وضعیت قرمز برای برجام در خلیج فارس و بغداد و واشنگتن

 

دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: ۱۳ دی سالگرد ترور شهید قاسم سلیمانی است که هر چه به این تاریخ نزدیک‌تر می‌شویم، سطح تنش میان تهران و واشنگتن بالاتر می‌رود. از روزی که شکست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مشخص شد، تیم او تمام تلاش خود را به کار بردند تا سطح تنش در منطقه بیشتر شود و هر روز از تحریم‌های جدیدی علیه ایران رونمایی کردند.

هر چه به سالگرد ترور شهید سلیمانی نزدیک‌تر می‌شویم، در منطقه شاهد تحرکات بحث برانگیزی هستیم که ردپای اسرائیل را نیز می‌توان در آن دنبال کرد. درحالی که مقامات بلند پایه در تهران از انتقام سخت می‌گوید و  آمریکا در حال تدارکات در منطقه برای مقابله است. 

با این حال کنث مک‌کنزی، فرمانده نیرو‌های آمریکایی در خاورمیانه (سنتکام) به ایران هشدار داده که اگر ایران در سالگرد کشته شدن (شهادت) سردار قاسم سلیمانی دست به حمله بزند، آماده واکنش هستند. از طرف دیگر آویو کوخای، رئیس ستاد ارتش اسرائیل نیز گفته اگر ایران یا گروه‌های متحدش در منطقه به اقدامی علیه اسرائیل دست بزنند، بهای سنگینی خواهند پرداخت.

در همین شرایط نیروی دریایی آمریکا چندی قبل زیردریایی هسته‌ای «یواس‌اس جورجیا» مجهز به سیستم موشکی هدایت‌شونده را بعد ازعبور از تنگه هرمز وارد خلیج فارس کرد. همچنین به تازگی شبکه تلویزیونی کان اسرائیل نیز گزارش داده که یک زیردریایی ارتش اسرائیل با هدف هشدار دادن به ایران، روز ۳۰ آذر از آبراه سوئز گذشته و در راه خلیج فارس است.

البته داستان تنش‌ها به اینجا ختم نمی‌شود. در حالیکه ارتش آمریکا در حال کاهش نیرو‌ها و عقب‌نشینی نیرو‌های خود از عراق و افغانستان است، اما پنتاگون وضعیت خود را در اطراف عراق به طور قابل توجهی تقویت کرده تا ایران را از آغاز هرگونه عملیاتی منصرف کند.

چندی قبل سفارت آمریکا در بغداد مورد حمله راکتی قرار گرفت. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا گروه‌های وابسته به ایران را عامل این حمله معرفی کرده، با این حال وزارت خارجه ایران این موضوع را تکذیب کرده است. اما دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در توییتی با اشاره به حمله اخیر به سفارت آمریکا در بغداد، به ایران هشدار داده است که اگر پرسنل این کشور در عراق کشته شوند ایران را مسئول می‌داند.

به گزارش رویترز، مقام‌های امنیتی ارشد دولت آمریکا روز گذشته، در جلسه‌ای در کاخ سفید درباره گزینه‌های پیش روی این کشور در مقابل هر نوع حمله به پایگاه‌های نظامی یا دیپلماتیک آمریکا در عراق به توافق رسیده‌اند. کریس میلر، سرپرست وزارت دفاع آمریکا، مایک پومپئو وزیر خارجه و رابرت اوبرایان مشاور امنیت ملی در کاخ سفید درباره حمله احتمالی جلسه داشته‌اند. به نوشته رویترز مقام‌های امنیتی ارشد درباره طیفی از گزینه‌ها صحبت کرده‌اند که به‌زودی به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا ارائه خواهد شد.

این جلسه و توئیت ترامپ در پی حمله موشکی سه روز پیش به نزدیکی سفارت آمریکا در منطقه سبز بغداد است که به گفته ارتش عراق و سفارت آمریکا در آن حمله که با پرتاب ۸ موشک همراه بود خسارات کمی ایجاد شده است. 

 

البته ایران این ادعای آمریکا را نپذیرفته است. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در توئیتی در واکنش به توئیت دونالد ترامپ و ایراد اتهامات بی اساس و تهدید ایران نوشت: «قراردادن شهروندان خودتان در موقعیت خطر در خارج، توجهات را از شکست‌های فاجعه‌بار در داخل منحرف نخواهد کرد.» وزیر امور خارجه در این توئیت آمار بالای مرگ و میر در آمریکا در پی شیوع کرونا را مورد اشاره قرار داده است.

سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص ادعا‌های اخیر مطرح شده از سوی ترامپ و فرماندهی سنتکام گفت: «اینگونه اظهارات و اتهام‌زنی‌های تکراری، بی‌اساس و ساختگی در قالب فرافکنی‌های مرسوم‌کاخ سفید قابل ارزیابی بوده و با هدف تحت الشعاع قرار دادن شرایط بسیار سختی است که ترامپ در آن قرار دارد.»

 

در واقع دولت ترامپ با خروج از برجام، فشار حداکثری،  ترور‌های مختلف و ایجاد تنش می‌خواهد صبر استراتژیک ایران را بشکند، اما تا به امروز ایران واکنش شدیدی نسبت به امریکا انجام نداده است که موجب شروع درگیری میان دو کشور شود. تا این جای کار سیاست دولت ترامپ در قبال ایران شکست خورده است و ایران علی رغم فشارهای کمرشکن اقتصادی پای میز مذاکره ننشسته است. 

 

جو بایدن رقیب ترامپ در انتخابات ۲۰۲۰ که چند هفته دیگر جایگزین او در کاخ سفید می‌شود، بازگشت به برجام را در دستور کار خود قرار داده است. همین موضوع باعث شده که ترامپ و دولت او در روز‌های آخر حضور در کاخ سفید فشار بر ایران را بیشتر کنند تا ایران واکنش جدی در منطقه انجام دهد و در حقیقت صبر استراتژیک ایران شکسته شود.

سیاست‌های این روز‌های ترامپ را در راهکار‌های تد کروز برای بستن راه بازگشت به برجام می‌توان جستجو کرد. این سناتور جمهوری‌خواه در نامه‌ای به ترامپ راه حلی را برای سد کردن راه بازگشت به توافق هسته‌ای ایران (برجام) و همین طور توافق محیط زیستی پاریس پیشنهاد کرده است. او پیشنهاد داده است که ترامپ و مایک پومپئو این دو توافق را به عنوان پیمان رسمی برای رأی‌گیری به سنا بفرستند؛ با ابراز اطمینان از این که هیچ کدام از آن‌ها رأی لازم (دو سوم نمایندگان) سنا را نخواهند گرفت. رئیس جمهوری هم فقط ۱۰ روز حق وتو دارد که در واقع قبل ورود بایدن به کاخ سفید کار یکسره خواهد شد و راه بایدن برای بازگشت به برجام بسته می‌شود.

 

سایت RealClearPolitics اولین بار خبر مربوط به نامه  تد کروز را منتشر کرد، به نقل از یکی از مشاوران کنگره عملی شدن پیشنهاد او را کوبیدن میخ آخر بر تابوت برجام خواند.

در واقع اگر دولت ترامپ پیشنهاد‌ تد کروز را عملی کند شاید در همین چند هفته پایانی ریاست جمهوری اش برجام را برای همیشه تشییع کند و راه برای هرگونه مذاکره میان تهران- واشنگتن را ببندد.