دیدارنیوز ـ آذرماه سال جاری و در واقع کمتر از یک ماه قبل یک خبر علاقمندان موسیقی سنتی و به ویژه خراسانی‌ها را مسرور کرد و آن ثبت جهانی دو تار خراسان در چهاردهمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو به نام ایران اسلامی بود.
این اقدام ارزشمند بار دیگر نگاه‌ها و را معطوف به جایگاه موسیقی اصیل خراسانی و وضعیت آن در رقابت با رقیبی، چون موسیقی‌های غربی کرد.
خراسان‌جنوبی به عنوان بخشی از زادگاه موسیقی اصیل خراسانی مهد بسیاری از نوا‌ها و آوا‌های اصیلی است که با سازهایی، چون دو تار، سُرنا و یا دهل همراه شده است. اما به راستی امروزه چقدر از این بخش از فرهنگ اصیل خویش حمایت می‌کنیم و آیا میدان را در این عرصه واگذاشته‌ایم؟
عادل قاسمی مسئول انجمن موسیقی شهرستان بیرجند درباره ویژگی‌های موسیقی اصیل خراسانی گفت: موسیقی خراسانی در شمال، شرق و جنوب خراسان با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند.
وی اظهار کرد: در جنوب خراسان که به استان ما مربوط می‌شود یکی از ویژگی‌های موسیقی استفاده از ساز‌های خاص، چون سرنا، دهل، دایره و البته دو تار است که این روز‌ها ثبت جهانی شده است.
موسیقی مقامی ریشه در رنج‌ها و شادی‌ها دارد
مسئول انجمن موسیقی شهرستان بیرجند با اشاره به اینکه موسیقی مقامی ریشه در شرایط جغرافیایی، رنج‌ها و شادی‌ها و آداب و رسوم هر منطقه دارد، ادامه‌داد: به عنوان مثال از آنجایی که در یک منطقه خشک و کم آب هستیم، در موسیقی‌های قدیم منطقه سخن از طلب باران است.
قاسمی با بیان اینکه بخش دیگری از موسیقی جنوب خراسان، موسیقی کار نامیده می‌شود، افزود: در این نوع از آوا‌ها در هنگام کار مثلاً در هنگام قالیبافی یا بام اندود کردن، آهنگ‌هایی را زمزمه می‌کردند که هدف از آن دادن انرژی مضاعف در هنگام کار بوده است.
وی گفت: برخی از حرکات آئینی در هنگام موسیقی نمادی از برخی از کارها، چون داشت و برداشت، نیایش پروردگار و طلب باران بوده است.
متأسفانه فراگیران ساز‌های غربی بیشتر از ساز‌های سنتی و مقامی است
مسئول انجمن موسیقی شهرستان بیرجند اظهار کرد: خوشبختانه علاقمندان به فراگیری ساز‌های مرتبط با موسیقی سنتی و مقامی در خراسان‌جنوبی کم نیست و، اما متأسفانه باز هم تعداد هنرجویان و فراگیران ساز‌های غربی، چون پیانو و گیتار بیشتر است.
قاسمی یادآور شد: اینکه تعداد فراگیران ساز‌های غربی از ساز‌های سنتی و مقامی بیشتر است را می‌توان در این نکته جست‌وجو کرد که در شبکه‌های مجازی و ماهواره‌ها متأسفانه بیشتر ساز‌های غربی ترویج، تبلیغ و دیده می‌شود.
وی گفت: این در حالی است که ما در رسانه‌های داخلی اقدام خاصی در راستای حمایت از فرهنگ خویش در عرصه موسیقی و ساز‌های اصیل خودمان، چون دوتار و سه تار انجام نداده‌ایم که این مهم را حتی در آوا‌ها و تیتراژ‌های رسانه ملی می‌توان دید.
میدان را برای علاقمندی جوانان و کودکان به موسیقی غربی بازگذاشته‌ایم
مسئول انجمن موسیقی شهرستان بیرجند با اشاره به اینکه جوانان بیشتر به سمت آن چیزی می‌روند که می‌بینند، اظهار کرد: ما چقدر در رسانه‌های خود ساز‌های اصیل ایرانی مثلاً ساز‌های استادی، چون کمانچه استاد کلهر و یا تار استاد حسین علی‌زاده را نشان می‌دهیم و یا حتی آوای آن را پخش می‌کنیم.
قاسمی بیان‌کرد: طبیعی است که در چنین شرایطی جوان و کودکان متولد شده در دهه ۸۰ به سمت آن سازهایی می‌رود که در سایر رسانه‌ها، چون فضای مجازی و رسانه‌های غربی می‌بینند.
سید علی زمزم، معاون امور هنری و سینمایی فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان‌جنوبی در این زمینه اظهار کرد: تأکید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در چند سال اخیر همواره بر ترویج موسیقی‌های سنتی، بومی و نواحی بوده است.
وی بیان‌کرد: در این راستا امسال جشنواره موسیقی جوان استان را داشتیم و علاقمندان جوان به موسیقی اصیل خراسان‌جنوبی را شناسایی کردیم.
معاون امور هنری و سینمایی فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان‌جنوبی با تأکید بر اینکه در خراسان‌جنوبی نیز یکی از اهداف ما در حوزه موسیقی توسعه و ترویج موسیقی نواحی و سنتی است چرا که باور ما بر این است که نقش مهمی در فرهنگ مردم ایفا می‌کند.
مکتب خانه موسیقی مقامی در بیرجند راه اندازی می‌شود
زمزم یادآور شد: همچنین در جهت توجه به موسیقی اصیل خراسانی پیگیر راه اندازی مکتب خانه موسیقی مقامی در خراسان‌جنوبی هستیم که امیدواریم تا پایان سال ۹۸ بتوانیم این مکتب خانه موسیقی را راه‌اندازی کنیم.
وی با اشاره به اینکه آموزشگاه‌های آزاد موسیقی در خراسان‌جنوبی تنها در فردوس و بیرجند وجود دارد، گفت: یک آموزشگاه در فردوس و سه آموزشگاه نیز در بیرجند وجود دارد و یک درخواست مجوز نیز در بیرجند برای یک آموزشگاه داریم.
مجید کریمیان رئیس حوزه هنری خراسان‌جنوبی نیز در این زمینه اظهار کرد: حوزه هنری خراسان‌جنوبی در سال‌های اخیر دو آلبوم در حوزه موسیقی اصیل خراسانی و موسیقی مقامی منتشر کرده است.
دو آلبوم موسیقی اصیل خراسانی را روانه بازار کردیم
وی با اشاره به اینکه نام این دو آلبوم آوای صحرا و هفت شهر عشق است، اظهار کرد: کار این آلبوم‌ها تنها به تدوین و نشر ختم نشد بلکه برای بازاریابی و تجاری‌سازی آن نیز تلاش‌های لازم صورت گرفته است و امیدواریم در آینده نیز شاهد چنین اقداماتی باشیم.
رئیس حوزه هنری خراسان جنوبی بیان‌کرد: از دیگر اقدامات حوزه هنری برگزاری همایش موسیقی مقامی و همچنین برگزاری همایش موسیقی خراسان‌جنوبی در هفته هنر انقلاب اسلامی در سال جاری بود.
ضرورت توجه به پیوست اجتماعی موسیقی
مجید کریمیان گفت: اقداماتی، چون ثبت جهانی دو تار خراسانی در حوزه فرهنگ بی‌شک بسیار ارزشمند و دارای اهمیت است، اما بیش از آن توجه به پیوست اجتماعی موسیقی را باید مد نظر قرار دهیم.
وی اظهار کرد: موسیقی در خراسان متن- محتوا است به این معنا که همواره در بستر و بطن یک اتفاق مهم اجتماعی، چون کار کشاورزی، دروی گندم و دعای باران سروده شده است که در پژوهش‌های مرتبط با موسیقی خراسانی باید به آن توجه ویژه‌ای داشت.
شکی نیست که اگر نسبت به حمایت از موسیقی اصیل ایرانی و از جمله موسیقی نواحی و مقامی خراسان که برگرفته از فرهنگ ما و با محتوا‌های بسیار غنی و در بسیاری از مواقع آمیخته با اشعار شاعران اصیل و کهن، چون باباطاهر، مولوی، عطار و حافظ است کم‌کاری کنیم، میدان را برای آن دسته از موسیقی‌هایی که ارتباطی با آئین‌ها و فرهنگ ما ندارد، باز کرده‌ایم. تا دیر نشده باید شروع کنیم.