دیدارنیوز - این واکسن نوترکیب برای ایجاد مصونیت علیه ویروس کرونا، (۱۹COVID )، با استفاده از وکتور آدنو ویروس انسانی ۲۶ برای واکسن نوبت اول و آدنوویروس انسانی ۵ برای واکسن نوبت دوم تولید شده است.
واکسن کرونای روسی چگونه از ابتلا به بیماری کرونا جلوگیری می‌کند؟
باید توجه کرد که آنتی ژن S سبب اتصال ویروس کرونا به سلول‌های بدن و آغاز روند بیماری می‌شود. بر این اساس می‌توان با تحریک سیستم ایمنی از ابتلا به بیماری محافظت کرد. ژن تولید گلیکوپروتئین S در ژنوم آدنوویروس قرار داده شده است. بنابراین آدنوویروس در سطح خودش این آنتی ژن را دارد که باعث تحریک سیستم ایمنی می شود. آدنوویروس استفاده شده به عنوان وکتور، به نحوی تغییر داده شده که قابلیت تکثیر و بیماری‌زایی در بدن نخواهد داشت.
اثربخشی بیش از ۹۱ درصدی واکسن اسپوتنیک‌وی
در عین حال اعلام شده که میزان اثربخشی واکسن اسپوتنیک‌وی علیه بیماری کووید-۱۹، ۹۱.۶ درصد است. هر چند که ممکن است اثربخشی آن در سالمندان و یا افراد با ضعف ایمنی کمتر باشد. همچنین بهترین پاسخ ایمنی از حدود دو هفته بعد از دریافت نوبت دوم واکسن ایجاد می شود، اما طول مدت محافظت این واکسن مانند سایر واکسن‌ها هنوز مشخص نیست. از طرفی مطالعات بالینی این واکسن مانند سایر واکسن‌های کرونا در جهان، همچنان ادامه دارد تا به ابهامات یاد شده پاسخ داده شود.
موارد ممنوعیت تزریق واکسن روسی کرونا
باید توجه کرد که واکسن اسپوتنیک وی روسیه در مواردی ممنوعیت مصرف دارد. به عنوان مثال در دوره بارداری و شیردهی نباید از این واکسن استفاده کرد. همچنین افرادی که سابقه واکنش‌های حساسیتی شدید و وجود هر گونه بیماری حاد با یا بدون تب دارند که البته این افراد حدود دو هفته بعد از بهبودی می توانند برای تزریق این واکسن مراجعه کنند. از طرفی واکسن برای افراد زیر ۱۸ سال مجوز مصرف ندارد. علاوه بر این، افرادی که به دنبال تزریق نوبت اول این واکسن دچار هر نوع عارضه شدید مانند آنافیلاکسی یا واکنش حساسیتی منتشر شدید، تشنج، تب بالای ۴۰ درجه و ... شده‌اند، منع مصرف نوبت دوم واکسن را دارند.
باید توجه کرد که این واکسن های وارداتی در ویال‌های ۵ دوزی، هر دوز نیم میلی لیتر، جمعا ۳ میلی لیتر و در حالت منجمد هستند. برای افتراق ویال‌ها، ویال‌های نوبت اول آبی رنگ و ویال های نوبت دوم قرمز رنگ هستند.
تعداد نوبت دریافت این واکسن دو نوبت است که به فاصله ۲۱ روز از یکدیگر تجویز می‌شود. باید توجه کرد که توصیه می‌شود که این فاصله حداقل ۲۱ روزه رعایت شود، اما اگر فردی با تاخیر مراجعه کرد، منعی برای تجویز نوبت دوم وجود ندارد. تاکید می‌شود که نوع واکسن برای نوبت اول و دوم با یکدیگر متفاوت است. دوز هر نوبت واکسن نیم میلی لیتر است که با سرنگ AD نیم میلی لیتر کشیده و در ناحیه عضله دلتوئید تزریق عضلانی می‌شود. بهتر است تزریق در دست غیر قالب فرد گیرنده واکسن انجام شود. به عنوان مثال برای افراد راست دست، در ناحیه دلتوئید دست چپ انجام شود.
نحوه نگهداری و انتقال واکسن
ویال‌های واکسن اسپوتنیک وی، باید تا قبل از تزریق به افراد، همواره در دمای کمتر از منفی ۱۸ درجه باشند و برهمین اساس تاکید می‌شود که دمای فریزر نگهداری واکسن در سردترین حالت ممکن تنظیم شود تا دمای فریزر بین منفی ۲۰ تا منفی ۲۵ باشد. قبل از انتقال واکسن، باید فریزر در محل دریافت واکسن حداقل یک روز قبل روشن شده و در سردترین حالت ممکن تنظیم شود. واکسن باید در فریزر اختصاصی نگهداری واکسن باشد، نه در فریزرهای نگهداری آیس پک.
بنابر اعلام مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت، واکسن از سردخانه مرکزی واکسن، به فریزرروم یا سردخانه‌های زیر صفر دانشگاه‌های علوم پزشکی منتقل و تاکید می‌شود که دما در همه حال باید کمتر از منفی ۲۰ درجه سانتیگراد باشد. انتقال از سردخانه زیر صفر دانشگاه به شهرستان و از شهرستان به پایگاه‌های واکسیناسیون در مراکز بیمارستانی نیز مشمول همین توصیه است. در حین انتقال باید از ترمومتر دیجیتال برای پایش درجه حرارت در حین حمل استفاده شود.
جهت استفاده از واکسن سعی شود درب فریزر کمتر باز و بسته شود. هر ویال حاوی پنج دوز واکسن است و تعداد ۲۰ عدد از ویال‌ها در یک بسته کارتونی قرار دارند. بنابراین هر بسته معادل ۱۰۰ دوز است. اگر تعداد مراجعین زیاد است، می‌توان هر یک ساعت یک بار چند ویال را از فریزر خارج کرد. البته باید این اطمینان وجود داشته باشد که این ویال‌ها در کمتر از دو ساعت قطعا مصرف می‌شوند. در دمای اتاق ویال های منجمد احتمالا در عرض حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه آب می شوند. قبل از استفاده مطمئن شوید که قطعات یخ داخل ویال نیست و کاملا آب شده است. ویال را دو یا سه مرتبه ملایم تکان دهید تا محتویات آن بهم بخورد. دقت شود مانند ویال واکسن پنج گانه و ثلاث محکم تکان ندهید، بلکه ملایم انجام شود. ویال‌های آب شده در دمای اتاق تا دو ساعت قابل استفاده هستند و پس از آن باید معدوم شوند. ویال های آب شده به هیچوجه نباید مجدد منجمد شوند.
قبل از تزریق از فرد باید در مورد سابقه از حال رفتن در حین خونگیری یا تزریقات سوال پرسیده شود و در افرادیکه سابقه مثبت دارند، تزریق واکسن حتما در حالت نشسته انجام شود و سپس حدود ۱۰ دقیقه درازکش روی تخت معاینه استراحت کنند.
باید توجه کرد افرادیکه برای نوبت اول مراجعه کرده‌اند فقط ویال آبی رنگ که مخصوص نوبت اول است باید تزریق شود و برای افراد مراجعه کننده نوبت دوم فقط از ویال قرمز رنگ استفاده شود.
عوارض واکسن اسپوتنیک‌وی
بر اساس مطالعات بالینی انجام شده عوارض واکسن نوبت اول یا دوم عموما خفیف و متوسط بوده و در طی حدود سه روز برطرف می شوند. شایع ترین عارضه ایجاد شده حالت شبه آنفلوانزای خفیف با علائمی مانند تب، لرز، دردهای عضلانی و مفصلی، گلودرد، احتقان و آبریزش بینی، ضعف، احساس ناخوشی و سردرد است. همچنین عوارض موضعی مانند درد و تورم و قرمزی محل تزریق نیز ممکن است بروز پیدا کند.
عوارض فوق عموما خودبه‌خود بهبود می‌یابند، اما می‌توان از مُسکن‌های ضد التهابی غیر استروئیدی برای کنترل تب و یا از آنتی‌هیستامین‌ها برای عوارض موضعی استفاده کرد.
در عین حال عوارض کمتر شایع عبارتند از تهوع، بی اشتهایی و بزرگی غدد لنفی منطقه‌ای و به ندرت هم گیجی و سنکوپ گزارش شده است. در عین حال افزایش موقت آنزیم‌های کبدی، افزایش کراتینین سرم و CPK، کاهش نوتروفیل‌ها، افزایش لنفوسیت‌ها، افزایش و کاهش پلاکت‌ها و... نیز گزارش شده است.
چه کسانی باید واکسن اسپوتنیک را با احتیاط تزریق کنند؟
در مواردی مصرف واکسن اسپوتنیک باید با احتیاط و بررسی منافع به خطرات احتمالی تزریق شود. بنابراین توصیه می شود این قبیل بیماران حتما قبل از تزریق نظر پزشک معالج خود را در مورد انجام یا عدم انجام واکسیناسیون بپرسند و در صورتی که طبق نظر پزشک تزریق برایشان مانعی نداشت، به مراکز واکسیناسیون مراجعه کنند. این موارد شامل بیماری مزمن کبدی، کلیوی، بیماری‌های متابولیک مانند دیابت کنترل نشده و اختلال فاحش عملکرد تیروئید، اختالالت خونی مانند هموفیلی یا اختالالت انعقادی، صرع و سایر بیماری‌های اعصاب مرکزی و یا سابقه سکته مغزی، بیماری‌های عروق کرونر، میوکاردیت (التهاب عضلات قلب)، اندوکاردیت (التهاب درون شامه قلب) و یا پریکاردیت (آماس حاد یا مزمن کیسه غشایی دربرگیرنده قلب)، بیماران مبتلا به بیماری‌های خودایمنی و مبتلایان به سرطان های بدخیم.
بنابر اعلام اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، به دلیل احتمال بروز واکنش‌های حساسیتی شدید و آنافیلاکسی، امکانات دارویی و تجهیزات اولیه احیا و همچنین آمادگی خدمات اورژانس پزشکی و انتقال بیماران احتمالی باید در محلی که تزریق انجام می‌شود، پیش‌بینی شده باشد. افرادیکه در بررسی اولیه قبل از ورود به پایگاه واکسیناسیون تب بالای ۳۷ درجه دارند، تا رفع بیماری احتمالی زمینه‌ای اجازه واکسیناسیون ندارند. البته افرادی که سابقه ابتلا به بیماری کرونا را در یک سال گذشته داشته‌اند، می توانند واکسینه شوند. واکسیناسیون کرونا برای عموم افرادیکه در گروه‌های اولویت‌دار قرار دارند اختیاری است و الزامی برای این کار وجود ندارد.