هیئت‌های مذاکره‌کننده برجام به پایتخت‌های خود برگشته‌اند. این قرارداد پرماجرا هفته‌های پرنوسانی در پیش دارد، اما صدای احیای آن بلندتر از هر زمان دیگری به گوش می‌رسد. برجام حتی قبل از آن که روحانی پاستور را ترک کند، احیا می‌شود.
دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: برجام به چند قدمی احیا در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی رسیده است. دوره ششم مذاکرات وین در حالی به پایان رسید که هیات‌های حاضر در این نشست اکثراً خبر از احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات دادند. طرف‌های مذاکره مطرح می‌کنند که با وجود پابرجا بودن اختلافات، به توافق نهایی خوشبین هستند.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران چند روز پیش گفته است که احیای برجام به احتمال زیاد تا پیش از پایان دولت حسن روحانی در نیمه مرداد به نتیجه خواهد رسید. حتی او بیان کرده که جدیدترین متن ویرایش شده توافق را دیده است. عباس عراقچی، رئیس هیات ایرانی در مذاکرات وین نیز گفته است: «پیشرفت مذاکرات در این دور نسبتاً خوب بوده و مذاکرات بیش از هر زمان دیگر به یک توافق نزدیک شده است.» جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته است: «توافق بسیار نزدیک است، با این حال در این مذاکرات، وقت رو به پایان است.» دیپلمات‌های سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس نیز بر اهمیت زودتر به نتیجه رسیدن در مذاکرات احیای توافق هسته‌ای نیز تاکید کرده اند.
با این حال طرفین مذاکره کننده یعنی هیات ایرانی و آمریکایی بعد از پایان دوره ششم مذاکرات وین به پایتخت‌های خود بازگشته‌اند تا تصمیم اصلی توسط سیاستمدارن این کشورها گرفته شود. جوزپ بورل هم در این خصوص گفته است: «آنچه که در مورد مذاکرات وین باقی مانده است، بیشتر از آن که احتیاج به مذاکره داشته باشد احتیاج به اتخاذ تصمیم سیاسی از سوی تمامی طرف‌ها دارد و اگر تصمیمات سیاسی گرفته شود. می‌توانیم امیدوارم باشیم که دور آینده مذاکرات، دور پایانی باشد.» در واقع باید منتظر باشیم تا ببینیم تصمیم‌نهایی دو کشور چه خواهد بود و آیا باید منتظر رونمایی از یک پیشنویس در مذاکره آتی باشیم یا خیر؟
اقدامات برای احیای برجام در دو کار گروه بررسی می‌شود. یکی شامل بازگشت ایران به اجرای کامل تعهدات برجامی اش است و کارگروه دیگر به لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران رسیدگی می‌کند. حال باید دید طرفین چه میزان به توافق در این خصوص رسیده‌اند، اما ردپای احیا برجام در دولت حسن روحانی به خوبی مشخص است.
یکی از موضوعات بحث برانگیز امروز این است که آیا مذاکرات در خصوص احیای برجام در دولت روحانی به نتیجه می‌رسد یا در دولت آتی ابراهیم رئیسی؟ بی شک از سخنان طرف‌های مذاکره کننده در هفته اخیر به خوبی شاهد این هستیم که احتمال رونمایی از پیش‌نویسی برای احیای برجام تا قبل از تحلیف دولت جدید در ایران وجود دارد. با این حال برخی کارشناسان از نگرانی دولت‌های غربی از دولت جدید ایران را نیز مطرح می‌کنند که زیر میز برجام بزند.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا گفته است که رئیس‌جمهوری در ایران قدرت تصمیم‌گیری در خصوص برجام را ندارد و تصمیم گیرنده رهبر ایران است. عباس عراقچی نیز ادامه روند مذاکرات را بی ارتباط با تغییر دولت در ایران خوانده است. از این سخنان به خوبی بر می‌آید که روند مذاکرات حتی با تغییر دولت در ایران نیز ادامه خواهد داشت و تصمیم‌گیری در این خصوص به عهده رئیس جمهوری نیست.
حتی ابراهیم رئیسی نیز در نشست خبری خود با رسانه‌های داخلی و خارجی موضع گیری دقیقی در خصوص برجام داشت و گفت: «هر مذاکره‌ای که منافع ملی در آن تضمین شود این مذاکره حتما مورد حمایت خواهد بود.» همچنین در ادامه بیان کرد: «تیم مذاکره کننده کار را دنبال می‌کند و تیم سیاست خارجی من مشغول بررسی اقدامات آنان است. رفع تحریم‌ها و راستی آزمایی محور اقدامات ما خواهد بود. اکنون این سوال مطرح است که با توجه به اینکه ما به تعهدات خود عمل کردیم چرا آنان کوتاهی می‌کنند. این موضوع همواره مورد تاکید بوده که باید به تعهدات خود عمل کنند.»
به نظر می رسد پیشنویس اولیه‌ای در دولت روحانی شکل خواهد گرفت و قبل از تحویل دولت او رونمایی خواهد شد. همچنین در دولت رئیسی نیز ادامه روند احیای برجام دنبال می شود. ممکن است رئیسی از شکل گیری توافق نیز در دولت حسن روحانی استقبال نیز بکند و خواهان همین روند تا زمان تحلیف خود باشد، زیرا بی شک دستاورد‌های اقتصادی احیای برجام به جای دنبال کردن مذاکرات پر چالش برای دولت او سازنده‌تر است و همچنین نگاه سرزنش‌آمیز به دلیل مذاکره با آمریکا بر روی دولت دوازدهم باقی می‌ماند و به اسم دولت او نوشته نمی‌شود.
با اینکه صدای احیای برجام از هر سمت شنیده می‌شود، اما احیای این قرارداد با چالش‌هایی مواجه خواهد بود. دو مانع پیش رو احیای برجام و پیشنویس اولیه وجود دارد؛ اولین مانع این است که ایران درخواست دریافت ضمانت نامه از سوی آمریکا کرده است تا با تغییر دولت در کاخ سفید بار دیگر احتمال خروج مجدد آمریکا از توافق وجود نداشته باشد. اما مشکل این است که دولت بایدن قادر به برآورده ساختن چنین درخواستی نیست، زیرا برای تصویب کردن این درخواست نیاز به دوسوم آرای مجلس سنا را دارد و او از چنین پشتیبانی برخوردار نیست.
مانع دوم در خصوص اختلافاتی است که هنوز میان تیم‌های مذاکره کننده وجود دارد و معلوم نیست که این اختلافات حتی با مراجعه هیات‌ها به پایتخت‌های خود قابل حل باشد یا خیر؟ برجام هفنته‌های پر حادثه‌ای پیش رو دارد اما صدای احیای آن از هر زمان دیگری بلندتر است.