سال هاست کشتی‌های کوچک و بزرگ در بنادر ایران مشغول تخلیه و بارگیری کالا‌های خود هستند، اما اینکه امکان پهلوگیری کشتی‌های غول پیکر در بنادرمان فراهم شود، آرزویی دست نیافتنی نیست.
دیدارنیوز ـ باران که می‌بارد خوشحال می‌شویم، تبدیل به سیل که می‌شود حالمان خراب می‌شود. این کلمه ۳ حرفی برای بسیاری یادآور اتفاقات تلخی است که شاید بسیاری از ما آن را تجربه نکرده ایم، اما استان‌های جنوبی از جمله استان‌هایی هستند که با کمترین بارندگی‌ها این اتفاقات را به چشم دیده اند و با جان لمس کرده اند.
زمانی که رودخانه‌های یک شهر به موقع لایروبی نشوند و کف آن پر از گل و لای شود عمق آن کم می‌شود و باعث می‌شود در زمان بارندگی‌ها عمق رودخانه جوابگوی حجم زیاد آب نباشد و در نهایت آب با بیرون آمدن از کانال‌ها و رودخانه‌ها تبدیل به سیلی ویرانگر شوند.
اما لایروبی تنها شامل رودخانه‌ها و کانال‌های آب نمی‌شود بلکه هر ازگاهی بنادر هم نیاز به لایروبی دارند. پس می‌توان گفت لایروبی عبارت است از استخراج یا جا به جایی خاک یا سنگ در بستر دریا، رودخانه، بنادر.
کانال‌ها، آبراهه‌ها و مسیر‌های دسترسی به بنادر از شریان‌های اصلی حمل‌ونقل و تجارت دریایی به شمار می‌رودند. امروزه، سرعت توسعه صنایع مختلف بندری و دریایی و دریانوردی به حدی است که باید زیرساخت‌های آن همزمان با این توسعه نیز آماده سازی شود به همین منظور یکی از راه‌های آماده سازی زیرساخت ها، انجام لایروبی‌ها در بنادر است که با استفاده از تجهیزات خاص و انتقال گل و لای به خشکی و یا بخش‌های عمیق‌تر دریایی انجام می‌شود، این کار کمک می‌کند تا عمق بنادر عمیق‌تر و پهلوگیری کشتی‌های غول پیکر و یا حتی اقیانوس پیما آسان‌تر شود.
ایجاد دسترسی ایمن بین دریا و بندر، ایمنی آبراه، یعنی همواره فاصله مناسب بین کف کشتی و بستر دریا هنگام عبور شناور با بیشترین ظرفیت و ابعاد آن و همچنین فضای کافی به منظور مانور در حالت عادی و شرایط نامتعارف وجود داشته باشد.
از دیگر هدف‌های لایروبی ایجاد مسیر برای قرارگیری کابل‌ها و خطوط لوله در بستر دریا، احیاء زمین، محافظت ساحلی، استخراج منابع کشاورزی، لایروبی مواد معدنی و بهبود و بهسازی محیط زیست است.
عادل دریس مدیرکل بنادر و دریانوردی خوزستان درخصوص آخرین وضعیت عملیات لایروبی در بندر امام خمینی (ره) در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، گفت: با هدف تأمین عمق مناسب برای ورود و پهلوگیری شناور‌ها برنامه‌ریزی برای لایروبی اسکله‌ها و کانال دسترسی به صورت پیوسته در دستور کار اداره کل بنادر و دریانوردی استان قرار دارد.
او افزود: به همین منظور ۲ فروند لایروب در حوزه اسکله‌های مجتمع بندری امام خمینی (ره) و یک فروند لایروب در کانال خورموسی مشغول به لایروبی هستند و در ۳ ماهه نخست امسال به میزان تقریبی ۸۱۲ هزار و ۷۷۲ متر مکعب لای برداشت شده است.
دریس با بیان اینکه با ورود لایروب جدید خریداری شده توان لایروبی به میزان ۳۰ درصد افزایش یافته و تعمیق مناسب کانال دسترسی انجام می‌پذیرد، اظهار داشت: در مجموع تعداد ۱۲۰ نفر به صورت شبانه روزی بر روی شناور‌های لایروبی مشغول به خدمت هستند و ورود ایمن کشتی‌ها در گروی تلاش بی وقفه این نیرو‌های کوشا است.
به گفته مدیرکل بنادر و دریانوردی خوزستان، در حوزه بنادر کوچک نیز برنامه‌ریزی‌های مدونی برای ایجاد عمق مناسب برای شناور‌های کوچک و لنج‌ها انجام شده است که به صورت دوره‌ای در بنادر تابعه انجام خواهد پذیرفت.
وقتی مسیر ورود کشتی‌های پهن پیکر به بندر بوشهر هموار می‌شود
نام بوشهر با تجارت دریایی پیوند خورده است. پیوندی که عاملش همسایگی دیرین این شهر با خلیج فارس است. بندر بوشهر یکی از بندر‌های قدیمی ایران است که طبق اسناد عمرش به پنج هزار سال می‌رسد. این بندر در زمان نادرشاه به عنوان مهمترین پایگاه دریایى و ساخت کشتى هاى جنگى بود و در عهد زندیان مرکز اصلی صادرات و واردات کالا و مهمترین منبع درآمد حکومت به شمار می‌رفت.
رونق بازرگانى بندر بوشهر به عنوان تنها بندر معتبر در زمان قاجار به ویژه در زمان ناصرالدین شاه به اوج خود رسید و از این رو مهاجرت از مناطق مجاور فزونى گرفت و جمعیت شهر رو به ازدیاد گذاشت.
در این زمان بندر بوشهر به عنوان مرکز گمرکات جنوب انتخاب و اداره‌ای تحت عنوان شعبه گمرکات جنوب در آن تاسیس شد. پس از آن بوشهر به عنوان تنها بندر معتبر ایران به یکی از مراکز اصلی داد و ستد در منطقه خلیج فارس تبدیل شد.
این روند ادامه یافت تا با تأسیس راه آهن ایران و پیدایش شرکت نفت ایران و انگلیس و رونق بندر خرمشهر به تدریج بندر بوشهر اعتبار خود را از دست داد.
در زمان جنگ تحمیلی در پی تعطیلی بنادر امام خمینی و خرمشهر، بوشهر به عنوان مرکز تخلیه و بارگیرى کالا مطرح شد؛ و اکنون وجود امکانات مختلف، پس کرانه‌های وسیع و همسایگى با کشورهاى داراى بازار مصرف بالا باعث شده است بندر بوشهر با نگرش نوین رونق گذشته خود را از سرگیرد و به یکی از پر رونق‌ترین و فعال‌ترین بنادر تدارکاتی و پشتیبانی تبدیل شود.
اواخر سال ۱۳۹۵ بود که پس از ۹ سال تصمیم گرفته شد طرح لایروبی کانال دسترسی بندر بوشهر اجرا شود تا عمق این کانال از هشت به حدود یازده متر برسد؛ عمقی که کانال را برای پهلودهی به کشتی‌های پهن‌پیکر آماده می‌کرد. دو سال بعد یعنی اسفند ۱۳۹۷ این طرح آغاز شد.
محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی در مراسم آغاز اجرای طرح لایروبی بندر بوشهر گفت: در این طرح ۵ میلیون و ۷۶۰ هزار مترمکعب لایروبی انجام می‌شود و برای این کار باید حدود ۱۷۸ میلیارد تومان هزینه شود.
اجرای طرح لایروبی کانال دسترسی بندر بوشهر حدود یک ونیم سال طول کشید و با اجرای آن، عمق کانال خارجی به منفی ۱۰.۸ و کانال داخلی به عمق منفی ۱۰.۳ متر رسید.
این طرح شهریور ۱۳۹۹ هم زمان با هفته دولت با حضور محمد راستاد مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی ایران افتتاح شد.
او که خود سال‌ها مدیرکل بنادر و دریانوردی استان بوشهر بود، در مراسم افتتاح این طرح گفت: با بهره‌برداری از این طرح، بستر‌های لازم برای ورود و پهلوگیری کشتی‌های ۳۰ هزار تنی در بندر بوشهر فراهم شده است.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی ایران عنوان کرد: با لایروبی و تعمیق کانال دسترسی بندر بوشهر امکان پذیرش کشتی‌های ۳۰ هزار تنی فراهم شده است.
راستاد حجم لایروبی کانال و حوضچه بندر بوشهر را بیش از پنج میلیون متر مکعب بیان کرد و ادامه داد: برای اجرای این طرح ۱۹۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شد.
او گفت: با لایروبی صورت گرفته طول حوضچه چرخش بندر بوشهر به ۶۶۶ متر و عرض متوسط آن به ۳۳۰ متر رسید.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی بیان کرد: پیش از این تنها امکان تردد و پهلوگیری شناور‌های ۱۵ هزار تنی در بندر بوشهر فراهم بود که اکنون با افزایش عمق کانال‌های خارجی و داخلی، امکان تردد شناور‌های ۳۰ هزار تنی در این بندر فراهم شده است.
مدیرکل بنادر و دریانوردی استان بوشهر اواخر اردیبهشت با اشاره به افزایش دو برابری تخلیه و بارگیری کالا در دو ماه ابتدای امسال گفت: با افزایش عمق کانال بندر بوشهر زمینه پهلوگیری کشتی‌های تجاری با ظرفیت بالا فراهم شد و همین موضوع ظرفیت تخلیه و بارگیری کالا در بندر بوشهر را افزایش داد.
سیاوش ارجمندزاده افزود: در این مدت افزون بر ۶۵۰ هزار تن کالای نفتی و غیرنفتی در بندر بوشهر تخلیه و بارگیری شده که نسبت به مدت مشابه پارسال دو برابر شده است.
او بیان کرد: بیشترین کالا‌های بارگیری شده مواد معدنی و بیشترین کالا‌های تخلیه شده کالا‌های اساسی بوده است.
اواخر اردیبهشت ۱۴۰۰ بود که یک کشتی پهن‌پیکر، در بندر بوشهر پهلو گرفت. حضور این کشتی نتیجه لایروبی صورت گرفته در این بندر بود.
مدیرکل بنادر و دریانوردی استان بوشهر گفت: این کشتی ۳۱ هزار تن برنج وارداتی تایلندی را به بوشهر آورد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار بوشهر هم از این کشتی به عنوان بزرگ‌ترین شناوری که در تاریخ بندر بوشهر در این بندر لنگر انداخته است، یاد کرد و افزود: پارسال که فاز نخست لایروبی کانال و اسکله بندر بوشهر اجرا شد و عمق آب دریا به حدود ۱۱ متر رسید، امکان ورود کشتی‌هایی با ظرفیت ۳۰ هزار تن فراهم شد.
سعید زرین‌فر با اشاره به تخلیه کالا‌های اساسی در بندر بوشهر، افزود: از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸ و قبل از ایجاد شرایط جدید، حتی کشتی‌هایی با ظرفیت ۱۰ تا ۱۵ هزار تن کالای اساسی نیز وارد بندر بوشهر نمی‌شد که با پیگیری‌های مستمر مدیریت ارشد استان و همراهی بعضی از مدیران ملی، از سال ۱۳۹۸ شاهد تردد کشتی‌های حامل کالا‌های اساسی به بوشهر هستیم.
او با اشاره به اینکه تردد کشتی‌های با ظرفیت ۳۰ هزار تن باعث ایجاد رونق اقتصادی و تجاری بندر بوشهر شده است، ادامه داد: علاوه بر آن، انبار‌های بندر بوشهر نیز که سال‌ها خالی بود، با فعالیت این کشتی‌ها اکنون از کالا‌های اساسی پر شده و مجموع این فعالیت‌ها باعث به کارگیری نیروی انسانی قابل توجهی نیز شده است.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار بوشهر با تاکید بر ایجاد شرایط مناسب و حمایت از فعالان اقتصادی و صاحبان کالا‌های تجاری، عنوان کرد: این کار باعث ایجاد رغبت بیشتر بازرگانان کشور برای استفاده از ظرفیت‌های استان می‌شود.
حالا با توجه به تصویب منطقه آزاد صنعتی بوشهر، مسئولان استان بوشهر انتظار دارند که هر چه سریع‌تر، طرح مطالعاتی و اجرای لایروبی کانال و خور بوشهر تا عمق ۱۴ متر برای ورود کشتی‌های اقیانوس پیمای تا ۵۰ هزار تن، اجرا شود.
در پایان باید بگوییم لایروبی تنها هزینه نیست بلکه انجام آن می‌تواند درامد به همراه داشته باشد. برای توسعه و افزایش فعالیت‌های دریایی نیاز است که برخی از ضروریات در نظر گرفته و بیش از آنچه که لازم است به آن اهمیت داده شود. لایروبی نه تنها می‌تواند بستری باشد برای رفت و آمد کشتی‌های غول پیکر بلکه تردد‌ها می‌تواند رغبتی برای سرمایه گذاران ایجاد کند تا با خیالی آسوده بنادر کشورمان را برای تجارت‌های خود در نظر بگیرند و این یعنی دو سر سود. هم اشتغال افزایش می‌یابد هم توسعه تجارت خواهیم داشت و هم توانسته ایم بازرگانان خود را به سرمایه گذاری در کشور ترغیب کنیم پس انجام هر کاری در زمان خود می‌تواند بیش از آنچه که فکر می‌کنیم پر منفعت باشد.
گزارش از رقیه سیف الهی