رضوان حکیم زاده معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش در گفتگو با "دیدارنیوز":
دیدارنیوز– رسول شکوهی: ساختار تعلیم و تربیت در ایران، خاطرات مشترکی برای چند نسل ساخته است. یکی از این خاطرات، تجربه «پیک نوروزی» است. همه ما این تجربه را داشته‌ایم که این پیک را با خود به سفر و مهمانی می‌بردیم و در طول تعطیلات، مشغول بازی و عید دیدنی بودیم و اصلا یادمان می‌رفت که چنین چیزی هم وجود دارد. آن زمان هم که یادمان می‌آمد آنقدر لذت تعطیلات زیاد بود که فشار و استرس آن را فراموش می‌کردیم. بعضی از ما هم در طول تعطیلات، استرس آن را داشتیم که پیک نوروزی را چه کنیم. آخر کار در غروب سیزده‌بدر که از ناراحت کننده‌ترین غروب‌های تاریخ است، دست به دامان اعضای خانواده می‌شدیم و به سرعت این پیک را سیاه می‌کردیم تا بار آن از دوشمان برداشته شود.
این پیک به اصطلاح نوروزی که پیک هر چیزی بود جز نوروز، برای بسیاری از ما کابوس تعطیلات‌مان به حساب می‌آمد. از سال گذشته، خبری خوش باعث شد که این خاطره مشترک، دیگر برای باقی بچه‌ها تکرار نشود. با تصمیم وزارت آموزش و پرورش، پیک نوروزی از تکالیف دانش‌آموزان در تعطیلات حذف شد.
صحبت‌های وزیر آموزش و پرورش در سال گذشته را ببینید:
همانطور که امسال بعد از طرح حذف سیاه مشق و تکلیف شب از مدارس، بحث‌های متعددی شکل گرفت، در رابطه با حذف پیک نوروزی نیز واکنش‌های مختلفی به وجود آمد. برخی با آن موافق بودند و آن را طرحی نو برای کاهش مشکلات تعلیم و تربیت می‌دانستند و برخی با آن مخالفت کرده و استدلال‌هایی نظیر تنبل کردن بچه‌ها و لزوم تمرین و تکرار در فرآیند آموزش را مطرح می‌کردند. به هر روی این طرح در سال گذشته اجرا شد و امسال نیز دومین سال اجرایی شدن آن است.
پیک نوروزی اثر مثبتی ندارد!
بهترین فرد برای توضیحات بیشتر درباره این تصمیم در آموزش و پرورش، رضوان حکیم زاده معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش است. حکیم زاده در گفتگو با دیدارنیوز به دستاوردهای خیلی خوب این طرح در سال گذشته و آمار میلیونی آثار ثبت شده از کتابخوانی و داستان و خاطره نویسی دانش‌آموزان ابتدایی اشاره کرد. طبق گفته‌های حکیم زاده، کتاب‌های متعددی با طراحی و نوشتن دانش‌آموزان چاپ شد که نتیجه این طرح بود.
او درباره این تصمیم گفت: «در شیوه نامه اجرایی این طرح، تغییرات اندکی نسبت به سال گذشته اعمال شده و ما از چند ماه قبل به استان‌ها اعلام کردیم که هیچ گونه پیک نوروزی و عناوینی از این دست نخواهیم داشت. هدف این است که دانش‌آموزان در قالب یک طرح هدف مند در راستای انس با کتاب، این دوره را پیش ببرند».
این طرح به مانند حذف مشق شب منتقدینی نیز دارد. آنها بر این باورند که تمرین و تکرار در فرآیند یادگیری مهم است و نباید در تعطیلات، این فرآیند کاملا کنار گذاشته شود. معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش در جواب به این انتقاد، پژوهش‌های متعدد حوزه تعلیم و تربیت در بحث تمرین و تکرار را مطرح کرد که در بحث‌های جدید، دیگر نیازی نیست که دانش‌آموز در سال‌های اولیه کودکی، زمان زیادی برای تمرین و تکرار اختصاص دهد و می‌توان در زمان کوتاه هم فراگیری کافی را کسب کرد.
همچنین حکیم زاده به سابقه اجرای پیک‌های نوروزی اشاره داشت که یا با فشار والدین بوده یا برای رفع مسئولیت در یک روز انجام می‌شده و در مواردی حتی توسط خود والدین، این تکالیف نوشته می‌شده است. به عقیده وی، با تمام این اوصاف نباید نگرانی زیادی نسبت به حذف این نوع تکالیف نوروزی وجود داشته باشد چون در عمل اثر مثبتی نداشته است.
واقعیت‌ها فراموش نشود
نظر کارشناسان حوزه آموزش و پرورش می‌تواند در کنار نگاه کلان مدیران، ما را به نتایج بهتری برساند. نرگس ملک زاده از فرهنگیان فعال کشور و از کارشناسان تعلیم و تربیت، با حکیم زاده هم نظر است اما با یک تبصره مهم. ملک زاده در گفتگو با دیدارنیوز این رویکرد را بسیار مثبت و ارزشمند عنوان کرد اما بر واقعیت‌های حاکم بر مدارس نیز تاکید داشت.
او با طرح مثال حذف مشق شب در مدارسی که کمتر از ۲۵ نفر هستند گفت: «شرایط ایده آلی را برای حذف مشق شب در نظر گرفتند. مدارسی که کمتر از ۲۵ نفر دانش‌آموز داشته باشد در سطح کشور کمتر دیده می‌شود و این موضوع باعث شده که این طرح در عمل اجرایی نشود».
ملک زاده با تاکید بر واقعیت‌های حاکم بر مدارس، بر نظارت و ارزیابی تاکید داشت. او بر این باور است که چون دانش‌آموزان در سنین حساسی هستند نباید آنها را بیش از دو هفته از محتوای درسی دور نگاه داشت و در عمل، مدارس برای حل این نیاز با طرح تکالیفی از جانب معلم، تقریبا این طرح را کنار می‌زنند و اجرایی شدن آن، بدان نحو که باید شکل نمی‌گیرد.
این کارشناس تعلیم و تربیت با بیان این مساله که نمی‌توان دانش‌آموز ابتدایی را در یک کمای آموزشی قرار داد، پیشنهادی نیز ارائه کرد. پیشنهاد ملک زاده این است که تکالیف مهارت محوری که در قالب داستان خوانی یا نوشتن داستان و خاطره انجام می‌شود در کنار اهداف آموزشی دوره ابتدایی باشد تا این دو در کنار هم پیش بروند. همچنین او بر توجه به واقعیت‌های موجود در مدارس ابتدایی نیز تاکید داشت: «این نکته باعث می‌شود که جلوی فراموش کردن و فاصله گرفتن از فضای آموزشی گرفته شود. همچنین دیگر شاهد فشار و مشکلات پیک‌های نوروزی نخواهیم بود».
با تمام این اوصاف باید گفت که هر طرح نو در آموزش و پرورش با مقاومت‌هایی از جانب برخی فرهنگیان و برخی خانواده‌ها روبرو می‌شود. باید با مراجعه به دیدگاه‌های آنها از مشکلات آن کاست و در عمل، نکات مثبت آن را افزایش داد. سوق دادن دانش‌آموزان به سمت کتابخوانی و دور کردن آنها از فعالیت‌هایی که مانع رشد و خلاقیت می‌شود بسیار مهم و تاثیر گذار است. اما نباید واقعیت‌های موجود در آموزش و پرورش را نادیده گرفت. خانواده‌ها نیز باید تلاش کنند نگاه‌های تاریخ مصرف گذشته را کنار بزنند تا فرآیند تعلیم و تربیت، بهتر پیش برود.