتی است که امکان الزام شوهر به پرداخت نفقه وجود نداشته باشد. علاوه بر این در صورت عجز و ناتوانی شوهر از پرداخته نفقه نیز زن می‌تواند در دادگاه تقاضای طلاق کند.
طبق قوانین حقوقی طلاق ماده ۱۱۳۰ و همچنین طبق نظریه دیوان عالی کشور حالاتی وجود دارند که زندگی زوجه را مشقت‌بار می‌کنند. زوجه در این حالات می‌توانند با مراجعه به دادگاه و ارائه مدارک لازم اثبات حرف خود تقاضای طلاق کند. دادگاه در صورت اثبات زوج را مکلف به طلاق دادن همسر خود می‌کند. حتی در مواردی که اجبار زوج میسر نشد، به اجازه حاکم شرع، زوجه مطلقه می‌شود. این مشقت تحمیل‌شده توسط شوهر باید استمرار داشته باشد. درواقع زوجه نمی‌تواند به دلیل مشکلی که در گذشته داشته است از دادگاه تقاضای طلاق کند. حالاتی که می‌تواند زندگی را برای زوجه سخت کند عبارت‌اند از:
• غیبت زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه
• اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد.
• محکومیت قطعی زوج به حبس ۵ سال یا بیشتر و یا حتی محکومیت به هر نوع مجازاتی که شأن و حیثیت زن را به خطر بی اندازد.
• ضرب و شتم یا هرگونه سو استفاده مستمر و نامتعارف زوج از زوجه
• ابتلا زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج که زندگی مشترک را مختل کند به‌طوری‌که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره‌آمیز باشد.
• درصورتی‌که زوج بعد از ۵ سال نتواند زوجه را دارای فرزند کند.
• در صورتی زوج مفقودالاثر شود و ظرف ۶ ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.
• اشتغال مرد به شغلی نامتعارف و خلاف شأن و منزلت زوجه
• جنون در مواردی که فسخ نکاح شرعاً ممکن نباشد.
• وارد نمودن صدمات روحی و روانی مشقت زا به زوجه از جانب زوج
یکی از مواردی که زوجه می‌تواند طلاق خود را درخواست کند، طلاق خلع است. در این مورد زوجه می‌تواند به علت کراهتی که از شوهر خود دارد از او طلاق بگیرد که البته در این طلاق شوهر به ازای مالی که زوجه دریافت می‌کند و یا بخشیدن مهریه از طرف زوجه حاضر به طلاق او می‌شود. میزان این مال را زوج انتخاب می‌کند و می‌تواند مهریه یا معادل آن و حتی کمتر یا بیشتر از مهریه باشد.
طلاق مبارات می‌تواند نوعی طلاق توافقی باشد که زن و شوهر قبل از طلاق باید در مواردی با یکدیگر توافق کنند. این طلاق به علت کراهت زوجین از یکدیگر صورت می‌گیرد. به همین دلیل که کراهت از هر دو طرف است میزان مبلغی که زن برای گرفتن این طلاق می‌بخشد نباید بیشتر از مهریه باشد. مواردی که قبل از این طلاق باید بین دو طرف توافق شوند عبارت‌اند از: مهریه، نفقه، جهیزیه، حضانت فرزندان و ....
همان‌طور که گفتیم ۵ روش برای حق طلاق زن وجود دارد. برای گرفتن حق طلاق به هر روشی مدارکی لازم است که زن باید آن‌ها را در دست داشته باشد. در روش اول یعنی درصورتی‌که حق طلاق از شروط ضمن عقد باشد قباله ازدواج به‌عنوان مدرک کافی است. در این مورد اگر طلاق در دفترخانه انجام گیرد زوجه برای انجام مراحل طلاق باید اصل و کپی شناسنامه، اصل و کپی کارت ملی و اصل سند ازدواج را به همراه داشته باشد. البته به وکالت‌نامه رسمی از زوج نیز نیاز دارد. این به این معنی است که زوجه نمی‌تواند فقط به استناد شرط ضمن عقد نکاح خود را فسخ کند؛ بنابراین علاوه بر درج چنین شرطی، زوج باید به دفاتر اسناد رسمی رفته و به زوجه به‌طور رسمی وکالت دهد که با ارائه مدارک لازم خود را مطلقه نماید. شرایط وکالت‌نامه به شرح زیر است:
• وکالت باید بلاعزل باشد.
• بهتر است عقد وکالت، در ضمن عقد نکاح که عقدی لازم است به زوجه اعطا شود یا اینکه در ابتدای عقد وکالت عبارت "ضمن عقد لازم خارج " درج شود. در این صورت وکالت اعطاشده به زوجه به‌راحتی قابل‌فسخ نیست.
• در عقد وکالت زوج باید به زوجه تمام اختیارات مربوط به طلاق را اعطا کند تا شوهر در هنگام طلاق نتواند مخل روند آن شود.
• در پایان فهرست اختیارات وکیل بهتر است برای تسهیل روند اجرایی وکالت‌نامه قید "به‌نحوی‌که نیاز به حضور مجدد موکل نباشد " درج شود.
در این مطلب در ارتباط با حق طلاق زن اطلاعاتی را کسب کردیم و دانستیم که اگر زوج به زوجه برای طلاق وکالت بدهد، او می‌تواند بدون حضور شوهر خود برای طلاق اقدام کند. دانستیم که علاوه بر دادن وکالت از طرف زوج روش‌های دیگری نیز وجود دارد که زوجه با توجه به آن‌ها می‌تواند حق طلاق خود را از دادگاه گرفته و در دادگاه تقاضای طلاق کند. البته قابل به ذکر است که در تمامی موارد حضور و همراهی یک وکیل بسیار می‌تواند کمک‌کننده باشد. برای تسهیل و تسریع روند طلاق و پیشگیری از مشکلات احتمالی از یک وکیل باتجربه کمک بگیرید.