مدارس شبانه روزی به دلیل عرضه خدمات آموزشی و تربیتی ویژه و متنوع و داشتن دانش آموزان دارای تقاضای خاص که عموما با مدرسه بعد مسافت دارند، مورد اقبال قرار گرفته‌اند و در تمام کشورهای برخوردار یا کم برخوردار وجود دارند.
دیدارنیوز- مدارس شبانه روزی، در ردیف زیر مجموعه‌های مدرسه زندگی قرار می‌گیرند، زیرا علاوه بر دانش افزایی و مهارت افزایی علمی دانش آموزان، مهارت زندگی و سبک زندگی ایشان را نیز براساس برنامه درسی رسمی و غیررسمی و برنامه درسی آشکار و پنهان، معماری می‌کنند.
انواع مدرسه‌های شبانه روزی و رسالت آنها
- مدرسه‌های شبانه روزی معارف اسلامی؛ علاوه بر درس‌های رسمی، درس‌های حوزوی و معارف اسلامی را نیز ارائه می دهند و به دلیل حجم زیاد موضوعات آموزشی، کم بودن استادان ماهر و پراکنده بودن دانش آموزان متقاضی در برخی نقاط جغرافیایی، به طور متمرکز ایجاد می‌شوند و محصلان از شهرهای متفاوت در آن بیتوته می کنند. این گونه مدرسه‌ها در پاکستان، هند و اندونزی رواج دارند.
- مدرسه‌های شبانه روزی نخبگان؛ درس‌های رسمی و پژوهشی را در تراز نخبگان و تیزهوشان عرضه می‌کنند و دانش آموزان تیزهوش و نخبه از جغرافیای پراکنده، با فرایند انتخابی، برای تحصیل در آن گزینش می‌شوند و به دلیل امکانات ویژه و پرهزینه و معلمان ممتاز و تعداد کم دانش آموزان منتخب به ناچار به طور محدود و در برخی از شهرهای محوری تأسیس می‌شوند. این گونه مدرسه‌ها در اکثر کشورها فراوانی دارند.
- مدرسه‌های شبانه روزی فرهیختگان؛ مأموریت این مدرسه‌ها پرورش کنشگران اجتماعی - اقتصادی برای فرزندان متقاضی از خانواده‌های خواص و طبقات بالای اجتماعی است. این مدرسه‌ها علاوه بر درس‌های رسمی مهارت افزایی و دانش افزایی و کاربست بسیاری موضوعات هنری، اجتماعی، مدیریتی، کارآفرینی را نیز عرضه می کنند تا دانش آموزان سریعتر به توانایی‌های برجسته اجتماعی و رهبری برسند.
این گونه مدرسه‌ها در برخی کشورهای اروپایی مثل انگلستان، برای خانواده‌های اشراف و ممتازه مرسوم است.
- مدرسه‌های شبانه روزی مهاجرین و پناهجویان؛ دانش‌آموزان داوطلب مهاجرت به کشور برخوردار را پذیرش می‌کنند. از آنجا که نوجوانان باید زبان کشور مقصد را فرا بگیرند و تحصیلات خود را در چارچوب فرهنگی شهروندی و مراحل قانونی کشور مقصد بگذرانند، در حالی که والدینشان در کشور دیگری هستند، به این گونه مدرسه‌ها رجوع می‌کنند یا سپرده می‌شوند و آن مدرسه‌ها تلاش می‌کنند شرایط مورد اطمینان والدین را تأمین کنند. نمونه‌هایی از این گونه مدارس در کانادا، آلمان، مالزی و قبرس، میزبان دانش آموزان مهاجر هستند.
- مدرسه‌های شبانه روزی معمولی؛ شرایط بیتوته را برای محصلان خود ایجاد می‌کنند تا دانش آموزان دچار مشکل بعد مسافت و ساکن مناطق دچار کمبود مدرسه، با تجمع در این مدرسه‌ها تحصیل کنند. عموماً دانش آموزانی که در خانه شرایط مطلوبی برای درس خواندن آنها وجود ندارد برای مثال اختلافات خانوادگی دارند یا پرجمعیت هستند و یا سطح سواد اولیاء پایین است و در عین حال انگیزه بالایی برای پیشرفت تحصیلی دارند، متقاضی این گونه مدارس هستند.
در هند و آفریقا این گونه مدرسه‌ها زیادند و برخی کشورهای اروپایی آنها را در آفریقا توسعه داده‌اند.
- مدرسه‌های شبانه روزی بدسرپرستان استثنایی‌ها؛ دانش آموزان آنها، به دلایل قانونی یا ناتوانی خانواده‌ها با دانش آموزان، یا بی تعهدی سرپرستان، به این گونه مدارس سپرده می‌شوند. بسیاری از کارشناسان با تفکیک موضوعی محصلان به این شیوه مخالف و معتقدند، غیر از دانش آموزان استثنایی ذهنی و بزهکار، شایسته است بقیه نونهالان و نوجوانان در جمع دانش آموزان معمولی و البته با تأمین نیازهای خاص ایشان تحصیل کنند.
ویژگی‌های مدارس شبانه روزی
به گزارش ایسنا به نقل از شماره 37 رشد معلم، در مدرسه‌های شبانه روزی، موضوعات خاصی نیاز به تدبیر دارند که برای کارآمدی و اثربخشی مدرسه‌ها، مورد توجه قرار می‌گیرند که عبارتند از:
۱. برنامه درسی بر اساس چشم انداز و ماموریت و رسالتی که مدرسه‌های شبانه روزی برای کارکرد خود قائل هستند و با ترکیب موضوعات مدیریت حیات محصلان تدوین می‌شود و در برنامه راهبردی و شعارهای اعلامی مدرسه بازتاب دارد.
۲. برنامه ریزی مکمل: مدرسه‌های شبانه روزی برای شیفت عصر نیز برنامه خاص دارند و آنها در طول شبانه روز حداقل دو ماموریت دارند؛ یک ماموریت آموزش‌های رسمی است و مأموریت دیگر ارائه برنامه‌های اختصاصی و متمایز است.
۳. سن دانش آموزان مهم است و معمولاً مدارس شبانه روزی برای سن متوسطه دوم و با چالش‌های بیشتر برای دوره های پایین‌تر است تا دانش آموزان توان تاب آوری و تطبیق و پذیرش لازم را داشته باشند.
۴. محیط مدرسه، تأمین کننده سلامت روحی و جسمی دانش آموزان است. اقامتگاه و پانسیون با کمپ و اردوگاه و بوستان ترکیب شده‌اند و از تنوع محیطی و جامعیت امکانات و نشاط آوری، از جمله فضای سبز، فضای تفریحی، امکانات رفاهی و فضاهای شخصی و خصوصی بیشتری برخوردارند.
۵. در اکثر کشورها، حتی اگر مدرسه‌ها مختلط باشند، شرایط اقامتگاه و پانسیون به صورت تفکیکی است.
۶ تنوع تغذیه، پوشش دهنده سلامت جسمی محصلان و تأمین کننده تمام مواد مورد نیاز بدن است.
۷. موضوعات روان شناختی و مشاوره‌ای با هدف مدیریت دوری از خانواده و محله و همزیستی با گروه همسالان و توانایی خود مدیریتی و خود اجرایی امور شخصی و اجتماعی تدبیر می‌شود.
۸. امکانات ایمنی و نیازهای خاص و شخصی تأمین می‌شود.
۹. مکان سکونت برخی از معلمان با خانواده‌هایشان در محل مدرسه و به طور شبانه روزی تأمین می‌شود.
۱۰، سطح هزینه مدارس شبانه روزی از مدارس معمولی بسیار بالاتر است و محل تأمین آن شهریه پرداختی اولیاء یا حمایت مالی نهادهای دولتی و عمومی یا حامیان مالی و خیریه‌هاست.
۱۱. رویکرد انتفاعی یا حمایتی مدرسه باعث می شود که کل برنامه مدرسه تحت تأثیر قرار گیرد. معمولاً مدرسه‌های شبانه روزی حمایتی را دولت‌ها و مؤسسات خیریه پشتیبانی مالی و در مناطق کم برخوردار برپا می‌کنند و مدرسه‌های شبانه روزی انتفاعی بیشتر با مدیریت بخش خصوصی و برای اهداف پیشرفت تحصیلی و توسعه فردی برپا می‌شوند.