روستای «باریشا» که ابوبکر البغدادی در آنجا کشته شد، در حوزه و کنترل ترکیه بوده است. سخنگوی داعش که در طرابلس کشته شد در منطقه نفوذ ترکیه بود و توسط ترکیه به طرابلس فرستاده شد، حمایت دولت ترکیه و در راس آن شخص رجب طیب اردوغان از جریان‌های رادیکال اسلامی مثل داعش و دیگر جریانات جهادی بر کسی پوشیده نیست. سیاست خارجی ترکیه در سال‌های اخیر که هدفش سرنگونی دولت بشار اسد بود تمام این راه‌ها را تجربه کرده و مورد استفاده قرار داده است، ولی با توجه به این موضوع که ترکیه خود متهم اصلی حمایت از داعش و نزدیکان به این جریان است، اینکه بیاید و در یک معامله رسمی با آمریکا در کشتن ابوبکر بغدادی مشارکت کند دور ار ذهن است.
دیدارنیوز ـ اسفندیار عبداللهی: ابراهیم عواد ابراهیم علی محمد البدری السامرائی یا همان «ابوبکر بغدادی» متولد ۲۸ ژوئن ۱۹۷۱ در تاریخ ۴ آبان ماه ۱۳۹۸ در روستای «باریشا» در شمال سوریه کشته شد. او رهبر تشکیلات تروریستی سَلَفی جهادی با نام دولت اسلامی عراق و شام(داعش) بود. حکومت اسلامی عراق و شام (الدولة الإسلامیة فی العراق والشام) با نام اختصاری داعش، یک گروه اسلام‌گرای تندرو و پیرو آموزهٔ وهابی از اسلام سنی است.
این گروه به رهبری ابوبکر البغدادی از ژوئیهٔ ۲۰۱۴ (تیر ماه ۱۳۹۳) ادعای خلافت اسلامی کرد و خود را حکومت اسلامی عراق و شام نامید. همچنین در زمان هایی بخش‌های بزرگی از شمال عراق و شرق سوریه را با جمعیت‌های ۲٫۸ و ۸ میلیون نفر و بخش‌های کوچکی را در لیبی، نیجریه و افغانستان به تصرف خود درآورده بود.
ابوبکر بغدادی به عنوان امیرالمؤمنین الخلیفه ابراهیم شهرت یافت و رهبری سازمانی را بر عهده داشت که متهم به قتل چندین هزار نفر است. وزارت امور خارجه آمریکا در ازای جاسوسی یا اطلاعاتی که منجر به دستگیری یا مرگ او شود، «۲۵ میلیون دلار» جایزه تعیین کرده بود. بغدادی در ابتدا از اعضای القاعدهٔ عراق بود.
داعش اقدامات مسلحانه گسترده‌ای در عراق و سوریه انجام داد که حمله به شهر سامرا جهت تصرف این شهر و همین‌طور حمله به شهر موصل در خرداد ۱۳۹۳ از آن جمله‌اند. رهبر گروه داعش در حضور فرماندهانش نقاب می‌زد که به او لقب «شیخ نامرئی» دادند. سرانجام بغدادی در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۹ (۴ آبان ماه ۱۳۹۸) طی عملیات نیرو‌های ویژهٔ آمریکایی در استان ادلب سوریه کشته شد.
رئیس جمهور ترکیه ساعاتی پس اعلام کشته شدن ابوبکر البغدادی اعلام کرد این اقدام نقطه عطفی در اشتراک مساعی ترکیه و آمریکا در مبارزه با تروریسم است. این موضع و مواضع مشابهی که از سوی مقامات ترکیه بیان می‌شود واکنش کارشناسان را به همراه داشته است، زیرا آن کشور را حامی اصلی رادیکالیسم مذهبی در خاورمیانه بخصوص داعش معرفی می‌کنند. دونالد ترامپ از کشور‌هایی که در این عملیات به آمریکا کمک کرده اند تشکر کرد؛ در حالی که از ترکیه نامی نبرد.
یک مقام آمریکایی در گفتگو با مجله آمریکایی فارین پالیسی گفت: ما برای جلوگیری از برخورد‌های ناخواسته، ترکیه را از انجام عملیات آگاه کردیم، اما هدف عملیات را به آن‌ها نگفتیم، زیرا ممکن بود این اطلاعات را به خطر بیندازند. ترکیه نقشی در عملیات نداشت، ترکیه هیچ کمکی به انجام عملیات نکرد، و اینکه بغدادی در نزدیکی مرز‌های آن‌ها بود نشان می دهد که در مقابله با داعش چقدر کوتاهی کرده اند.
در همین رابطه سیروان خسروزاده کارشناس مسائل خاورمیانه به دیدارنیوز گفت: حمایت دولت ترکیه و در راس آن شخص رجب طیب اردوغان از جریان‌های رادیکال اسلامی مثل داعش و دیگر جریانات جهادی بر کسی پوشیده نیست. سیاست خارجی ترکیه در سال‌های اخیر که هدفش سرنگونی دولت بشار اسد بود تمام این راه‌ها را تجربه کرده و مورد استفاده قرار داده است، ولی با توجه به این موضوع که ترکیه خود متهم اصلی حمایت از داعش و نزدیکان به این جریان است، اینکه بیاید و در یک معامله رسمی با آمریکا در کشتن ابوبکر بغدادی مشارکت کند دور ار ذهن است.
وی افزود: بعید می‌دانم چنین معامله ای از طرف حامی همیشگی ابوبکر البغدادی صورت گرفته باشد. شمال سوریه منطقه خیلی وسیعی نیست، کرد‌هایی که آنجا را کنترل می‌کردند از اتفاقات و فعل و انفعالاتی که در آن منطقه صورت می‌گرفت اطلاعات دقیقی داشتند، کما اینکه هفت ماه پیش گفته شد ابوبکر بغدادی به ادلب فرار کرده است.
خسروزاده ادامه داد: کمک ترکیه به کشته شدن ابوبکر بغدادی منتفی است و ترامپ از کشور‌هایی که در این زمینه کمک کردند تشکر کرد و اسمی از ترکیه در میان اسامی کشور‌های مورد اشاره ترامپ نبود. اینکه آمریکایی‌ها با همکاری کرد‌ها این عملیات را انجام داده اند و تا آخرین لحظه ترکیه در جریان این اقدام محرمانه نبوده است موضوعی مهم و قابل تامل است. یعنی ترکیه‌ای که به عنوان یکی از حامیان جریان رادیکالیزم اسلامی سوریه شناخته می‌شود ترامپ نمی‌خواست در حذف رهبر داعش نقشی برای اردوغان در نظر بگیرد، چون به او اعتماد نداشت و در صورت ورود ترکیه به روند این عملیات، احتمال شکست آن خیلی زیاد بود.
این کارشناس مسائل منطقه خاورمیانه با بیان اینکه ترامپ عمدا این فرصت را از اردوغان گرفت، یادآور شد: اگر در این مسیر ترکیه وارد می‌شد و عملیات به همین شکل پیروز می‌شد، اردوغان از آن به عنوان پیروزی ترکیه در محو داعش یاد می‌کرد، ولی این افتخار کاذب و جعلی از او گرفته شد.
وی در پاسخ به این پرسش که با وجودی که آمریکایی‌ها کرد‌ها را در مقابل اردوغان تنها گذاشتند چرا همچنان کرد‌ها شریک راهبردی آمریکا هستند، گفت: به نظر من کرد‌ها در شرایط دشواری قرار دارند و همچنان تلاش‌های خود را انجام می‌دهند که بتوانند نظر آمریکا را جلب کنند و کاری کنند که آمریکا در این شرایط آن‌ها را تنها نگذارد و سرنوشت نهایی سیاسی این مردم را به حال خود رها نکند. البته طوری که ارتش دموکراتیک کردستان سوریه که نقش اصلی را در شمال سوریه دارد بیان کرده است، عملیات کشف محل اختفای ابوبکر بغدادی از پنج ماه قبل شروع شده بود و با آمریکایی‌ها در حال یک تبادل اطلاعاتی مستمر و دائم بودند که حمله ترکیه به شمال سوریه این عملیات را به تعویق انداخت.
آمریکایی‌ها به نقش کرد‌ها در مبارزه با تروریسم پی برده اند
خسروزاده عنوان کرد: کرد‌ها به نحوی می‌خواهند طرفداران خود در هیات حاکمه آمریکا را قانع کنند که تا چه سطحی آمادگی دارند با آن‌ها همکاری کنند و همچنین توان رزمی و اطلاعاتی خود را به آن‌ها منتقل کنند تا از این طریق از حمایت آمریکایی‌ها برخوردار شوند. در مجلس نمایندگان، کنگره و حتی کاخ سفید کرد‌ها طرفدارانی دارند که با این همکاری اخیر کرد‌ها با نیرو‌های امنیتی آمریکا فکر می‌کنم تا حدودی موفق شده اند.
وی افزود: گزارش‌هایی مبنی بر اعزام نیرو‌های آمریکایی به سوریه به گوش می‌رسد که مؤید این است که آمریکایی‌ها بیش از پیش نقش کرد‌ها در سوریه و معادلات منطقه را درک کرده اند. مسئله به شخص ابوبکر بغدادی بر نمی‌گردد بلکه هدف نابودی سران داعش است. بدنه داعش از بین رفته است، ولی رهبران و سرکردگان این جریان تروریستی همچنان در سوریه به شکل مخفیانه وجود دارند. بعد از ترور البغدادی، خبر‌ها حاکی از کشته شدن ابوالحسن ابوالمهاجر، سخنگوی داعش در طرابلس بود بنابراین کشته شدن بغدادی اولین نیست و آخرین عملیات نخواهد بود. به نظرم تا نابودی سران این گروه ادامه خواهد داشت و قاعدتا بهترین متحد برای آمریکا در این رهگذر کرد‌ها هستند، چون هم در منطقه هستند و هم نیرو‌های آموزش دیده‌ای دارند.
این کارشناس مسائل منطقه با طرح این سوال که چرا سرکرده‌های گروه داعش در حال حاضر در مناطقی هستند که تحت کنترل ترکیه اداره می‌شود، خاطرنشان کرد: روستای «باریشا» که ابوبکر البغدادی در آنجا کشته شد در حوزه و کنترل ترکیه بوده است. سخنگوی داعش در طرابلس در منطقه نفوذ ترکیه بود و توسط ترکیه به طرابلس فرستاده شد، این به نظر من دو حالت دارد: یکی اینکه ترکیه به طور مستقیم آن‌ها را پناه داده است که در زمان خاصی از آن‌ها به عنوان برگ برنده استفاده کند و دیگری این است که ـ البته بیشتر به حقیقت نزدیک است ـ داعشیزم یک جریان فکری است که تنها محدود به اشخاص شناخته شده تروریستی نیست. داعش خلافتی داشت که بقیه ندارند و تغییر زیادی در ماهیت آن‌ها ایجاد نمی‌کند، لذا همه گروه‌های سلفی فعال در منطقه عملا همان تفکر داعش را دارند و ترکیه از افراد و گروه‌هایی حمایت و استفاده می‌کند که فقط ظاهر و لباس خود را تغییر داده اند.
خسروزاده یادآور شد: ارتش به اصطلاح آزاد سوریه که تحت حمایت ترکیه عمل می‌کند، نیرویی است که تفکر داعشی را در خود جای داده است و آئینه تمام نمایی از گروه‌های رادیکال اسلامی در سوریه هستند. ما شاهد عملکرد این گروه در مناطق کردنشینی که ترکیه تصرف کرده هستیم. به طوری که از همان شعار‌های داعش، جبهه النصره و احرارالشام استفاده می‌کنند و به نوامیس مردم کرد تعرض می‌کنند. این‌ها یک جریانند و متاسفانه جامعه جهانی چشم خود را به روی این واقعیت که چیزی به نام ارتش آزاد وجود ندارد و تعداد زیادی از این افراد سوری نیستند و از خارج از مرز‌های سوریه آمده اند بسته است. جامعه جهانی نباید بین این افراد و داعش تفاوت قائل شود. غربی ها به ترکیه اجازه می‌دهند با این ماهیت داعش همکاری و هم پیمانی داشته باشد.
وی با بیان اینکه خلافت داعش شاید تمام شده باشد، ولی تفکر آن در بین لایحه‌های پیدا و پنهان مردم سوریه و دیگر مناطق وجود دارد، اظهار کرد: این موضوع برای کشور‌های منطقه یک تهدید جدی است. سوریه کنونی شاید تا ده‌ها سال بعد سوریه سابق نشود و این حجم از ویرانی و نابودی در تاریخ خاورمیانه بی سابقه بوده است. یکی از دلایل این سطح از ویرانی، ریشه در حمایت ها، منابع اقتصادی و تسلیحاتی برخی از کشور‌ها از داعش دارد. داعش در یک جغرافیای بسته نمی‌توانست زیاد گسترش یابد؛ بنابراین با این تحلیل این زنگ خطر به صدا در می آید که تا جامعه جهانی حامیان این تفکر را بازخواست نکند این جریان تروریستی شانس رویش، ظهور و بروز مجدد را خواهد داشت.
بیان حقایق به نفع دونالد ترامپ نیست
این کارشناس مسائل خاورمیانه با طرح این پرسش که داعشی که تا لیبی هم رفت چگونه در مرز با ترکیه به آن کشور هیچ صدمه‌ای نزد، ادامه داد: داعش یکی دو عملیات خرابکارانه در خاک ترکیه انجام داد که آن هم در مناطق کردنشین ترکیه صورت گرفت و تمام قربانیان، کرد‌های مخالف اردوغان و داعش بودند و در تجمعاتی عملیات بمب گذاری و انتحاری انجام دادند که تجمعات کرد‌ها در محکومیت داعش شکل گرفته بود. ترکیه خود را قربانی تروریسم داعش معرفی می‌کند و جالب اینجاست که اردوغان در صحبت‌هایی که بعد از کشته شدن البغدادی ایراد کرد گفته است این نقطه عطف مبارزات مشترک ما با آمریکا علیه تروریسم بود، در حالی که ترکیه هیچ نقشی در این عملیات نداشته است.
خسروزاده در پاسخ به این پرسش که گفته می شود کرد‌ها در کشته شدن البغدادی با آمریکا همکاری کرده اند و ترکیه نقشی نداشته، این موضوع بر چه مبنا و استنادی مطرح می‌شود گفت: ترور البغدادی دست کمی از ترور بن لادن ندارد و همه به نوعی تلاش می‌کنند خود را در این عملیات شریک معرفی کنند. اظهار نظر مقامات ترکیه در این رابطه به فکت و سند مشخصی مبنی بر همکاری آن کشور در این عملیات اشاره نمی‌کند. کرد‌ها و آمریکا دفعه اولی نیست که در این سطح با هم همکاری می‌کنند، هم پیمانی ترامپ با کرد‌ها به نفع آمریکا است، چون آمریکایی ها به طور مشخص به نقش کرد‌ها در این عملیات و دیگر موفقیت‌ها اشاره نمی‌کنند. کرد‌ها در شرایطی نیستند که از این میدان سهم خواهی کرده و نقش خود را بگویند و جدی گرفته نمی‌شوند، به همین دلیل همراهی کرد‌ها برای آمریکا کم هزینه بوده است.
وی در پایان گفت: از طرفی ترامپ عمدا به نقش کرد‌ها اشاره نکرده است و دلیلش این است، چون در آمریکا تحت فشار است که چرا کرد‌ها را به حال خود رها کرده است بنابراین اگر به این واقعیت که کرد‌ها چنین توان، پتانسیل و ظرفیتی دارند اشاره کند مدافعان کرد‌ها در دستگاه حاکمه آمریکا، رئیس جمهور را تحت فشار قرار می‌دهند و این به زیان ترامپ است. ترامپ از عملیات البغدادی به عنوان برگ برنده در انتخابات استفاده خواهد کرد و بیان حقایق به نفع دونالد ترامپ نیست.