عدم پاسخگویی اورژانس اجتماعی فرمایشی

دیدارنیوز ـ چند سالی است که شاهد راه اندازی اورژانس اجتماعی در کشور هستیم اما در عمل از کارآیی لازم برخوردار نیست که این خود باعث زیر سوال رفتن اورژانس اجتماعی شده است. به طور کلی باید در نظر داشت که در حال حاضر اورژانس اجتماعی نتوانسته به اهداف خود جامه عمل بپوشاند که البته این مهم به نظر بسیاری از کارشناسان به دلیل نداشتن نیروی کار متخصص و آموزش دیده است. هر چند در این میان نمی توان نبود امکانات لازم را نیز نادیده گرفت چرا که در حال حاضر بهزیستی امکان پذیرش و انجام اقدامات لازم را برای افراد آسیب دیده ندارد که این خود در بی تاثیر شدن اورژانس اجتماعی نقش مهمی دارد.بدیهی است امروزه به‌رغم افتتاح چندین باره اورژانس اجتماعی باز هم شاهد هیچ گونه اقدام مناسبی از سوی این اورژانس برای کاهش آسیب های اجتماعی نیستیم که این خود جای بسی تامل دارد. به عبارت ساده تر زمانی که آسیب های اجتماعی هر روزه افزایش می یابد و در مقابل هیچ اقدامی برای کاهش آن از سوی مسئولان صورت نمی گیرد چگونه می توان انتظار داشت که اورژانس اجتماعی یک تنه و بدون داشتن کوچک ترین امکاناتی بتواند سدی در مقابل آسیب های اجتماعی باشد.از این رو خبرنگار «آرمان» برای بررسی نقش اورژانس اجتماعی و تاثیر آن در کاهش آسیب های اجتماعی اقدام به تهیه گزارشی از مصطفی اقلیما، مددکار اجتماعی؛ سهیل رضایی، روانشناس و نصرالله منصوری روانشناس نموده است که در ادامه آن را می خوانیم.

پدر مددکاری اجتماعی در خصوص اورژانس اجتماعی می گوید: زمانی که بحث از اورژانس اجتماعی می شود باید در ابتدا به این نکته اشاره کنیم که امروزه بنا به دلایل مختلف نیاز به وجود این اورژانس در جامعه احساس نشده است. مصطفی اقلیما در گفت وگو با «آرمان» و با اشاره به مطلب فوق می افزاید: در حال حاضر به دلیل نبود امکانات مناسب اورژانس در ورطه ای از فراموشی باقی مانده است چرا که بسیاری از مراجعه کنندگان سازمان بهزیستی نیز پشت در های بسته این سازمان قرار دارند. او در ادامه می افزاید: سازمان بهزیستی امروزه به دلیل نبود امکانات لازم توانایی پاسخگویی به نیازها و خواسته های مراجعه کنندگان خود را ندارد . بنابراین چگونه ممکن است بتواند در بحث اورژانس اجتماعی مناسب عمل کند. اقلیما در پاسخ به خبرنگار ما درباره اینکه اورژانس اجتماعی چه خدماتی را به مردم ارائه می دهد، می گوید: آنچه مسلم است تا به امروز اورژانس اجتماعی نتوانسته به وظایف خود جامه عمل بپوشاند چرا که از هیچ امکاناتی برخوردار نیست که این خود می تواند نشان از بی تاثیر بودن اورژانس اجتماعی باشد. به عنوان مثال اورژانس اجتماعی یک دختر بی سرپرست را قرار است در کجا اسکان دهد؟ چرا که در حال حاضر مراکز بهزیستی جای خالی ندارد و حتی مراکز خصوصی نیز جای خالی ندارند که این خود مهر تاییدی بر بی فایده بودن اورژانس اجتماعی دارد. او در ادامه تصریح می کند: اورژانس اجتماعی هیچ اقدام پشتیبانی و حمایتی را نمی تواند انجام دهد، چرا که باید در نظر داشته باشیم که یکی از وظایف اورژانس اجتماعی حمایت از افراد آسیب دیده است اما این در حالی است که متاسفانه نه از نیروی متخصص برخوردار است و نه اینکه محلی برای اسکان و مراقبت این افراد دارد. به عنوان مثال اورژانس اجتماعی برای زنی که مورد ضرب و شتم قرار گرفته است چه اقدامی می تواند انجام دهد به جز اینکه دوباره این زن به همان خانه و اما با شرایط بازگردد بنابراین در این وضعیت افراد دیگر تمایلی به استفاده از خدمات وجود نداشته اورژانس اجتماعی نخواهند داشت.

 اورژانس اجتماعی در ایران کارایی ندارد

اقلیما معتقد است که در وهله اول اورژانس اجتماعی یک مکان نیاز دارد و همچنین برخورداری از تخصص لازم نیز می تواند در پیشبرد اهداف این اورژانس تاثیر گذار باشد که در حال حاضر این شرایط برای اورژانس اجتماعی محقق نشده است. این مددکار اجتماعی در خصوص نقش اورژانس اجتماعی در جامعه می گوید: باید یادآور شد که اورژانس اجتماعی در ایران هیچ کارایی ندارد چرا که ما تنها یک اورژانس اجتماعی را افتتاح کرده ایم و در عمل هیچ بستر مناسبی برای فعالیت آن فراهم نکرده ایم که این خود جای بسی تامل دارد. او در ادامه بیان می کند: اورژانس اجتماعی تا به امروزه تنها چهار بار افتتاح شده است که هر بار توسط یک رئیس سازمان تازه نفس به بهره برداری رسید اما در مقابل کسی تا به امروز درباره چالش های پیش روی این اورژانس هیچ اقدام مناسبی را انجام نداده است. اقلیما در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه آیا کارمندان اورژانس اجتماعی از تخصص لازم برخوردار هستند، می گوید: بسیاری از افراد شاغل در اورژانس اجتماعی فاقد تجربه و تخصص لازم در این زمینه هستند. بیشتر افراد شاغل در این حوزه دارای مدارک مرتبط با این حرفه نیستند که این خود معضلی بزرگ برای اورژانس اجتماعی به حساب می آید. او در ادامه می افزاید: در بسیاری از موارد کارمندهای اورژانس اجتماعی تنها به دلیل وجود آشنا و پارتی بازی جذب این کار شده اند هر چند این مهم با اعتراض بسیاری از فعالان این حوزه نیز مواجه شده است. به عبارت ساده تر نبود افراد متخصص در اورژانس اجتماعی خود آفت دیگری برای این مهم خواهد بود. اقلیما در خصوص وظایف اورژانس اجتماعی می گوید: به طور حتم مقابله و رسیدگی با آسیب های اجتماعی می تواند در زمره مهم ترین وظایف اورژانس اجتماعی قرار دارد اما زمانی که افراد شاغل در این حرفه از تخصص لازم برخوردار نیستند چگونه می توان انتظار داشت که به اهداف مورد نظر نیز دست یابند؟ او در ادامه تصریح می کند: در جامعه ما امروزه تنها نام اورژانس اجتماعی وجود دارد چرا که اگر یک مددکار نیز بخواهد سرویسی به مراجعه کننده خود ارائه دهد از هیچ حمایت و پشتیبانی برخوردار نخواهد بود. به عنوان مثال اگر خانواده ای فرزند خود را مورد ضرب و شتم قرار می دهد والدین باید دادگاهی شوند اما حال این سوال مطرح می شود که بعد از این چه کسی قرار است هزینه های این فرزند را متقبل شود؟ به طور حتم فرد و سازمانی نیازهای مالی این کودک را پوشش نمی دهند که این خود باعث وخیم شدن شرایط کودک می شود.

 بی برنامگی در اورژانس اجتماعی

اقلیما با بیان اینکه در کشور ما تنها اسم ها وجود دارد و نقشی برای بیشتر آنها تعریف نشده است که این خود آفت بزرگی محسوب می شود، ادامه می‌دهد: امروزه بسیاری از مردم حتی شماره تماس اورژانس اجتماعی را نیز نمی دانند که البته این مهم نیز بیشتر بنا به خواسته برخی از دست اندرکاران است چرا که اعلام شماره اورژانس اجتماعی و مطلع شدن افراد بیشتر خود می تواند باعث افزایش خواسته های مردم شود، چرا که اورژانس اجتماعی زمانی که نمی تواند اقدام مناسبی را انجام دهد دیگر نیازی به اعلان عمومی هم ندارد چرا که به هنگام تماس برای مقابله با فرزند معتاد اورژانس اجتماعی به راحتی می گوید کمکی از دست ما ساخته نیست و تماس را قطع می کند. اقلیما در پاسخ به این سوال ما که آیا وظایف اورژانس اجتماعی تعریف شده است،می گوید: به طور حتم در ابتدای کار وظایف اورژانس اجتماعی به طور کامل و شفاف تعریف شده است اما زمانی که امکانات لازم فراهم نیست چگونه می توانیم انتظار داشته باشیم که آنها نیز وظایف خود را به درستی انجام دهند. او در ادامه می افزاید: در حال حاضر بسیاری از افراد شاغل در اورژانس اجتماعی حتی آموزش های لازم را نمی بینند که این خود نشان از وجود بی برنامگی در این نهاد است چرا که اگر اورژانس اجتماعی از فعالیت مناسبی برخوردار بود به طور حتم افراد شاغل در آن نیز باید دوره های آموزشی را می گذراندند. این مددکار اجتماعی در خصوص اینکه یکی از وظایف اصلی اورژانس اجتماعی پیشگیری از وقوع آسیب های اجتماعی است،می گوید: امروزه اورژانس اجتماعی نمی تواند هیچ اقدامی در این رابطه انجام دهد. او ادامه می دهد: باید توجه داشت که با افزایش فقر و بیکاری به طور حتم شاهد افزایش آسیب های اجتماعی نیز خواهیم بود که این خود عاملی برای بی تاثیری اورژانس اجتماعی است چرا که در شرایط موجود نمی توانیم ایجاد شغل برای افراد داشته باشیم. اقلیما در پایان خاطر نشان می کند: اگر اورژانس اجتماعی به معنی واقعی وجود داشته باشد می توان انتظار داشت که در ارتباط با پیشگیری از وقوع آسیب های اجتماعی نیز موفق عمل کند در غیر این صورت هر گونه انتظاری از اورژانس اجتماعی داشتن خیالی بیش نخواهد بود.

 اورژانس اجتماعی دغدغه جامعه ما نیست

یک روانشناس در خصوص نقش اورژانس اجتماعی به «آرمان» می گوید: به دلیل اینکه ما هنوز این موضوع را به عنوان یک دغدغه اجتماعی نپذیرفته ایم که این خود عاملی برای بی تاثیری اورژانس اجتماعی است. سهیل رضایی با اشاره به مطلب فوق می افزاید: هنوز جامعه ای نداریم که تسلی جامعه جزو دغدغه های اصلی افراد آن جامعه باشد. او در ادامه بیان می کند: ما جامعه ای هستیم که مرتب از بحرانی به بحران دیگر کوچ می کنیم و در این میان به قدری مساله تولید می شود که افراد کمتر با یک آرامش خاطر به مشکلات پیرامون خود بیندیشند. رضایی در پاسخ به این سوال که مهم ترین وظیفه اورژانس اجتماعی چیست، می گوید: به طور حتم تسهیل گری و مقابله با بحران های اجتماعی می تواند در زمره مهم ترین وظایف اورژانس اجتماعی قرار بگیرد. او ادامه می دهد: به عنوان مثال در خصوص زلزله چندی پیش محسن هاشمی مصاحبه ای انجام می دهد و می گوید اگر زلزله ای در تهران رخ دهد دو میلیون نفر جان خود را از دست می دهند و ما محلی برای دفن آنها نداریم و موش ها از زمین خارج می شوند و این اجساد را می خورند شما دقت کنید که آیا باید یک مدیر شهری از چنین ادبیاتی برخوردار باشد؟ زلزله خود یک موضوع روانی بود که برای بسیاری از افراد فشار وارد می کرد که ایشان در این میان موضوع موش ها را نیز مطرح می کند اگر زمانی این مسائل مطرح شود که به توان برای آن نیز اقدامات لازم نیز انجام شود شاید امری پسندیده به نظر برسد اما در شرایطی که هیچ اقدامی برای این مهم از سوی مسئولان انجام نمی شود مطرح کردن این مسائل چه تاثیری خواهد داشت؟ برخی از مسئولان درکی از وضعیت جامعه ندارند. حال با این اوصاف چگونه می توان انتظار داشت که اورژانس اجتماعی به عنوان یک دغدغه برای برخی از مسئولان به حساب آید. رضایی در ارتباط با اینکه اورژانس اجتماعی در کشورهای دیگر نقش بسیار مهمی را ایفا می کند، می گوید: به طور حتم اورژانس اجتماعی در کشورهای دیگر بسیار موفق تر از ایران عمل می کنند چرا که در آن کشورها توجه به انسان و مسائل پیرامون آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است اما این در حالی است که در ایران وضعیت بدین منوال نیست. او در ادمه تصریح می کند: زمانی می توانیم انتظار داشته باشیم که اورژانس اجتماعی موفق عمل نماید که بسیاری از مشکلات و آسیب های پیرامون افراد حل شده باشد و چند مورد دیگر آن را بر عهده اورژانس اجتماعی قرار دهیم. به طور حتم در شرایطی که این همه مساله و مشکل پیرامون افراد وجود دارد چگونه می توان انتظار داشت که حل مساله و یا مشکل از اهمیت برخوردار باشد. رضایی می گوید: امروزه جامعه نسبت به افراد خود مسئول نیست اگر روزی این مسئولیت را انجام داد و این نیاز را احساس کرد به طور حتم آن روز راه های مناسب را نیز پیدا خواهد کرد.

 عملکرد ضعیف اورژانس اجتماعی

یک روانشناس در ارتباط با نقش اورژانس اجتماعی در جامعه به «آرمان» می گوید: اگر اورژانس اجتماعی به درستی به وظایف خود عمل کرده بود به طور حتم امروزه آمار آسیب های اجتماعی نیز کاهش یافته بود. نصرا...منصوری با اشاره به مطلب فوق اذغان می دارد: اورژانس اجتماعی در کشور بنا به دلایل مختلف ضعیف عمل می کند. او در ادامه می گوید: در صورت عملکرد مناسب اورژانس اجتماعی شاید دیگر شاهد این میزان آسیب های اجتماعی در جامعه نبودیم. منصوری در خصوص اینکه چه افرادی می توانند از خدمات اورژانس اجتماعی استفاده کنند،می گوید: به طور کلی باید در نظر داشت که زوجین متقاضی طلاق و افراد دارای اختلاف خانوادگی حاد، زنان و دختران در معرض آسیب اجتماعی یا آسیب دیده اجتماعی، افرادی که قصد خودکشی دارند یا اقدام به خودکشی کرده اند، کودکان خیابانی،همسران آزار دیده، کودکان آزار دیده، سالمندان آزار دیده، مبتلایان به اختلال هویت جنسی، دختران و پسران فراری از منزل و همچنین سایر افرادی که در شرایط بحرانی قرار دارند، می توانند از خدمات اورژانس اجتماعی استفاده کنند. این روانشناس در ارتباط با اقدامات اجرایی اورژانس اجتماعی می گوید: باید در نظر داشت که اقدامات اجرایی اورژانس اجتماعی شامل پذیرش، خدمات تخصصی، ترخیص و پیگیری پس از ترخیص است که انجام این مراحل باید توسط افراد متخصص و آموزش دیده انجام شود. او در ادامه می افزاید: کنترل و کاهش بحران‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی، جایگزینی مداخلات روانی و اجتماعی به جای مداخلات انتظامی و قضائی، پیشگیری از وقوع جرم و ارتقای توانمندی افراد در معرض آسیب نیز از دیگر اهداف اورژانس اجتماعی محسوب می شود. منصوری در ادامه تصریح می کند: باید یادآور شد که حذف آسیب‌های اجتماعی به طور کامل ممکن نخواهد بود اما این در حالی است که می توان با انجام برنامه ریزی های اصولی این مهم را تا حد زیادی کنترل کرد.

 ارائه خدمات مهم ترین وظیفه اورژانس اجتماعی

منصوری در خصوص ویژگی های خدمات ارائه شده از سوی اورژانس اجتماعی می گوید: آنچه مسلم است ارائه خدمات در برنامه اورژانس اجتماعی باید حداقل دارای ویژگی های مانند تخصصی بودن، به موقع بودن، و در دسترس بودن باشد،چرا که اگر خدمات ارائه شده فاقد این ویژگی ها باشد، کارساز نیست یا اینکه خود می تواند زمینه ساز بروز مشکلات دیگری شود. این روانشناس ادامه می دهد: در برخی از موارد شاهد حمله و ضرب و شتم نسبت به افراد مددکار اورژانس اجتماعی هستیم که این خود می تواند یکی از معایب این شغل محسوب شود. به طور کلی باید در نظر داشت که افراد شاغل در اورژانس اجتماعی حق انجام هیچ گونه اقدام فیزیکی ندارند و در مقابل حداکثر کاری که می‌تواند انجام دهند این است که موضوع را به مقامات نظامی و انتظامی اطلاع دهد. منصوری در پاسخ به این سوال خبرنگار ما که مهم ترین وظیفه اورژانس اجتماعی چیست، می گوید: باید یادآور شد که مهم ترین وظیفه اورژانس اجتماعی ارائه خدمات مناسب به تمام آسیب دیدگان اجتماعی است اما این در حالی است که اولویت کاری اورژانس اجتماعی بیشتر کودک آزاری است که این مهم شامل هر گونه آسیب جسمی، فکری، جنسی، سوء استفاده، بی‌توجهی و بد رفتاری با کودکان زیر سنین 18 سال خواهد بود.

منبع: آرمان/ الهام صمدزاده/۱۰ بهمن ۹۷