دیدارنیوز - «سال ۹۹ سال سختی خواهد بود» این توصیفی بود که خیلی سیاسیون وقتی هنوز پای کرونا به کشور باز نشده بود مطرح می‌شد؛ اما حالا دیگر اوضاع از آنچه تصور می‌شد پیچیده‌تر است حالا در کنار تحریم ها و فشارهایی که هم سیاست خارجی‌مان را درگیر کرده و هم سیاست داخلی را نشانه می‌رود با بحرانی به نام افت اقتصادی بعد از رفع کرونا مواجهیم اما راهکار مقابله با تبعات این بحران چیست؟
«اکبر ترکان» مشاور عالی پیشین حسن روحانی و عضو حزب اعتدال و توسعه در این رابطه می‌گوید؛»دولت بعد از رفع کرونا باید اولین قدم را در راه سیاست‌های جبرانی برای رفع آسیب‌هایی که به بازار کسب و کار وارد شده، بردارد.» او می‌گوید «برای آنکه آسیب‌های اقتصادی به اعتراضات مردمی ختم نشود باید مسوولین با مردم سخن بگویند و شرایط را توضیح دهند.»
البته او توصیه‌ای هم به دولت داشت و آن این بود که به نمایندگانی که با وجود تخلفات مالی خود را به صندلی مجلس یازدهم رسانده‌اند باج ندهد. آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح این مصاحبه است:
**
آقای ترکان! قبل از آنکه بحرانی مانند کرونا در کشور پدید بیاید همه پیش‌بینی‌ها به این نقطه ختم می‌شد که سال ۹۹ سال سختی خواهد بود و این موضوع بر اساس اختلافات سیاسی و احتمال درگیری مجلس یازدهم با دولت دوازدهم از یک سو و فشارهای تحریمی از سوی دیگر بود اما الان با این وضعیت به نظر می‌رسد شرایط تغییر خواهد کرد با توجه به این مسائل تحلیل شما از آینده چیست یعنی بحران کرونا چقدر می تواند در سیاست داخلی و خارجی ما تاثیر بگذارد؟
وضعیت فعلی این بیماری نه فقط در ایران که در همه جهان باعث یک رکود در تولید شده است و بخش های مختلف اقتصاد را تحت تاثیر قرار داده است مثلا گردشگری بزرگترین تاثیر را از این اتفاق گرفته است و رکود وسیعی در رشته های مرتبط با گردشگری پیش آمده است،مثل هتلداری، حمل و نقل هوایی، حمل و نقل زمینی، رستوران ها،صنایع غذایی و.. ،همه اینها تحت تاثیر این وضعیت دچار رکود شده اند. نه تنها در ایران که در همه جهان همه با این پدیده مواجه هستند. به ناچار یک افت اقتصادی بزرگی تحت تاثیر این موضوع برای همه کشورها از جمله کشور ما پیش می آید.
نمی‌شود روی سلامتی مردم قیمت گذاشت
منتهی مهمترین مساله سلامت مردم است، چون نمی شود روی سلامتیشان قیمت گذاشت و استفاده برد. کوشش همه دولت ها بر حفظ سلامت مردم است و کوشش دولت ما هم این است که فعلا سیاست های سلامتی در محور باشیم که البته بقیه سیاست ها هم تحت تاثیر قرار می گیرند ولی محور باید سلامت مردم باشد. بعد از این واقعه ما و دیگران دچار رکود اقتصادی بیشتری می شویم و باید اقدامات و برنامه های جبرانی برای آن پیش بینی کنند.
*فکر می کنید سیاست‌های جبرانی که شما از آن نام می‌برید شامل تجدید نظر در سیاست خارجی هم می شود؟
خیر. ببینید اولین اقدام این است که باید گروه هایی که بر اثر این رکود شغل‌شان را از دست داده اند و الان فاقد درآمد هستند را مورد حمایت قرار دهد، چون با مساله ای که الان پیش آمده درست است که عده ای کم درآمد هستند ولی در همین اوضاع عده ای فاقد درآمد هستند. خیلی از کسانی که در صنعت ساختمان و کارهای ساختمانی بودند الان بیکار هستند چون کارهای ساختمانی تعطیل شده است، بنابراین باید برای احیای این رشته ها فکری کرد و همچنین باید برای کسانی که در همین دوران این آسیب ها را دیده اند فکری کرد چون معیشتشان نمی گذرد.
کرونا، معیشت روزانه بسیاری را مختل کرده است، باید چاره اندیشی ضربتی کرد
مثلا در شب عید امسال تمام کسبه فکر می کردند که در شب عید کسب و کاری دارند و درآمدی کسب می کنند و روی آن حساب کرده بودند، متاسفانه همه این درآمد از بین رفته است و شب عید مغازه ها تعطیل بوده است و فروش انجام نشده است و یک کسادی بزرگی اینجا اتفاق افتاده است، بعضی از کسبه توانایی تحمل دارند تا معیشتشان مختل نشود ولی خیلی ها هستند که الان معیشت روزانه شان مختل است و باید برای اینها یک فکرهای ضربتی و عاجلی به عمل آید، مثل بسته های حمایتی که اخیرا سازمان برنامه برای اقشاری که آسیب دیده اند در نظر گرفته است و مشابه این باید اقداماتی شود که این اشخاص مورد حمایت قرار بگیرند.
*ما غیر از بحث های اقتصادی، بحث ها و اختلافات سیاسی هم داریم، یعنی بعد از عید و در یکی دو ماه آینده مجلس یازدهم هم روی کار می آید و آن اختلافات سیاسی به ویژه با دولت ممکن است پررنگ تر شود. به نظر شما این اختلافات سیاسی به چه سمت و سویی می رود و با وجود مشکلات ناشی از بحران کرونا این اختلافات سیاسی چه رنگی به خود خواهد گرفت؟
به نظر من روی دوش مجلس جدید ۲ وظیفه مهم است؛ یک وظیفه از این ناشی می شود که ۹۰ نفر از نمایندگانی که در مجلس قبل بودند و یکی دو ماهی از عمرشان باقی است، اینها به دلایل مالی و مداخلات اقتصادی رد صلاحیت شده اند. مثلا رد صلاحیت علی مطهری معلوم است که جنبه سیاسی داشته است، اما شورای نگهبان اعلام کرد که عده ای در کارهای خلاف بودند مثل دلالی و مداخله در امور ناباب تجاری و... که طبق صحبت های شورای نگهبان عده زیادی اینگونه بودند.
اعتبارنامه نمایندگانی که درگیر دلالی یا مداخله‌های اقتصادی بودند رد شود
به نظر من مجلس جدید در ابتدا باید برای این که این آلودگی را بزداید با دقت بسیار زیادی مراقبت کند تا آبرو و حیثیت مجلس احیا شود، بعضی از کسانی که رد صلاحیت شده بودند با فشارهای مختلفی رفته اند و دوباره کارشان را درست کرده اند و دوباره وارد مجلس شده اند، من فکر می کنم مجلس جدید برای اینکه حیثیت خود را حفظ کند، باید این کسانی که در کارشان خدشه اقتصادی است و در مداخله اقتصاد دولتی بوده اند و دلالی و امثالهم انجام میدادند باید اعتبارنامه هایشان رد شود.
برخی نمایندگان مجلس یازدهم با وجود تخلفات مالی تائید صلاحیت شدند
*یعنی شما می گویید افرادی بوده اند که با وجود تخلفات مالی توانسته‌اند از فیلتر شورای نگهبان عبور کنند و به مجلس راه پیدا کرده اند؟
بله. برای اینکه دوباره فشار آورده اند و تائید صلاحیت شده‌اند که اسامی آنها معلوم است. اعتبارنامه اینها باید رد شود و نباید اجازه دهیم اینها همچنان در مجلس بمانند وگرنه مجلس دوباره همان اتهامات قبلی را متوجه می شود. این بخش بسیار مهمی است و تقاضای ما از مجلس جدید این است که اعتبار مجلس را فدای این اشخاص ناباب نکند.
بخش دوم این است که: در این دوره ای که گذشت نمایندگان مداخلاتشان در قوه مجریه خارج از حد و اندازه بود به طوری که نماینده مجلس فشار می آورد که فلان نفر را مدیر کل استان کنید یا فلان نفر را به عنوان رئیس اداره بگذارید،این کسانی که به عنوان وابستگان به نمایندگان در مصدر امور قرار گرفته اند،اینها یکی از نکات فساد و آسیب پذیری دوره گذشته مجلس بوده اند.
کار مجلس فشار آوردن برای عوض کردن رئیس فلان اداره نیست
من فکر می کنم که کار مجلس قانون گذاری و نظارت بر اجرای قوانین است، کار مجلس این نیست که با فشار وارد کردن بر قوه مجریه رئیس فلان اداره را عوض کنند و وابستگان خودش را روی کار آورند. این کار قبلا اتفاق افتاده است و باید اصلاح شود. در دوره انتخابات، مثلا فلان نماینده از رئیس فلان اداره انتظار دارد که به نفع او وارد اقدامات شود، اگر رئیس اداره ای به نفع نماینده وارد اقدامات شده باشد، آن رئیس اداره محبوب آن نماینده می شود و اگر رئیس اداره شرافتمند عمل کرده باشد و زیر بار خواسته های غیر قانونی نرفته باشد، آن نماینده مجلس با او بد می شود و قتی با او بد شد او را با فشار وارد کردن جایگزین می کند، اینجا یک فساد اتفاق افتاده است. اینها در مجلس فعلی اتفاق افتاده است و من این حرفها را بدون پشتوانه نمی گویم. اگر اینها اصلاح نشود، مجلس جدید موفق نمی شود از اتهامات مجلس قبلی خود را مبرا کند. مجلس باید مداخله در امور قوه مجریه را منع کند و اجازه ندهد نمایندگان از ابزار قدرت استفاده کنند.
دولت نباید به نمایندگان باج بدهد
*این روزها مشاهده می شود که ادبیات تندی از سوی منتخبان مجلس یازدهم نسبت به دولت بکار برده می شود یا خط و نشان استیضاح و ..مطرح می شود. آنهم در شرایطی که کشور نیازمند آرامش سیاسی برای عبور از بحران است و ....
قاعده این است که اگر می خواهیم کشور سالم باشد باید اجازه این دخالت را ندهیم. لذا مجلس جدید باید کمیته ای را تشکیل دهد و به محض اینکه این گزارش ها به او می رسد با قاطعیت آن نماینده را مواخذه کند و او را تحت پیگرد قانونی قرار دهد، وگرنه تبدیل به فساد می شود. با این مسائل باید سخت گیرانه برخورد شود. الان مجلس از اعتبار افتاده است، خیلی ها می گویند مجلسی که ۹۰ نفر آن رد صلاحیت بوده اند قانون گذاری اش چه وجاهتی دارد. بنابراین مجلس جدید باید این مسائل را اصلاح کند و افرادی که خدشه دارند را رد کند و اعتبارنامه آنها را تصویب نکند و در مورد مداخلاتی هم که نمایندگان در امور مجریه می کنند سختگیرانه وارد شود. در دوره آقای احمدی نژاد، ایشان اجازه دخالت به نماینده را نمی داد.
*یعنی می گویید دولت باید اینجا مقاومت کند؟
دولت باید مقاومت کند و نباید با این حرف ها مماشات کند.
*این قضیه تنش سیاسی را بیشتر نمی کند؟
اسم این تنش نیست بلکه باج دادن است. مثلا رئیس اداره فلان یا مدیر کل را به خاطر آقای نماینده عوض می کنیم و وابستگان نماینده را در این شرکت ها می گذاریم، شما فکر می کنید اینکه نماینده می خواهد وابسته خودش در فلان شرکت باشد برای چیست؟ آیا این کار را می کند چون شخص وابسته اش شایستگی مدیریت بیشتری دارد؟ یا اینکه میخواهد شخصی وابسته به خودش باشد تا انتظاراتش را حل کند؟
این انتظارات به خیر و صلاح مردم و جامعه است یا حساب های دیگری در آن دخیل است؟ فکر می کنید حقوق ۴ سال نمایندگی بیشتر است یا هزینه تبلیغات انتخاب نمایندگی؟ اگر هزینه تبلیغات از حقوق ۴ سال نمایندگی بیشتر است، طرف برای انتخابات می خواهد چکاری انجام دهد؟ بعد از اینکه نماینده شد می خواهد سراغ کسانی برود که خرج نمایندگی را داده اند و برای آنها جبران کند. کسانی که هزینه تبلیغات را می دهند فقط برای یک نماینده آن کار را نمیکنند، مثلا برای ۲ نماینده هزینه می کنند، هرکدام از این ۲ نماینده که برنده شود او هم برنده می شود و بعد از برنده شدن آن اسپانسر، نماینده را می برد تا کارهایش را انجام دهد و مثلا نماینده برای او فلان امتیاز یا فلان وام را بگیرد. اسم این کارها فساد است. در اوایل انقلاب روحیه انقلابی طوری بود که ما نمی توانستیم تردید کنیم که اینها بخاطر وظیفه دینی آمده اند ولی الان احساس من این نیست که همه اینها بخاطر وظایف دینی آمده باشند. اگر این مسائل مراقبت نشود دوباره همان قصه ادامه پیدا می کند.
*آقای ترکان اگر برخی در بوق اختلافات سیاسی بدمند، از طرفی بحث رکود اقتصادی که بعد از این قضیه بحران کرونا بیشتر هم شده است،فکر نمی کنید پالس این مسائل به جامعه بروز اعتراضات جدید باشد؟ چه تدبیری باید اندیشید که فضای جامعه از سوی سیاسیون به سمت آرامش هدایت شود نه تنش و اعتراض؟
اگر تصمیمات مدبرانه باشد و با مردم در میان گذاشته شود و مردم به اینکه این تصمیمات در مسیر خیر و صلاح جامعه است اعتماد کنند، ما واکنش اجتماعی نخواهیم داشت.
علاوه بر ویروس کرونا باید مواظب ویروس تیرانا هم باشیم
ما الان با ۲ ویروس طرف هستیم، یک ویروس کرونا است و یک ویروس تیرانا است که پایتخت آلبانی است و در آنجا هزار و ۵۰۰ منافق در اردوگاه هایی هستند که برای اینها سالنهایی را تجهیز کرده اند و اینها هر روز آنجا می روند و پشت کامپیوتر می نشینند و شروع به جنگ روانی و جنگ اینترنتی بر علیه جمهوری اسلامی می کنند. تمام منافقین آنجا برای جنگ روانی علیه جمهوری اسلامی سازماندهی شده اند. مسلم است که خرج آنها را کشورهایی می دهند که دشمن ما هستند و منافقین تا جایی که بتوانند شایعه درست می کنند و دروغ می گویند و فضای مجازی را آلوده می کنند.
اگر شما بخواهید به خودتان نمره ۱۰۰ بدهید این نمره را می دهید؟ مسلما خیر، آن مقدار که از ۱۰۰ کمتر است می شود اشکالات کار شما. من هم نمی توانم به خودم نمره ۱۰۰ بدهم و هیچ کس نمی تواند این کار را بکند، قطعا یک درصدهایی در کار اشکالات پیش می آید، آن اشکالات همان چیزی است که آن منافقین روی آن مانور می دهند. الان بچه هایی که در بهداشت و درمان کمک می کنند چقدر صادقانه و وفادارانه کار می کنند، بچه های کادر بهداشت درمانی ما واقعا افتخار آمیز هستند، حالا چقدر مزخرف درباره بهداشت و درمان ما در فضای مجازی می نویسند و دروغ و تهمت می زنند؟ همه اینها از آنجا می آید و ریشه آن آنها هستند.
آن منافقین این کارها را برای اهداف خودشان انجام میدهند. دولت هایی که گرفتار بیماری کرونا هستند بیماری تیرانا ندارند، ولی ما هم کرونا و هم تیرانا را داریم و آنها دارند به این ترتیب اعتماد را از بین می برند.
عقلانیت جامعه مذهبی ما در حد و اندازه ای بود که حتی حرم امام رضا و بقیه حرم ها مثل حضرت معصومه و شاهچراغ و .. را بسته اند، نماز جمعه ها و محافل مذهبی را تعطیل کرده اند، اینها نشان دهنده عقلانیتی است که جامعه مذهبی ما دارد و به سلامت مردم اهمیت می دهد. در این بین یک احمق پیدا می شود که می خواهد با فلان روش خرافاتی با بیماری کرونا مقابله کند و می رود و حرم را لیس می زند، آیا باید تمام آن روشن بینی مذهبی را کنار بگذارند و به آن یک نفری که رفته است و حرم را لیس زده است استناد کنندو تمام جامعه مذهبی را سرکوب کنند؟ فضای مجازی الان اینگونه عمل می کند. فضای مجازی در هر اقدامی که در جامعه میشود منفی ترین نقطه آن را بر می دارد تا به کشور و دولت و مردم ضربه بزند و خیلی ظالمانه رفتار می کند و بعضی ها هم ساده لوحانه آن حرف ها را گوش می کنند. اینها مشکلات ما را تشدید می کند و برای همین ما باید با مردم زیاد حرف بزنیم برای آنها با صمیمیت و روشنی توضیح دهیم و مشکلات را به صورت کاملا شفاف برای مردم وصف کنیم.
از سوی دیگر در سال آینده باید به سمت جهش تولید برویم، جهش تولید یعنی جهش در کشاورزی و صنعت و خدمات. جهش تولید در کشاورزی یعنی چی؟ یعنی استفاده بهینه از آب، چون تولیدات کشاورزی به آب وابسته است و ما باید از آب استفاده بهینه کنیم.
الان سفره های زیرزمینی دارد از بین می رود و فرونشست زمین اتفاق افتاده است، چه کاری باید کرد؟ باید برداشت از سفره های زیرزمینی با تغذیه سفره های زیرزمینی متعادل شود. اگر حجمی از ریزش سالانه به سفره های زیرزمنی می رود و آنجا را تغذیه می کند آیا می شود برداشت از آن سفره بیشتر از ریزش باران باشد؟ نباید باشد. میزان برداشت باید با مقداری که به سفره های زیرزمینی تغذیه می شود متناسب باشد. اگر اضافه برداشت کنیم سطح سفره ها پایین می رود، الان تعداد زیادی از دشت های کشور بحرانی شده اند. بعضی از روستاییان مشاهده می کنند که مثلا لوله چاه ما از زمین بالا زده است، لوله چاه بالا نزده است بلکه فرونشست زمین است، چون برداشت از آبهای زیر زمینی بیشتر از تغذیه آن شده است بنابراین زمین ها فرونشست کرده است و این فرو نشست دارد لایه اسفنجی سفره زیرزمینی را متراکم می کند و اگر متراکم شود دیگر نمی تواند آب را نگه دارد. باید اصلاح اینها را شروع کنیم و ضمنا بهره وری آب را هم افزایش دهیم و حتی روش های آبیاری را هم به آبیاری قطره ای تغییر دهیم تا آب به مقدار کافی پای ریشه درخت بریزد و به جاهای دیگر که اسراف آب را شامل می شود، آب نپاشد.
یا از آبیاری بارانی در زراعت و کشاورزی استفاده کنیم. اینها منجر به بهره وری در آب می شود. با بهره وری آب، کشاورزی جهش می کند. جهش در تولیدات صنعتی را باید با محدود کردن کالاهایی که وارد می شود ولی می توانیم در داخل بسازیم انجام دهیم، قبل از اینکه جهش قیمت ارز اتفاق بیفتد، کیف و کفش و لباس و خیلی لوازم خارجی در بازار بود، چرا باید کارگر ایرانی بیکار شود و پوشاک ایرانی رونق نداشته باشد و کفاش ایرانی کار نکند و به جای آن اقلام خارجی بیاید، امسال به دلیل گرانی ارز و مدیریت خوب بانک مرکزی که با ارز ندادن به رشته هایی که ما در داخل ظرفیت تولید آن را داریم، باعث تولید در کشور شد، همین اتفاق باید در سال آینده هم سختگیرانه تر دنبال شود تا بتوانیم در تولید داخلی جهش داشته باشیم.