دیدارنیوز - متن کامل موافقت‌نامه «پیشگیری از حوادث در دریای خزر» که در هیئت دولت تصویب و مجوز پیش امضاء(پاراف) آن از سوی هیئت وزیران به وزارت امور خارجه در تاریخ ۹۷/۶/۱۰ ابلاغ شده بود، منتشر شد.
بر این اساس وزارت امورخارجه مجاز است با هماهنگی معاونت حقوقی رییس‌جمهور (امور توافق‌های بین‌المللی) و دستگاه‌های مرتبط نسبت به انجام مذاکره، پیش امضا (پاراف) و امضای موقت موافقت‌نامه پیشگیری از حوادث در دریای خزر ظرف سه سال از تاریخ ابلاغ، اقدام و مراحل قانونی را تا تصویب نهایی پیگیری کند.
موافقت‌نامه «پیشگیری از حوادث در دریای خزر» یکی از اسناد جانبی امضاء شده در جریان کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر است که مردادماه سال جاری با حضور سران پنج کشور ساحلی روسیه، قزاقستان، ترکمنستان، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در شهر آکتائو قزاقستان به امضا رسید.
متن این موافقت‌نامه که از سوی اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور ابلاغ شده است، به شرح زیر است:
موافقت‌نامه پیشگیری از حوادث در دریای خزر
دولت های جمهوری آذربایجان، جمهوری اسلامی ایران، جمهوری قزاقستان، فدراسیون روسیه و ترکمنستان که از این پس «طرفها» نامیده می شوند،
با تمایل در چارچوب این موافقت نامه برای تضمین ایمنی دریانوردی کشتیهای نظامی و ایمنی پرواز هواپیماهای نیروهای مسلح کشور طرف ها در دریای خزر،
با پیروی از اصول و موازین عموما شناخته شده مربوط حقوق بین الملل،
در موارد زیر به توافق رسیدند:
ماده ۱
از نظر این موافقت نامه:
الف) منظور از "کشتی نظامی" شناور متعلق به نیروهای مسلح کشور یکی از طرف ها با علائم ظاهری است که ملیت چنین کشتی های نظامی را متمایز ساخته، تحت فرماندهی یک افسر تحت خدمت دولت و نام آن در فهرست خدمات یا معادل آن درج شده است و متشکل از خدمه ای است که تحت نظارت منظم نیروهای مسلح هستند؛
ب) هواپیما به معنی هواگرد سنگین تر از هوا یا سبک تر از هوا، متعلق به نیروهای مسلح کشور یکی از طرف ها است که دارای علائم ظاهری است که ملیت چنین هواپیما هایی را مشخص می کند؛
پ) "گروه کشتی ها" به معنای تشکلی منظم از دو یا چند کشتی نظامی است که با هم حرکت کرده و به همراه هم مانور می دهند؛
ت) "مانور" به معنی تغییر جهت حرکت (مسیر) یا سرعت کشتیهای نظامی و یا گروه کشتی‌ها است.
ماده ۲
این موافقت‌نامه نسبت به کشتی های نظامی و هواپیماهای طرفها که در دریای خزر و آن سوی آب‌های سرزمینی و حریم هوایی بر فراز آنها عملیات انجام می‌دهند اعمال می شود.
ماده ۳
طرفها تدابیری را از سوی افسران فرمانده کشتیهای نظامی خود در رابطه با تضمین رعایت بی قید و شرط مقررات بین المللی پیشگیری از برخورد در دریا ۱۳۵۱ (۱۹۷۲) (مقررات پیشگیری-۱۳۵۱(۱۹۷۲) اتخاذ می کنند.
ماده ۴
١- کشتیهای نظامی هر یک از طرف ها که در نزدیکی کشتیهای نظامی طرف های دیگر عملیات انجام می دهند به استثنای مواردی که آنها مطابق مقررات پیشگیری - ۱۳۵۱ (۱۹۷۲) نیازمند حفظ مسیر و سرعت هستند برای اجتناب از خطر برخورد، باید در فاصله امن باقی بمانند.
کشتیهای نظامی طرفها هنگام نزدیک شدن به یکدیگر تا فاصله ۲ مایل دریایی در روز و ۳ مایل دریایی در شب و یا در شرایط دید بد طبق ترتیبی که در ماده ۶ این موافقت‌نامه مشخص شده است ارتباط برقرار خواهند کرد.
۲-کشتیهای نظامی هر یک از طرف ها هنگام روبرو شدن با انجام عملیات در نزدیگی گروه کشتیهای طرفهای دیگر، مطابق مقررات پیشگیری -۱۳۵۱ (۱۹۷۲)، از انجام مانور به نحوی که مانور این گروه از کشتی‌ها را دشوار سازد، اجتناب می کنند.
٣- کشتیهای نظامی طرفها هنگام انجام مانور در دید یکدیگر برای مشخص کردن اقدامات و مقاصد خود از سیگنال‌های (پرچمی، صوتی، نوری) که در مقررات پیشگیری- ۱۹۷۲ (۱۳۵۱) کد بین المللی سیگنال ها و جدول سیگنال های ویژه پیش بینی شده اند و در پیوست این موافقت نامه موجود می باشد، استفاده می کنند. هنگام شب یا در شرایط دید محدود، یا در چنان شرایطی از روشنایی و چنان فواصلی که سیگنال‌های پرچمی تشخیص ناپذیرند، لازم است سیگنال‌های نوری و یا وسایل ارتباطات رادیویی روی کانال (VHF۱۶) (MHZ۱۵۶٫۸ مگاهرتز) مورد استفاده قرار گیرند.
۴- کشتیهای نظامی طرفها:
الف) نباید از طریق چرخش توپها، سامانه های پرتاب موشک، اژدر افکن‌ها و دیگر انواع سلاح ها به سمت کشتیهای نظامی و هواپیماهای طرفهای دیگر تظاهر به حمله نمایند؛
ب) نباید اشیایی را به سمت کشتیهای نظامی طرفهای دیگر پرتاب کنند به نحوی که در مسیر کشتیهای نظامی و دریانوردی ممانعت ایجاد کند؛
پ) نباید از نورافکن‌ها و دیگر وسایل روشن کننده به نحوی استفاده کنند که بتواند برای هدایت کشتیهای نظامی و یا هواپیماهای طرفهای دیگر ممانعت ایجاد کند؛
ت) نباید از لیزرها و هر ابزار دیگر به نحوی که بتواند در هدایت کشتیهای نظامی و با هواپیماهای طرفهای دیگر اختلال ایجاد کرده، موجب صدمه زدن به سلامتی خدمه یا وارد ساختن زیان به تجهیزات موجود در کشتی و هواپیمای آنها گردد، استفاده کنند؛
ث) نباید به سمت کشتیهای نظامی و هواپیماهای طرفهای دیگر راکت‌های علامت دهنده شلیک گردد به نحوی که بتواند برای آن کشتی های نظامی و یا هواپیماها ایجاد خطر نماید؛
ج) نباید برای وسایل رادیو الکترونیک و تجهیزات ناوبری کشتیهای نظامی و هواپیمای طرف های دیگر اختلال ایجاد نمایند.
۵- هنگام برگزاری مانور با زیردریایی های مستقر در وضعیت زیر آبی برای هشدار دهی به کشتی های نظامی طرف های دیگر مبنی بر حضور زیر دریایی ها در این منطقه کشتیهای نظامی که در سطح آب هستند و زیر دریایی ها را همراهی می کنند باید سیگنال های مربوط را طبق کد بین المللی سیگنال‌ها و یا جدول سیگنال های ویژه مندرج در پیوست این موافقت نامه ارسال نمایند.
۶- کشتیهای نظامی هر یک از طرف ها هنگام نزدیک شدن به کشتی های نظامی طرف های دیگر که طبق قاعده ۳ (ج) مقررات پیشگیری -۱۹۷۲ امکان مانور دهی آنها محدود است به ویژه کشتی هایی که مشغول پشتیبانی پرواز و یا پذیرش هواپیماها هستند، و هچنین کشتی های نظامی که در حرکت مشغول تکمیل ذخایر هستند باید تدابیر لازم را برای آنکه مانع مانورهای چنین کشتی هایی نشوند اتخاذ نمایند و در فاصله ایمن باقی بمانند.
۷- کشتیهای نظامی و گروه کشتی های طرفها به نفع تضمین کشتیرانی ایمن در مناطق پرتردد یا سایر فعالیت های اقتصادی فشرده، نباید مانور خطرناکی انجام دهند.
۸- به عملیات کشتیهای نظامی و هواپیمای طرفها باید طبق موافقت نامه و بدون زیان به حاکمیت و حقوق انحصاری طرف ها انجام شود و نباید بی دلیل مانع اجرای حاکمیت و حقوق انحصاری طرفها شود.
ماده ۵
۱- هواپیمای هریک از طرف ها هنگام نزدیک شدن به هواپیماها با کشتی های نظامی طرف های دیگر، به ویژه کشتیهای درگیر در نشستن و برخاستن هواپیماها باید حداکثر احتیاط را رعایت نمایند.
۲- هواپیماهای طرفها:
الف) نباید نسبت به کشتی های نظامی و هواپیمای طرف های دیگر تظاهر به حمله یا تظاهر به استفاده از سلاح کند؛
ب) نباید در نزدیکی کشتی های نظامی و هواپیماهای طرف های دیگر حرکات نمایشی پروازی و یا مانورهای خطرناک انجام دهد؛
پ) نباید هیچگونه شئ در مسیر کشتی های نظامی و هواپیماهای طرف های دیگر که می تواند برای دریانوردی و هواپیمای در حال پرواز ایجاد خطر کند، پرتاب گردد؛
ت) نباید از نورافکن ها و یا دیگر وسایل روشن کننده به نحوی استفاده کنند که بتواند در هدایت کشتی های نظامی و یا هواپیماهای طرف های دیگر اختلالاتی ایجاد کند.
ث) نباید از لیزرها و دیگر وسایل فنی به نحوی که بتواند در هدایت کشتی های نظامی و یا هواپیماهای طرف های دیگر ممانعت ایجاد کند و به سلامتی خدمه خود صدمه بزنند و یا به تجهیزات موجود در آنها زیان وارد سازند، استفاده نمایند.
ث) نباید برای وسایل رادیو الکترونیک و تجهیزات دریانوردی کشتی های نظامی و هواپیماهای طرف های دیگر اختلال ایجاد گردد.
٣- هواپیماهای طرفها هنگام پرواز در زمان تاریک یا در شرایط دید بد باید چراغ های ناوبری خود را روشن کنند.
ماده ۶
۱- کشتی های نظامی و هواپیماهای طرفها هنگام برقراری ارتباطات رادیویی از فراخوان‌ها به زبان انگلیسی استفاده می کنند که حاوی اطلاعات در مورد ملیت خود به شرح زیر: (-----------ملیت---------) کشتی / هواپیما" می باشد.
۲- ارتباطات رادیویی به انگلیسی یا به زبان قابل قبول دیگر انجام خواهد پذیرفت.
٣- کشتیهای نظامی و هواپیماهای طرفها برای تبادل اطلاعات و تضمین فهم متقابل بهتر از امواج زیر استفاده می کنند:
الف) بین کشتی های نظامی طرفها- طبق بند ۳ ماده ۴ این موافقت نامه، پس از برقراری تماس اولیه تبادل اطلاعات طبق توافق فرماندهان روی یکی از کانال های باند VHF که معمولا در روال بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد انجام می شود؛
ب) بین هواپیمای یک طرف و هواپیمای طرف دیگر و همچنین بین کشتی نظامی یک طرف و هواپیمای طرف دیگر - در باند VHF روی امواج ۱۲۱/۵ مگاهرتز و یا باند UHF روی امواج ۲۴۳ مگاهرتز پس از برقراری تماس اولیه، تبادل اطلاعات روی امواج ۱۳۰ مگاهرتز یا ۲۷۸ مگاهرتز صورت می گیرد.
ماده ۷
کشتیهای نظامی و گروه کشتی طرف ها در مناطقی در مسیر کابل‌ها و لوله‌های زیر آبی و همچنین مناطق مجاور جزایر مصنوعی، تاسیسات و سازه ها از هرگونه اقدامی که تهدیدی برای این تاسیسات و فعالیت های آنها باشد، خودداری خواهند کرد.
ماده ۸
1- طرفها از طریق سامانه‌های رسمی ناوبری، اطلاعات زیر را ارائه خواهند کرد:
الف) کمتر از ۳ روز قبل نباشد، اطلاعیه‌ای از فعالیت های کشتیهای نظامی که ناوبری دریایی را به مخاطره می اندازد؛
ب) کمتر از ۷ روز قبل نباشد، اطلاعیه ای توسط خدمات اطلاعاتی هوایی مربوط از فعالیت‌های کشتیهای نظامی و هواپیماهای خود که ناوبری هوایی را به مخاطره می اندازد.
۲- برقراری منطقه فعالیت‌های ذکر شده در بند ۱ این ماده در مناطق ماهیگیری کشور طرفهای دیگر مجاز نمی باشد.
در پهنه مشترک آبی برقراری چنین نواحی فقط می تواند منوط به عدم وجود جزایر مصنوعی، تاسیسات و سازه ها در آن باشد. طرفی که یک چنین ناحیه ای را ایجاد کرده مسئول خسارتی است که ممکن است به طرفهای دیگر وارد آمده باشد.
٣- هر یک از طرفها تدابیر لازمی را اتخاذ می کند، تا اطمینان حاصل کند که فرماندهان کشتی های نظامی و هواپیماهای خود حداکثر احتیاط را در منطقه فعالیت‌های گزارش شده طبق بند ۱ این ماده انجام می دهند.
ماده ۹
طرفها اطلاعات لازم درباره سوانح بین کشتی‌ها و هواپیماهای طرفها و دیگر حوادث دریایی که در نتیجه آنها خسارت مادی وارد شده است یا رویداد دیگری که منجر به چنین حوادثی می شود را از طریق مجاری دیپلماتیک به موقع تبادل می کنند.
ماده ۱۰
هرگونه عدم توافق و اختلاف در تفسیر با اجرای مفاد این موافقت نامه از طریق رایزنی ها و مذاکرات میان طرفها حل و فصل می گردد.
ماده ۱۱
۱- این موافقت‌نامه با توافق تمام طرفها می تواند مورد اصلاح و یا تکمیل قرار گیرد.
۲- اصلاحات و اضافات این موافقت نامه جزء جدایی ناپذیر آن بوده که در پروتکل های جداگانه تهیه و به گونه مقرر در ماده ۱۳ این موافقت نامه لازم الاجرا خواهد شد.
ماده ۱۲
امین اسناد این موافقت نامه جمهوری قزاقستان می باشد.
ماده ۱۳
۱- این موافقت‌نامه برای دوره محدودی است و در روز سی ام پس از تاریخ دریافت آخرین اطلاعیه کتبی توسط امین اسناد مبنی بر انجام تشریفات داخلی خود لازم برای لازم الاجرا شدن آن توسط طرفها لازم الاجرا می گردد.
۲- هر طرف می تواند از طریق اعلام کتبی به امین اسناد مبنی بر قصد خود برای خروج از موافقت‌نامه به عضویت خود در موافقت نامه خاتمه دهد. این موافقت‌نامه برای آن طرف به مدت دوازده ماه از تاریخ دریافت چنین اطلاعیه ای توسط امین اسناد معتبر خواهدبود.
۳- مفاد این موافقت‌نامه بر حقوق و تعهدات طرفها به موجب سایر موافقت‌نامه‌های بین المللی که کشور مربوط آنها عضو آن می باشد، تاثیر نخواهد گذاشت.
این موافقت نامه در ... در ... هجری شمسی برابر با ... میلادی ۲۰۱ در یک نسخه اصلی به زبان‌های آذربایجانی، فارسی، قزاقی، روسی، ترکمنی و انگلیسی تنظیم گردید، همه متون از اعتبار یکسان برخوردار می باشند. طرفها در صورت بروز اختلاف به متن انگلیسی مراجعه می کنند.
نسخه های اصلی برای نگهداری تحویل امین اسناد می گردد. امین اسناد رونوشت ب مصدق این موافقت نامه را برای طرفها ارسال می کند.
از طرف دولت جمهوری آذربایجان
از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران
از طرف دولت جمهوری قزاقستان
از طرف دولت فدراسیون روسیه
از طرف دولت ترکمنستان