یاری متقابل چیست؟ جنبش عیاران در بحبوحه کرونا!

دیدارنیوز:

نویسنده: آماندا آرنولد

مترجمان: نیما فاتح ـ دامون افضلی

ایالات متحده کشوری است با تبعیض‌های بهت‌آور و گیج‌کننده که بسیاری‌شان در سال گذشته، در میانه‌ بحران‌های رو به‌ وخامت، به خوبی هویدا شده است. همچنان که همه‌گیریِ ویروس کرونا سلطه‌ی بی امان‌اش را بر کشور حفظ کرده است، احتمال ابتلای سیاهان و لاتین‌تبار‌ها به کووید‌ـ‌۱۹ تقریباً سه‌ برابر و احتمال مرگ‌شان به سبب این ویروس دو برابر بیشتر از سفیدپوست‌ها بوده است. بیکاری به سطوح بی‌سابقه‌ای افزایش یافته و موجب شده است میلیون‌ها تن از عهده‌ تأمین غذا، اجاره‌ خانه یا سایر ضروریات بنیادی برنیایند. در همین حال، در میانه‌ خیزشی که قساوت پلیسیِ نژادپرستانه آن را به راه انداخت، افرادِ بیشتر و بیشتری وارد سازماندهی و فعالیت‌های اجتماعی می‌شوند.

در متن این شرایط، در جایی که بخش‌های بزرگی از کشور احساس می‌کنند دولت آن‌ها را وانهاده است، مفهوم ”یاری متقابل“ (mutual aid) دارد به‌سرعت توسط جریان غالب به رسمیت شناخته می‌شود. یاری متقابل شکلی از حمایتِ همبستگی‌محور است که در آن، به جای وانهادن افراد برای بیرون‌کشیدن گلیم خودشان از آب، اجتماعات انسانی برای مبارزه‌یی مشترک متحد می‌شوند. درعین‌حال که مناطق و اجتماعاتِ فاقد امکانات رفاهی لازم مدت‌هاست به کار سازماندهیِ شبکه‌های یاری متقابل روی آورده‌اند، سال گذشته این گروه‌ها در سراسر کشور تکثیر شده‌اند، و این مفهوم حالا هرچه‌بیشتر توسط جریان غالب به رسمیت شناخته شده است. شبکه‌های محلیِ یاری متقابل فراوانی، نظیر Crown Heights Mutual Aid در بروکلین، برای تحویل خرید‌های مردم (به‌ویژه افراد آسیب‌پذیر در برابر ویروس کرونا) سر بر آورده‌اند. در همین حال، گروه‌های یاری متقابل موجود، نظیر For the Gworls که از ترنس‌های سیاه‌پوست حمایت می‌کند، سیلی از کمک‌های مردمی برای فراهم‌آوردن کمک‌هزینه‌ اجاره‌ منزل، کمک‌های مالی برای انجام جراحی‌های ترمیمی تغییر جنسیت و... دریافت کرده‌اند.

همپای جلب توجه فزاینده به گروه‌های یاری متقابل، پرسش‌ها و در بعضی موارد آشفتگی‌هایی هم سر بر آورده است: چطور می‌شود در چنین اقداماتی شرکت کرد؟ این اقدامات چه فرقی با خیریه‌ها دارند؟

در اینجا راهنمای سریعی درباره‌ی این که یاری متقابل چیست (یا چه نیست)، به‌علاوه‌ی قدم‌های بیشتر برای شرکت در آن‌ها، ارائه می‌کنم.

یاری متقابل چیست؟

در نظام‌های یاری متقابل افراد برای برآوردن نیاز‌های همه‌ی اعضای جامعه به‌طور مشترک همکاری می‌کنند. این با خیریه فرق دارد: خیریه عبارت از رابطه‌ یک‌طرفه‌ یک سازمان و کمک‌گیرندگان است و اغلب پاسخی است به اثرات نابرابری و نه عللِ آن. یاری متقابل کنشی است همبستگی‌محور که شبکه‌های پایداری بین همسایگان ایجاد می‌کند. ماریام کابا، از طرفداران برچیدن زندان‌ها، به نیویورکر چنین توضیح داد: «این نوعی خدمت اجتماعی نیست‌... شما خدمات را به‌خاطر خودِ خدمات انجام نمی‌دهید. شما می‌کوشید به نیاز‌های مادّی واقعی بپردازید.»

درحالی که در واکنش به پاندمی کرونا شبکه‌های یاری متقابل فراوانی در محلات سر بر آورده است، باید از یاد نبُرد که یاری متقابل صرفاً پاسخی به یک بحران نیست بلکه پیمانی پایدار بین مردمی است که برای مبارزه‌ای مشترک متحد شده‌اند. به‌طور خلاصه، مردم کمک‌هایی ارائه می‌کنند (که می‌تواند منابع اعم از مالی یا غذایی یا خدماتی نظیر رانندگی و گرفتن دارو باشد) کمک‌هایی که سپس در جامعه در بین افرادی که به آن‌ها نیاز دارند توزیع می‌شود. نظام‌های یاری متقابل بر اساس این ایده عمل می‌کنند که هر کس چیزی برای ارائه دارد و هر کس به چیزی نیازمند است.

یاری متقابل چقدر قدمت دارد؟

اصطلاح ”یاری متقابل“ از آثار آنارشیست قرن نوزدهمی پتر کروپوتکین می‌آید که پس از رفتن به بیابان‌های سیبری و دیدن طبیعت وحشی آن این نظریه را صورت‌بندی کرد. او که انتظار داشت شاهد رقابت در دنیای طبیعت باشد، در عوض، مشاهده کرد که حیوانات در مبارزه‌ای مشترک با یکدیگر متحدند. او بعداً در سال ۱۹۰۲ در مجموعه‌مقاله‌یی تحت عنوان «یاری متقابل: یکی از عوامل تکامل» کلیّات نظریه‌اش را ترسیم کرد و از جمله نوشت: «در بلندمدت معلوم می‌شود که برای گونه‌های مختلف [حیوانات]همبستگی بسی سودمندتر از گرایشات غارتگرایانه‌ی فردی است.»

در سراسر تاریخ آمریکا، هر کجا اجتماعات فقیر و به‌حاشیه‌رانده‌شده وجود داشته، معمولاً، شبکه‌های یاری متقابل نیز در کار بوده است. در قرن ۱۹ و ۲۰، «انجمن‌های اخوتِ» درون جنبش کارگری، که توسط طبقه‌ی کارگر و فقیر راه‌اندازی شد، دسترسی به خدمات پزشکی، مرخصی همراه با حقوق و بیمه‌ عمر را برای مردم سراسر کشور فراهم می‌کردند. در دهه ۱۹۶۰ هم حزب بلک پنتر به سازماندهی شبکه‌های یاری متقابل روی آورد که معروف‌ترین‌شان برنامه‌ی صبحانه‌ی رایگان آن بود که برای ۲۰ هزار کودک وعده‌ی غذایی فراهم می‌کرد.

سیستم «یاری متقابل» چگونه عمل می‌کنند؟

گروه‌های یاری متقابل از سازمان‌دهنده‌ها و داوطلبانی تشکیل می‌شوند که به نیاز‌های اجتماعات پاسخ می‌دهند. به‌لحاظ لجستیکی هر گروهی این کار را به‌طرز متفاوتی انجام می‌دهد. بسیاری از گروه‌های یاری متقابلی که در واکنش به پاندمی کووید‌ـ‌۱۹ سر بر آوردند کارشان را در گوگل داکز (Google Docs)  و کانال‌های اسلک (Slack channels) شروع کردند که در آن‌ها مردم برای بحث درباره‌ نحوه‌ حمایت از یکدیگر در درون محلات جمع شده بودند.

حمایت اَشکال فراوانی دارد. Bed-Stuy Strong در بروکلین، که در واکنش به این پاندمی آغاز شد، اخیراً این منطقه را نظافت کرده و اعلان‌هایی برای تشویق افراد به پُرکردن فرم [عضویت]نصب کرده است. در تظاهرات جنبش «جان سیاهان مهم است» که در تابستان امسال در سراسر کشور فوران کرد، این شبکه‌ها غذای سرپایی و سایر احتیاجاتِ معترضان را تأمین می‌کردند. علاوه بر این، پروژه‌ جمعی و مردم‌نهادِ Okra کمک‌هایی فوری (از نوع یاری متقابل) برای حمایت از ترنس‌های سیاه‌پوست ارائه کرد که هزینه‌های جلسات درمانی با درمانگر‌های سیاه‌پوست را می‌پرداخت.

چطور می‌توان در برنامه‌ی «یاری متقابل» شرکت کرد؟

متأسفانه در حال حاضر دیتابیس جامعی از اقدامات یاری متقابل وجود ندارد. داوطلبان احتمالاً چاره‌ای نخواهند داشت مگر آن که برای پیداکردن شبکه‌های محلی زمانی را صرف جستجو در گوگل یا پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند برای گرفتن راهنمایی با سازمان‌دهنده‌های محلی ارتباط برقرار کنند. نحوه‌ حمایت‌کردن به خود داوطلبان بستگی دارد: می‌توانند پول بدهند (که روشی عالی برای حمایت از شبکه‌های ملی است) یا این که به‌عنوان داوطلب وقت بگذارند. بسته به سطح مشارکت داوطلب، ممکن است برای یک موقعیت یا حضور در جلسه‌یی فوری آموزش داده شود. مثلاً Crown Heights Mutual Aid از طریق نرم‌افزار Zoom، در هفته دو بار جلسات آموزشی ارائه می‌کند.

افراد همچنین می‌توانند طرح‌های ابتکاری برای ایجاد یک شبکه‌ جدید یاری متقابل، در واکنش به نیاز‌های برآورده‌نشده، ارائه کنند.