هنرهای تجسمی در سالی که گذشت چهره‌های تأثیرگذار کم نداشت که یکی از آنها طراح دیوارنگاره های جنجالی میدان ولیعصر(عج) بود.
دیدارنیوزـ هنرهای تجسمی از جمله عرصه‌های هنری است که آرام به نظر می‌رسد و معمولاً جایگاه آن در بخش‌های خبری رسانه‌ها نیز از اولویت کمتری برخوردار است. این موضوع در حالی است که هنرهایی چون نقاشی، خوشنویسی، مجسمه‌سازی، گرافیک، کاریکاتور، عکاسی و هنر محیطی هر کدام در طول سال خبرساز هستند و چهره‌های تأثیرگذاری نیز دارند.
در سال ۹۷ علاوه بر اتفاقات مهمی که در حوزه تجسمی کشور رخ داد، هنرمندانی بودند که بر جریان تجسمی کشور تأثیرگذار بودند و بعضاً این جریان را هدایت کردند.
بر این اساس، در زیر به معرفی ۵ چهره شاخص هنرهای تجسمی می‌پردازیم که هر کدام از آنها در جایگاه خود در سال ۹۷ بر جریان هنری تأثیرگذار بودند.
ابراهیم حقیقی؛ آشتی جامعه هنری با فجر
نامش در بیشتر پوسترهای تئاتر و سینما و تیتراژ سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی به چشم می‌خورد. نشان و تندیس «سیمرغ» جشنواره فیلم فجر را او طراحی کرده است.
ابراهیم حقیقی عضو انجمن بین‌المللی طراحان گرافیک، هیأت مدیره خانه سینما، انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران، انجمن تصویرگران کتاب کودک و انجمن فیلمسازان مستند ایران و رئیس شورای عالی خانه هنرمندان ایران است و طراحی ده‌ها جلد کتاب، نشریه و برگزاری ده‌ها نمایشگاه جمعی و شرکت در تعدادی از نمایشگاه‌های جمعی نیز از دیگر فعالیت‌های او بوده است.
طراح، گرافیست و تصویرسازی که سال‌هاست در این عرصه مشغول و بسیار پُرکار است، در حرکتی قابل تحسین از سوی سیدمجتبی حسینی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان دبیر یازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر منصوب شد و توانست جامعه هنرهای تجسمی کشور را با این رویداد آشتی دهد.
حقیقی توانست جشنواره تجسمی فجر را پس چندین سال تکرار و رکود، با بهره از نیروهای کارآمد و جوان، سامان دهد و نتیجه این شد که هنرمندان پیشکسوت و جوان و هنرمندان از سیاق متفاوت کنار هم آمدند تا یک جشنواره ملی را برپا کننداو توانست جشنواره تجسمی فجر را پس چندین سال تکرار و رکود، با بهره از نیروهای کارآمد و جوان، سامان دهد و نتیجه این شد که هنرمندان پیشکسوت و جوان و هنرمندان از سیاق متفاوت کنار هم آمدند تا یک جشنواره ملی را برپا کنند.
حضور پرشُمار و مؤثر گالری‌دارها در این دوره جشنواره تجسمی فجر و رونق اقتصادی آن از دیگر نقاط قوت جشنواره بود که به اعتقاد نگارنده به دلیل حضور ابراهیم حقیقی و تیم تازه نفسش به این مهم دست یافتند.
این طراح و گرافیست پیشکسوت در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ و از هم‌نسلان صادقبریرانی، بهزاد حاتم، مرتضی ممیز، قباد شیوا، عباس سارنج و فریدون آو است. حقیقی طراحی گرافیک و به ویژه پوستر در کشور را نگران کننده می‌داند و از گرافیک شلخته و سطح نازل و بی کیفیت بسیاری از تبلیغات شهری از بقالی‌ها گرفته تا بیلبوردهای شهری ابراز نگرانی کرده است.
وی همچنین با انتقاد از شرایط گرافیک پوسترهای سینمایی کشور، می‌گوید: در پوسترهای سینمایی و تبلیغات فیلم‌ها متأسفانه دچار پسرفت هستیم که این موضوع به نظر من دو عامل اصلی دارد یکی مفاهیم سخیف و مبتذل فیلم‌ها که در پوستر این فیلم‌ها هم به وضوح شاهد این مورد هستیم و عامل دیگر کج سلیقگی طراحان پوستر فیلم‌ها که این دو عامل باعث اصلی رکود و پسرفت کاملاً مشهود گرافیک پوسترهای سینمای کشور است.
سعید صادقی؛ عکاس جنگ شگفتی‌ساز شد
سعید صادقی عکاسی است که عکس‌هایش با سال‌های دفاع مقدس مأنوس است. وی عکاسی را از دوران انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ آغاز و با سمت عکاس و خبرنگار در روزنامه جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۸ همزمان با شروع جنگ تحمیلی ادامه داد.
وی از تمام خیابان‌ها و خانه‌هایی که بعد از فتح خرمشهر ویران شده بود، در زمان آبادانی عکس گرفته بود. صادقی تاکنون نمایشگاه‌های بسیاری برگزار کرده که از جمله آنها می‌توان به «جنگ»، «کودکان»، «ایران امروز»، «زنان ایران» و نمایشگاه اخیرش «ساکنان دل» در ۴ خرداد ۹۷ اشاره کرد.
صادقی در گفتگویی که در حاشیه نمایشگاه «ساکنان دل» داشت، قصدش از برپایی نمایشگاه عکس با محوریت جنگ را تغییر نگاه به عکاسی جنگ دانست و گفت: نسبت به عکاسی جنگ، نگاهی کارشناسانه، محققانه و غیرکلیشه ای دارم. قصدم این بود که نسل‌ها با نگاه واقع‌بینانه ای به این عکس‌ها نگاه و آن چیزی را که در این تصاویر می‌بینند لمس کنند. اگر با این نگاه به عکاسی جنگ بنگریم و عکاسی جنگ مورد نقد قرار گیرد، از حالت کلیشه‌ای فاصله می‌گیریم و حقیقت زندگی برای جوانان قابل درک خواهد شد.
در دهمین حراج تهران که ۲۱ دی ماه ۹۷ برگزار شد، یکی از عکس‌های سعید صادقی با عنوان «فتح خرمشهر» که نمایی از مسجد جامع خرمشهر در زمان فتح این شهر بود، به قیمت ۷۵ میلیون تومان فروش رفت. این یکی از معدود دفعاتی بود که عکسی از یک عکاس جنگ در حراج تهران به فروش می‌رسید.
صادقی هم اکنون روی پروژه جدیدی از عکاسی جنگ تمرکز کرده است و تصمیم دارد در مجموعه عکس جدیدش سراغ رزمندگانی برود که در دوران دفاع مقدس از آنها عکاسی کرده بود.
وی در این باره گفت: با این هدف با کلیدواژه‌های «جستجوهای یک عکاس» و «صاحبان این عکس‌ها چه کسانی هستند» از مردم درخواست کرده‌ام تا پس از انتشار مجموعه عکس‌هایی که تصاویر رزمندگان در آن وجود دارد، آنها را شناسایی کرده و اگر صاحبان عکس‌ها را می‌شناسند با من تماس بگیرند. مدت‌هاست دنبال اجرای چنین پروژه‌ای هستم که امیدوارم بتوانم درباره آن به نتایج مثبتی دست پیدا کنم.
محمدرضا دوست‌محمدی؛ طرح‌های جریان‌ساز میدان ولیعصر (عج)
محمدرضا دوست‌محمدی طراح گرافیک، تصویرساز، کارتونیست و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران است. اکثر مردم با کارهای گرافیکی، تصویرسازی و کاریکاتوری او آشنا هستند از طراحی جلدهای «همشهری جوان» گرفته تا دیوارنگاره یک کیلومتر مربعی میدان ولیعصر (عج).
دوست‌محمدی با استفاده از مسائل روز اجتماعی و تلفیق آن با طنز یا طرح‌های واقع‌گرا، اثری خلق می‌کند که مخاطبان در نگاه اول با آن ارتباط برقرار می‌کنندچند سالی است گروهی از طراحان و هنرمندان متعهد به ارزش‌های دینی، اسلامی و ایرانی در «خانه طراحان انقلاب اسلامی» گردهم آمدند و با استفاده از محتوای به دست آمده از پژوهش‌های هدفمند، در قالب‌های گرافیک، گرافیک متحرک، فضاسازی، طراحی داخلی و طراحی صنعتی فعالیت می‌کنند.
«خانه طراحان انقلاب اسلامی» با بهره‌گیری از هنر، ایده‌ها و مهارت‌های جوانان متخصصِ مؤمن و انقلابی، به تولید آثاری جذاب و با کیفیت می‌پردازند. این گروه از جوانان با تصویرسازی و طراحی، بیلبوردهای شهری را به طرح‌های ارزشی مزین کرده‌اند که از جمله برجسته‌ترین نمادهای شهری، دیوارنگاره یک کیلومتر مربعی میدان ولیعصر (عج) است.
محمدرضا دوست‌محمدی یکی از هنرمندان شاخصی است که با خانه طراحان انقلاب اسلامی همکاری می‌کند و تاکنون آثاری با موضوع پیاده روی اربعین و پاسداشت مدافعان حرم را طراحی کرده است. وی همچنین یکی از تأثیرگذارترین پوسترهای سال را با عنوان «سر به راه» طراحی کرد که اختصاص به شهادت محسن حججی، شهید مدافع حرم داشت.
این هنرمند درباره وظیفه هنرمند در قبال جامعه گفت: هنرمند باید وظیفه خود بداند به مسائل روز جامعه خود بپردازد و دغدغه آنها را داشته باشد و در این مسیر مهم نیست اثرش دیده شود یا نشود و تشویق شود یا نشود. هنرمند نباید توقع تشویق و دیده‌شدن داشته باشد چون در این صورت بازنده است.
دوست‌محمدی تأکید کرد: من فکر می‌کنم هنرمندی که به فکر مردم و جامعه‌اش است و دغدغه رفع معضلات و آسیب‌های اجتماعی دارد، هنرمندی انقلابی است نه آن هنرمندی که صرفاً در عرف جامعه و ذهن مردم ظاهر انقلابی دارد. با اینکه ظاهر انقلابی هم شرط است، اما گاهی اوقات ظواهر بیشتر پررنگ و باقی موارد مغفول واقع می‌شود. هنرمند انقلابی باید فارغ از جناح بندی و مسائل سیاسی حرف خوب را از هر طرف بشنود و حرف بد را از هر جناحی مورد نقد قرار دهد. اگر هنرمندی بتواند این موارد را رعایت کند، به نظر من یک هنرمند انقلابی و ایران دوست است.
دوست محمدی را می‌توان یکی از هنرمندانی دانست که طراحی و تصویرسازی را متحول کرد چراکه او با استفاده از مسائل روز اجتماعی و تلفیق آن با طنز یا طرح‌های واقع‌گرا، اثری خلق می‌کند که مخاطبان در نگاه اول با آن ارتباط برقرار می‌کنند.
حسن روح‌الامین؛ پدیده نقاشی عاشورایی
از طریق برادرش به نقاشی علاقه‌مند شد و در هنرستان هنرهای زیبای تهران و پس از آن در دانشگاه شاهد تحصیل کرد. پایان نامه حسن روح‌الامین با موضوع عاشورای حسینی بود و از بعد از فارغ‌التحصیلی نیز آثاری با مفهوم دینی و به ویژه عاشورایی خلق کرده است که «یا ساقی العطاشا»، «لا فتی الا علی»، «قاهرالعدو»، «آخرین سرباز لشکر»، «علی اکبر (ع)»، «ویرانه شام»، «اول مظلوم»، «شیرین تر از عسل»، «علقمه»، «آتش پرستارم شده»، «آیا تو برادر منی»، «عرش بر زمین افتاد» و «بهانه خلقت» از جمله این آثار است.
روح‌الامین که او را پدیده نقاشی آئینی عاشورایی می‌نامند، روز هفتم دی ماه ۹۷ نمایشگاهی با عنوان «الحق مع علی» در فرهنگسرای نیاوران برگزار کرد که تحسین بسیاری از هنرمندان را در بر داشت.
حسین علیزاده آهنگساز درباره آثار این نمایشگاه گفت: هنر، تکنیک و عشق در آثار روح‌الامین در هم تنیده است. با دیدن آثار این هنرمند این حس در من ایجاد می‌شود که گویی نقاش در صحنه واقعه حضور داشته است. می‌توان عشق و اعتقاد را در آثار روح‌الامین دید. اعتقادات این هنرمند صاف و آینه‌وار است و تجلی باورهایش در آثارش به بهترین شکل نمود یافته است. رابطه نزدیکی میان این هنرها وجود دارد. نقاش خلاق هم از تمام زوایا هنر سیالی را ساخته که شاید در ذهن هنرمند دیگر به شکل دیگری نمود می‌یافت. بیننده آثار روح‌الامین وقتی پا به این نمایشگاه می‌گذارد با تخیل یک عاشق رو به رو می‌شود که بسیار هم تأثیرگذار است.
همچنین سید محمدمجتبی حسینی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بازدید از نمایشگاه «الحق مع علی» گفت: حسن روح‌الامین در انتخاب موضوع بیش از نشان دادن مهارتش به نمایش عمق احساس و عاطفه‌اش درباره آن موضوع پرداخته است. وی سعی دارد سوژه‌ای را انتخاب کند که مواجهه عاطفی‌اش را بتواند روی بوم نقش بزند و از این بابت آثارش از عواطف و احساس پاک هنرمند سرشار است.
روح‌الامین در گفتگویی درباره شیوه خلق نقاشی‌هایش توضیح داد: در خلق آثار هنری، ایده‌هایی را که در ذهنم به وجود می‌آید اتودزنی می‌کنم و اگر بتوانم با آنها ارتباطی برقرار کنم به اتودزنی بیشتر می‌پردازم. وقتی می‌خواهیم یک موضوع پراهمیت را مطرح کنم و حرف مهمی بزنم که برایم ارزش زیادی دارد، هیچگاه آن را با صدای آرام به زبان نمی‌آورم و من احساس می‌کنم اتفاق بزرگی چون حماسه‌های دینی را نمی‌توان در تابلویی با ابعاد ۳۰*۴۰ بیان کرد. سایز و ابعاد از نظر من در تأثیرگذاری موضوعی که ورای یک اثر مطرح می‌شود، اهمیت زیادی دارد.
وی تابلوی نقاشی را به پرده سینما تشبیه کرد و گفت: فیلمی در صفحه گوشی موبایل دیده می‌شود با آنچه بر پرده شاهد هستیم و می‌بینیم تفاوت زیادی دارد و بیان و آورده‌های حسی که به مخاطب انتقال می‌دهد، متفاوت و بیشتر است. معتقدم در نقاشی هرچه از خصوصیات یک هنرمند در ذهن وجود داشته باشد در اثر هنری دیده نمی‌شود و یک اثر بیانگر ویژگی‌های هنرمند نیست.
غلامحسین امیرخانی؛ تحول در آموزش خوشنویسی
غلامحسین امیرخانی از استادهای هنر خوشنویسی، چهره ماندگار هنری، عضو پیوسته فرهنگستان هنر و رئیس شورای عالی انجمن خوشنویسان ایران است.
وی در طول سال‌ها فعالیت خود در خط نستعلیق، دو کتاب رسم‌الخط و آداب‌الخط را تألیف کرده و نقش مهمی در اعتلای هنر خوشنویسی ایران داشته است.
امیرخانی در نگارش خط نستعلیق از ریز و درشت دستی مهارتی خاص دارد به گونه‌ای که بسیاری از اساتید خطاطی وی را برترین نستعلیق نویس عصر حاضر معرفی می‌کنند. بسیاری از خوشنویسان صاحب‌نام معاصر از جمله کرمعلی شیرازی و امیراحمد فلسفی شاگرد غلامحسین امیرخانی هستند و بیشتر خوشنویسان معاصر به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم از خط او مشق کرده‌اند. غلامحسین امیرخانی که به عنوان پدر خوشنویسی ایران شناخته می‌شود، در خط نستعلیق شیوه منحصر به خود را دارد و مدال ادب و هنر فرانسه را دریافت کرده است.
یکی از اقدامات مؤثر غلامحسین امیرخانی در انجمن خوشنویسان ایران، توجه ویژه به آموزش و تحول در این بخش بوده است که از این نظر می‌توان او را به عنوان چهره‌ای مؤثر برگزید.
وی درباره نقش انجمن خوشنویسان در رشد و اعتلای هنر خوشنویسی در یک مصاحبه گفت: ما از نظر مدیریتی زمینه‌ای را فراهم کردیم که برای ضعیف‌ترین قشر جامعه امکان آموزش و استفاده از محضر استادان حتی در دورترین منطقه کشور وجود داشته باشد. حتی مجموعه کتب و جزوه‌هایی از آثار قدما و استادان چاپ کردیم تا به این ترتیب میرعماد یا استاد درویش پا به خانه فلان علاقه مند در شهرستان بگذارد و معلم خصوصی او شود و بتواند از آثار این استادان سرمشق بگیرد. این کارها تحول بزرگی در آموزش خوشنویسی بوده است. هنر خوشنویسی در این سال‌ها برخلاف انتقاد مدرنیست‌ها در فرم و محتوا بسیار تغییر کرده و این نشانه رشد است اما ما در معرفی آن کوتاهی کرده‌ایم و برای همین این هنر مظلوم مانده است.