از چشم جهان عنوان ستون ثابت حمیدرضا بابایی روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل بین‌الملل است که در آن به ترجمه و تحلیل مسائل حوزه بین‌الملل به خصوص از نگاه رسانه‌های دیگر کشورها می‌پردازد. اولین شماره در مورد احیای برجام است که مسیری طولانی در پیش دارد.
دیدارنیوز: رویترز در گزارشی به این موضوع پرداخته است که به نظر احیای برجام بسیار پیچیده‌تر از آن است که در ابتدا به نظر می‌رسید و شاید هفته‌ها و ماه‌ها مذاکره در پیش باشد.
منبع:رویترز
نویسنده: پریسا حافظی
مترجم: حمید رضا بابایی
در آستانه دور جدید مذاکرات میان تهران و قدرت‌های بزرگ که قرار است این هفته برگزار شود، مشکلاتی دشوار در مسیر احیاء توافق هسته‌ای ایران قرار گرفته است. چهار دیپلمات شامل دو مقام ایرانی و دو تحلیلگر می‌گویند، این امر نشان می‌دهد بازگشت به تعهدات مرتبط با توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ هنوز راه دشواری درپیش دارد.
این تحلیلگران و دیپلمات‌ها می‌گویند، خواسته‌های ایران برای کاهش تحریم‌ها و نگرانی غرب درخصوص گسترش دانش هسته‌ای ایران از جمله مسایلی است که حل آن به هفته‌ها یا شاید ماه‌ها مذاکرات بیشتر نیاز داشته باشد.
هدف از این مذاکرات، احیاء توافقی تاریخی است که بر اساس آن ایران پذیرفت به ازای رفع تحریم‌های بین المللی، برنامه‌های هسته‌ای خود را محدود کند. این وضعیت زمینه ساز آن شد که چندین دهه تقابل میان ایران و آمریکا، مختصرا رفع شود.
"دونالد ترامپ" رئیس جمهور وقت آمریکا در سال ۲۰۱۸ با اعلام آن که این پیمان هسته‌ای بیش از حد در قبال ایران ملایمت به خرج می‌دهد، از آن خارج شد و تحریم‌های ضد ایرانی را مجددا اعمال کرد. تهران نیز با نقض محدودیت‌های قید شده در توافق هسته ای، به این اقدام واکنش نشان داد.
"جو بایدن" جانشین ترامپ گفته است که می‌خواهد محدودیت‌های هسته‌ای برجام را به حال اول بازگرداند و در صورت امکان مسایل دیگر از جمله رفتار‌های منطقه‌ای ایران و برنامه‌های موشکی آن را نیز در توافق جدید بگنجاند. ایران، اما خواستار رفع تمام تحریم هاست و گسترش بند‌های توافق هسته‌ای را نمی‌پذیرد.
"انریکه مورا" هماهنگ کننده ارشد مذاکرات در اتحادیه اروپا هفته گذشته گفت به عقیده او در دور ششم مذاکرات – که قرار است پنج شنبه یا جمعه در وین برگزار شود- توافقی حاصل خواهد شد.
انتخابات ریاست جمهوری ایران در ۱۸ ژوئن (۲۸ خرداد) بر ضرورت افزایش شتاب برای حصول توافق تاکید می‌کند. در این رقابت‌ها قرار است جایگزین حسن روحانی - رئیس جمهوری عملگرا که دولت وی برجام را حاصل کرد- تعیین شود و قویا انتظار می‌رود جانشین او فردی رادیکال باشد.
احتمالا نتایج انتخابات موضع تهران را در مذاکرات تغییر نخواهد داد: جدای از این که چه کسی رئیس جمهور باشد، هرگونه توافقی باید به تایید جناحی خاص برسد. اما نه تهران و نه واشنگتن نمی‌خواهند از نقطه صفر شروع کنند یا این که زمینه‌ای فراهم شود تا توافق هسته‌ای بیش از این، درگیر سیاست‌های داخلی ایران شود.
مذاکره کننده ارشد هسته‌ای ایران هفته پیش گفت موانع احیاء برجام پیچیده است، اما غیرقابل رفع نیست. عباس عراقچی گفت، "اختلافات به نقطه‌ای رسیده است که هر کس تصور می‌کند این اختلافات غیر قابل حل نیستند. "
به گفته دیپلمات‌ها، مقامام ایرانی و تحلیلگران امور هسته‌ای ایران، اما هیچ یک از موانع موجود راه حلی سریع ندارد.
ارزیابی آنها، با سخنان حاکی از یاس "آنتونی بلینکن" وزیر خارجه آمریکا در روز دوشنبه همخوانی دارد که گفته بود واشنگتن هنوز نمی‌داند که آیا ایران مایل است تعهدات برجامی خود را ازسرگیرد یا خیر.
"علی واعظ" تحلیلگر ارشد امور ایران در گروه بین المللی بحران می‌گوید، "تردید دارم که دور بعدی مذاکرات، آخرین مورد باشد... طرف‌های گفتگو هنوز در خصوص مسایل مهم اختلافات شدید دارند. "
دیپلمات‌ها می‌گویند، زمانی که اختلافات حل شد – یا اگر حل شود- در خصوص مساله موسوم به "تقدم و تاخر" به مذاکرات بیشتر نیاز است، یعنی این که کدام طرف به ازای اقدام طرف مقابل، باید چه اقدامی و در چه زمانی انجام دهد.
یک دیپلمات اروپایی در خصوص مذاکرات که در آوریل آغاز شده است، می‌گوید در گفتگو‌ها پیشرفت چشمگیری حاصل شده، ولی مذاکرات اکنون در دشوارترین بخش خود قرار گرفته است و همچنان باید تصمیمات اساسی گرفته شود.
یک دیپلمات اروپایی دیگر می‌گوید مذاکرات "به مهم‌ترین بخش ابعاد هسته ای" رسیده است.
در همین حال به گفته یک دیپلمات ارشد غربی "البته که" امیدوارم دور بعدی مذاکرات به نتیجه برسد؛ وی، اما با احتیاط افزود "این که چه زمانی بتوانیم مسایل مهم باقی مانده را حل و فصل کنیم، مشخص نیست. "
یک مقام ایرانی می‌گوید: "همه چیز به واشنگتن بستگی دارد. اگر طرف آمریکایی بپذیرد تمام تحریم‌ها را لغو کند، ایران نیز به پایبندی کامل به برجام بازخواهد گشت. "
تهران علاوه بر تلاش برای رفع تحریم‌های اعمال شده در دولت ترامپ، خواستار آن است که واشنگتن سپاه پاسداران را از فهرست گروه‌های ترویست حذف کند، ساز و کاری که از آن می‌توان برای ممانعت از تجارت ایران در سیستم مالی بین‌المللی استفاده کرد. ایران خواستار آن است که اروپا برای بازگشت سرمایه گذاران خارجی ضمانت دهد و همچنین تضمینی وجود داشته باشد که واشنگتن بار دیگر توافق را نقض نکند.
ولی از منظر واشنگتن و متحدان اروپایی‌اش، بازگشت به محدودیت‌های هسته‌ای در توافق اولیه دیگر کافی نخواهد بود، زیرا آن قرارداد برای زمانی منعقد شده بود که تضمین می‌داد ایران نخواهد توانست در کمتر از یک سال بمب اتمی تولید کند.
در ماه‌هایی که ایران (در پاسخ به خروج آمریکا از برجام) در حال نقض محدودیت‌های توافق هسته‌ای است، در عرصه فنی پیشرفت‌هایی حاصل کرده است که محدودیت‌های اولیه را بی اثر می‌کند. واعظ خاطر نشان کرد که ایران استفاده از سانتریفوژ‌های پیشرفته موسوم به IR۹ را آغاز کرده است، این سانتریفوژ‌ها در تولید اورانیوم غنی شده ۵۰ برابر از اقلام قید شده در برجام قوی‌تر هستند
واعظ می‌گوید، "اگر ایران از نابودی این دستگاه‌های سانتریفوژ خودداری کند، زمان گریز هسته‌ای آن کوتاه‌تر خواهد شد، مگر آن که بپذیرد تعدادی مشابه از دستگاه‌های IR۱ خود را از کار بیندازد. این مساله از نظر ایران تحقیرآمیز و فراتر از تعهدات برجامی است. "
یک دیپلمات اروپایی که از مذاکرات مطلع است، می‌گوید ایرانی‌ها دانش و توانایی‌هایی را به دست آورده اند که پیشتر نداشتند. اشاره او، تولید فلز اورانیوم برای نخستین بار در ایران است. گفته می‌شود از این ماده می‌توان برای هسته تولید بمب اتم استفاده کرد.
به گفته واعظ، تولید این ماده که در گزارش امسال آژانس بین المللی انرژی اتمی به آن اشاره شده، چیزی نبود که در توافق هسته‌ای قید شده باشد؛ و برای احیاء برجام این قابلیت جدید باید مدنظر قرار گیرد.
"باب اینهورن" یک مقام ارشد سابق وزارت خارجه آمریکا و مذاکره کننده آمریکایی با ایران می‌گوید به نظر وی بسیار بعید است پیش از انتخابات ایران توافقی حاصل شود، ولی می‌توان تصور کرد قبل از آن که رئیس جمهور جدید قدرت را در دست گیرد، توافقی منعقد کرد.
اینهورن که اکنون در اندیشکده بروکینگز در واشنگتن مستقر است، می‌گوید رئیس جمهور جدید می‌تواند در توافقی که در دوران کوتاه باقی مانده حاصل می‌شود، از برخی مزایای سیاسی بهره‌مند شود.
به گفته او، رئیس جمهور جدید می‌تواند از هرگونه امتیازی که دولت حسن روحانی می‌دهد، انتقاد کند و سپس از مزایای اقتصادی حاصل شده برای خود اعتبار کسب کند. "لذا می‌توان نوعی منطق رامشاهده کرد. "