دیدارنیوز ـ توفان در استان سیستان و بلوچستان تاکنون ۴۴۵ نفر را به مراکز درمانی کشانده است و میزان آلودگی هوا در سیستان از ۶۴ برابر حد مجاز هم گذشت. اخبار ناگوار درباره هوای نامساعد سیستان و بلوچستان و همان‌طور بحران آب به معمولی‌ترین اخبار در میان روزنامه‌ها بدل شده است، این درحالی است که شهروندان سیستانی و بلوچستانی با مشکلات زیادی ناشی از توفان شن مواجه هستند و تا آنجا که فضا برای حضور آنها فراهم بود صدای اعتراض خود را به مسئولان رسانده‌اند. متاسفانه تاکنون صدای اعتراض آنها آنچنان که باید شنیده نشده است، زیرا خبری از برخی اقدامات مانند کاشت نهال گز یا مالچ پاشی و تثبیت شن در مقابله با بحران خشکسالی و توفان نبوده است.
به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان طی سه روز گذشته و بر اثر غلظت بیش از حد مجاز ذرات گرد و غبار در منطقه سیستان و بلوچستان، 445 نفر به علت بیماری‌های تنفسی، قلبی و ریوی، پوستی و اختلالات بینایی روانه مراکز درمانی شده اند که از این تعداد 362 نفر به‌صورت سرپایی و 83 نفر بستری شده‌اند. عبدالرحمن شهنوازی افزود: «طی تصمیمات جلسات مدیریت بحران استان تعداد 600 بسته غذایی میان نیازمندان و آسیب‌دیدگان و 21 هزار ماسک در بین مردم منطقه سیستان توزیع شده است.»
وضعیت سیستان وخیم‌تر از بلوچستان
نماینده چابهار در شورای عالی استان‌ها در گفت‌وگو با «آرمان» با اشاره به آخرین وضعیت توفان شن در این استان می‌گوید: وضعیت سیستان در زمینه توفان شن از بلوچستان وخیم‌تر است. البته این توفان در حوزه بلوچستان نیز وجود دارد و به دلیل خشکسالی‌ها، نبود باران و از بین‌رفتن محیط‌زیست وضعیت آن منطقه نیز بحرانی است، اما وضعیت سیستان بدتر است. شه‌بخش گرگیج می‌افزاید: بخش‌های علوم‌پزشکی در حوزه بهداشت و درمان تلاش کرده، اما وضعیت بحرانی است و با امکانات شرایط عادی نمی‌توان وضعیت فعلی در حوزه بهداشت و درمان را کنترل کرد. او می‌گوید: ستاد بحران باید در این زمینه تصمیم بگیرد و استان‌های همجوار و مرکز کشور به این منطقه روانه شوند تا بلکه حدودی مسائل و مشکلات سر و سامان یابند. گرگیج خاطرنشان می‌کند: راه مقابله با توفان تعطیلی ادارات و سازمان‌ها نیست. البته تعطیلی بخشی از مشکل را حل می‌کند، اما حلال مشکلات نیست و به حل مساله کمکی نمی‌کند. وضعیت به‌رغم تعطیلی‌ها مانند گذشته است و مردم را نمی‌توان در خانه‌هایشان حبس کرد.
مساله را باید به عنوان یک بحران شناخت و برای آن راهکار پیدا کرد. او می‌افزاید: در روستاها خانواده‌ای نمانده که به مراکز درمانی مراجعت نداشته باشد و حدودا 60، 70 نفر از خانواده‌های روستایی برای مشکلات درمانی به بیمارستان مراجعه کردند. گرگیج می‌گوید: وزارت بهداشت و درمان امکانات را در بخش‌های مراقبت‌های ویژه مانند icu و CCU بیشتر کرده است، اما هنگامی که توفان شرایط را از حالت عادی خارج می‌کند امکانات پزشکی داخل استان جوابگوی تعداد مراجعه‌کنندگان نیست. او می‌افزاید: امروز با گذشت دو روز از آغاز توفان وضعیت به‌همان شکل اولیه است و از حجم توفان کمتر نشده است. زمانی این بادها 120 روز بود، اما امروز 200 روزه شده است و بعد از تابستان نیز در منطقه ادامه دارد و در دو حوزه سیستان و بلوچستان شاهد حضور مستمر این بادها در منطقه هستیم. به ویژه در قسمت‌های جنوبی بلوچستان مانند روستاهای چابهار و... وضعیت بهتر از سیستان نیست و روزی نیست که در این مناطق گرد و غبار نداشته باشیم. امکانات دانشگاه‌های علوم‌پزشکی در خدمت روستاییان است، اما حجم این امکانات در شرایط عادی پیش‌بینی شده است و امروز وضعیت استان بحرانی است. بنابراین امکانات رفاهی و پزشکی باید دو، سه برابر حد معمول باشند و حجم فعلی تجهیزات و نیروی‌انسانی متخصص جوابگوی نیاز بحران نیست. گرگیج تاکید می‌کند: البته شیفت کاری مراکز درمانی بیشتر از گذشته است و مراکز درمانی روزانه شبانه‌روزی کار می‌کنند، همچنین بخش‌های مراقبت ویژه افزایش تخت داشته‌اند، اما کافی نیست.
همه سازمان‌های ذی ربط آماده باش هستند
به گفته معاون استاندار و فرماندار ویژه زابل تمامی دستگاه‌های ذی ربط بر اساس اعلام هواشناسی و افزایش شدت باد و افزایش غلظت گرد و غبار در حالت آماده باش قرار گرفتند. هوشنگ ناظری با بیان اینکه وضعیت نامناسب و آلودگی بیش از حد هوای سیستان را به ستاد بحران منتقل و پیشنهاد تعطیلی ادارات و نهادهای دولتی این منطقه را ارائه کرده‌اند، می‌گوید: «طبق بررسی‌های ستاد بحران از شرایط نامساعد منطقه سیستان، تعطیلی ادارات و نهادهای دولتی این منطقه برای دو روز متوالی تایید شد.» مبلغ خسارت توفان و ریزگردها به بخش‌ها در دست بررسی است و تمامی مسیرهای مواصلاتی و جاده‌ها به استثنای جاده زابل- نهبندان بازگشایی شده است. به گفته او شدت باد و توفان سبب سقوط تیرهای چراغ برق و تنه درختان روی کابل‌های برق شده و خسارات فراوانی را به بخش تاسیسات شبکه برق رسانی وارد کرده است. ناظری می‌افزاید: «هیاتی متشکل از وزارت امور خارجه، وزارت نیرو، وزارت کشور و سازمان محیط زیست تشکیل شده و پیگیری‌های لازم برای تامین حقابه هامون را انجام می‌دهند. مشکلات سیستان در بخش‌های برون مرزی است؛ یعنی کانون‌های بحرانی که در افغانستان وجود دارد، از این رو باید با تعامل و همکاری که کشور همسایه ما انجام می‌دهد این مراکز و کانون‌ها کنترل و مهار شود و اگر این اتفاق بیفتد مشکلات سیستان تاحدودی برطرف می‌شود.»
لزوم دیپلماسی آب با افغانستان
نماینده زاهدان در مجلس در گفت‌وگو با «آرمان» در ارتباط با آخرین اقدامات در حوزه سیاست خارجی برای مقابله با توفان سیستان‌و‌بلوچستان می‌گوید: بحران آلودگی‌هوا در این استان مربوط به یک روز و یک ماه نیست و حداقل پیشینه‌ای 50 ساله دارد. علیم یارمحمدی می‌افزاید: بسیاری از مردم در سال 45 تا 50 از این استان به استان‌های‌شمالی مانند مازندران و گلستان کوچ کردند. این مساله تاکنون سه دوره را طی کرده و بحران توفان‌شن هر 15 تا 20 سال تکرار شده است. او خاطرنشان می‌کند: مساله امروز با گذشته متفاوت است، زیرا افغانستان بر رودخانه هیرمند سدهایی ساخته و این موضوع سبب خشک‌شدن کامل هامون شده است. در واقع منابع اصلی ریزگردهای سیستان که به زاهدان و مرکز استان می‌رسند جدید هستند و هامون خشک شده است. یارمحمدی می‌افزاید: تلاش‌های وزارت امور خارجه و استفاده از ظرفیت‌های مردم منطقه سیستان و بلوچستان برای رسیدن به راه‌حل بحران ریزگرد چاره کار است. رایزنی‌هایی باید با کشور افغانستان مبنی بر پرداحت حق‌آبه تالاب هامون انجام شود. اقدامات صورت‌گرفته در افغانستان سبب شده چاه نیمه‌ها نیز بیشتر ظرفیت خود را از دست بدهند و به مرور آب آشامیدنی دو منطقه سیستان و مرکز استان زاهدان با جمعیت یک میلیون و 300 هزار نفر تحت شعاع قرار گیرد. مسئولان وزارت خارجه باید این مساله را در مذاکراتشان با کشور همسایه مورد توجه قرار دهند. حرکت وزارتخانه در مورد این استان نباید کند باشد، زیرا با سرعت‌عمل فعلی سال آینده سیستان و بلوچستان خوب نیست. مگر آنکه از ظرفیت‌های دیگر این استان مانند آب‌های ژرف و آب دریای‌عمان برای برون‌رفت از بحران بی‌آبی استفاده کرد. یارمحمدی می‌گوید: بخش عظیمی از زاغه‌نشینان مناطق خلیج فارس از آب تهیه شده از آب‌شیرین‌کن‌ها استفاده می‌کنند. این رویکرد در شهرهای ساحلی سیستان و بلوچستان نیز باید تکرار شود. امروز 20 درصد شبکه آبرسانی چابهار آب دارد و 80 درصد مردم آبی در آن منطقه ندارد. برای شهرهای ایرانشهر، قصرقند و نیک شهر، سراوان و زاهدان که اوضاع مطلوبی ندارند باید تمهیدات لازم به صورت ویژه اندیشیده شود.
منبع: آرمان/ آرزو ضیایی/۲۴ مرداد ۹۷