غرویان: هاشمی «سوپرچپ» نبود

دیدارنیوز ـ آیت‌ا... موسوی خوئینی‌ها یکی از سابقون انقلاب و شخصیت‌های تأثیرگذار انقلاب اسلامی بوده است. ایشان زمانی در درون قدرت و زمان دیگری در بیرون از قدرت به شکل دیگری تأثیرگذار بوده است. با این وجود و در آستانه دومین سالگرد درگذشت آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی ایشان در گفت‌وگویی مفصل به بررسی ابعاد شخصیتی آیت‌ا... هاشمی پرداخته که با واکنش‌های زیادی از سوی چهره‌های سیاسی کشور مواجه شده است. بسیاری از شخصیت‌های سیاسی سخنان موسوی خوئینی‌ها را نادرست و واقعی نمی‌دانند و معتقدند که نباید چهره بزرگان انقلاب و به خصوص نسل قدیم را در منظر نسل جدید به شکل دیگری نشان داد. به همین دلیل و برای بررسی سخنان موسوی خوئینی‌ها و مشخص شدن واقعیت‌ها «آرمان» با آیت‌ا... محسن غرویان استاد حوزه علمیه قم گفت‌وگو کرده است. آیت‌ا... غرویان معتقد است: اگر آقای هاشمی سوپرچپ و رادیکال بودند که مورد اعتماد حضرت امام(ره) قرار نمی‌گرفتند. آقای موسوی خوئینی‌ها در مصاحبه خود اقرار می‌کنند که آقای هاشمی پس از حضرت امام همواره نفر دوم انقلاب بوده است. این مسأله تا پایان دوران حیات آقای هاشمی نیز وجود داشت و ایشان همواره به عنوان شخص دوم نظام فعالیت می‌کردند. در ابتدای انقلاب به دلیل آشفتگی که در مدیریت کشور وجود داشته شرایطی در کشور بوده که آقای هاشمی به صورت صریح وارد عمل می‌شده است. نباید از این رفتار آقای هاشمی برداشتی رادیکالی انجام داد و عنوان کرد که آقای هاشمی سوپر رادیکال بوده‌اند. آقای هاشمی به دلیل اینکه عملگرا بودند به شکلی رفتار می‌کردند که صراحت داشته است. این صراحت نیز به سود کشور بوده است. شاید اگر هر فرد دیگری نیز در آن مقطع زمانی به جای آقای هاشمی بود در آن مقطع زمانی به همین شکل رفتار می‌کردند. در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

چرا آقای موسوی خوئینی‌ها در مقطع کنونی درباره آقای هاشمی صحبت کرده‌اند؟ اگر این سخنان در زمان حیات آقای هاشمی زده می‌شد بهتر نبود؟

آقای موسوی خوئینی‌ها از جمله افرادی است که از ابتدای نهضت انقلاب اسلامی تاکنون در صحنه‌های مختلف حضور داشته‌اند. به همین دلیل نیز با جزئیات حوادث انقلاب آشنایی دارند. با این وجود اظهارنظرهای ایشان درباره آقای هاشمی زیاد با واقعیت منطبق نیست. ایشان مدعی شده‌اند که آقای هاشمی از افراطیون چپ بوده‌اند که این مسأله صحت ندارد و آقای هاشمی همواره در مسیر اعتدال حرکت کرده‌اند. سیر زندگی آقای هاشمی نشان می‌دهد که ایشان از ابتدا تا انتهای حیاتشان دارای مشی اعتدالی بوده‌اند. به نظر می‌رسد آقای خوئینی‌ها به دلیل ایام درگذشت آقای هاشمی این مسائل را مطرح کرده‌اند. در این ایام شخصیت‌های مختلف سیاسی درباره زندگی و مشی آقای هاشمی صحبت‌های زیادی را مطرح کرده‌اند. آقای خوئینی‌های احساس کرده‌اند در شرایطی که همه درباره آقای هاشمی صحبت می‌کنند بهتر است که ایشان نیز دیدگاه‌های خود را مطرح کنند. بدون شک اگر این سخنان در زمان حیات آقای هاشمی مطرح می‌شد با واکنش ایشان مواجه می‌شد. در شرایط کنونی نیز مسأله مهم این است که سخنان آقای خوئینی‌ها مورد نقد و بررسی قرار بگیرد.

‌تلقی موسوی خوئینی‌ها از رابطه آقای هاشمی با حضرت امام و رهبری این بوده که آقای هاشمی در مقاطعی که احساس می‌کرده نیاز است اقدامی فراقانونی صورت بگیرد اجازه این کار را از ولایت فقیه کسب می‌کرده است. آیا از این نوع رفتار می‌توان تلقی قانون‌گریزی کرد؟

ولایت فقیه یکی از ارکان اساسی نظام جمهوری اسلامی است. به همین دلیل نیز نظر رهبری و حکم حکومتی در این زمینه حایز اهمیت بوده است. این مسأله در قانون اساسی نیز وجود دارد و رهبری و ولایت فقیه وظیفه تنظیم روابط قوا و همچنین حکم حکومتی را دارد. آقای هاشمی نیز به خوبی به این نکته آگاهی داشتند که در برخی مقاطع که مسائلی به سود کشور است اجازه این اقدامات را از ولایت فقیه می‌گرفتند. این اقدام نیز برای مصالح کشور و مردم بوده و آقای هاشمی هیچ نفع شخصی در این زمینه نداشته‌اند. در نتیجه آقای هاشمی قصد نداشته‌اند قانون را دور بزنند یا اینکه اقدامی فراقانونی انجام بدهند. به هر حال برخی از مشکلات کشور به صورت خاص وجود داشته و باید برای آن تصمیمات خاص اتخاذ می‌شده است. به همین دلیل نیز آقای هاشمی در چنین شرایطی با نظر رهبری و ولایت فقیه اقدامات لازم را انجام می‌داده‌اند. یکی از دلایلی که آقای هاشمی چنین اقدامی را انجام می‌داده است اختلافی بوده که بین مسئولان در یک مسأله وجود داشته است. در چنین شرایطی آقای هاشمی برای اینکه اختلافات بین مسئولان کشور باعث حل نشدن موضوع نشود تصمیم می‌گرفته‌اند که با نظر رهبری و مساعدت ایشان مشکل کشور حل شود. به همین دلیل رویکردی که آقای هاشمی در این زمینه در پیش گرفته بودند مطابق با قانون اساسی و حکم حکومتی بوده است.

‌آقای موسوی خوئینی‌ها در مصاحبه خود عنوان کرده که آقای هاشمی سوپررادیکال بوده و هیچگاه بر مدار اعتدال حرکت نمی‌کرده است. آیا این سخنان در واقعیت نیز وجود داشته است؟

آقای هاشمی همواره یک شخصیت عملگرا و انقلابی بوده است. آقای هاشمی از ابتدای انقلاب تاکنون همواره ذوب در نظام و انقلاب بوده و هر آنچه می‌کرده برای مصلحت نظام و کشور بوده است. ایشان همواره به دنبال این بودند که به دیدگاه‌های حضرت امام(ره) و آرمان‌های انقلاب جامه عمل بپوشاند. این مسأله نیز دارای اقتضائاتی بوده است که در هر دوره و مقطع زمانی نیازمند رویکرد متفاوتی بوده است. در ابتدای انقلاب نیز به دلیل آشفتگی که در مدیریت کشور وجود داشته شرایطی در کشور بوده که آقای هاشمی به صورت صریح وارد عمل می‌شده است. نباید از این رفتار آقای هاشمی برداشتی رادیکالی انجام داد و عنوان کرد که آقای هاشمی سوپر رادیکال بوده‌اند. آقای هاشمی به دلیل اینکه عملگرا بودند به شکلی رفتار می‌کردند که صراحت داشته است. این صراحت نیز به سود کشور بوده است. شاید اگر هر فرد دیگری نیز در آن مقطع زمانی به جای آقای هاشمی بود در آن مقطع زمانی به همین شکل رفتار می‌کردند. هنگامی که قرار است درباره آقای هاشمی صحبت کنیم باید سیر زندگی ایشان و ابعاد شخصیتی ایشان را به صورت همه‌جانبه در نظر بگیریم و از گرفتار شدن در دام افراد و تفریط خودداری کنیم. نباید زندگی آقای هاشمی را تقطیع کرد و درباره در بخش سخن گفت و بلکه باید سیر زندگی آقای هاشمی را به صورت کلی در نظر گرفت. نکته دیگر اینکه اگر آقای هاشمی سوپرچپ و رادیکال بودند که مورد اعتماد حضرت امام(ره) قرار نمی‌گرفتند. آقای موسوی خوئینی‌ها در مصاحبه خود اقرار می‌کنند که آقای هاشمی پس از حضرت امام همواره نفر دوم انقلاب بوده است. این مسأله تا پایان دوران حیات آقای هاشمی نیز وجود داشت و ایشان همواره به عنوان شخص دوم نظام فعالیت می‌کردند.

‌آیا در انتخابات پس از انقلاب اسلامی مهندسی انتخابات صورت می‌گرفته که آقای خوئینی‌ها از مهندسی انتخابات در سال76 سخن گفته است؟

واژه مهندسی انتخابات لغزنده و مبهم است و دارای بار معنایی زیادی است. اگر منظور آقای موسوی خوئینی‌ها از مهندسی انتخابات این است که در آرای مردم دست‌کاری شده و به صورت گسترده تقلب صورت گرفته، این سخن اشتباه است و نمی‌توان چنین اتهامی را به نظام وارد کرد. با این وجود اگر منظور آقای خوئینی‌ها این بوده که در یک انتخابات امکانات و شرایط به سود شخص خاصی بوده موضوع متفاوتی است و در گذشته این اتفاق در انتخابات رخ داده است. در بسیاری از انتخاباتی که در جمهوری اسلامی صورت گرفته این شرایط وجود داشته و برخی از کاندیدها از امکانات و ظرفیت‌های بیشتری نسبت به دیگران برخوردار بوده‌اند. برای بنده مفهوم مهندسی انتخابات که آقای خوئینی‌ها به آقای هاشمی نسبت می‌دهند زیاد روشن و شفاف نیست. آقای هاشمی همواره معتقد به آرای مردم بودند و برای آن اهمیت زیادی قائل بودند. از سوی دیگر آقای هاشمی رکورددار حضور در انتخابات هستند و هیچ کس مانند ایشان خود را در معرض آرای مردم قرار نداده است. در نتیجه اگر آقای هاشمی به دنبال مهندسی در انتخابات بودند این همه خود را در معرض آرای مردم قرار نمی‌دادند.

‌نسل جدید جامعه آقای هاشمی را شخصیتی معتدل و توسعه‌گرا می‌شناسد. به نظر می‌رسد گفت‌وگوی آقای خوئینی‌ها به شکلی بوده که چهره دیگری از آقای هاشمی را به نسل جدید معرفی کند. چرا چنین هدفی توسط آقای خوئینی‌ها در پیش گرفته شده است؟

سخنان آقای خوئینی‌ها جای نقد و تأمل زیادی دارد و به همین منظور نیز در چند روز اخیر شخصیت‌های سیاسی به اشکال مختلف نسبت به این سخنان واکنش نشان داده‌اند. به تازگی آیت‌ا... جوادی آملی در یک جلسه عنوان کردند که اجازه ندهید پرچم آیت‌ا... هاشمی در این کشور بر زمین بیفتد و برای تبیین و تشریح اندیشه‌ها و منش ایشان در همه جای کشور جلسه برگزار کنید تا نسل جدید بیشتر با شخصیت آیت‌ا... هاشمی آشنا شود. خود ایشان نیز در پیام‌هایی که به مناسب درگذشت آقای هاشمی صادر کردند از تعبیر «علمهو شدید القوا» استفاده کرده‌اند که جای درنگ و تأمل دارد. این سخن به این معناست که شخصیت آقای هاشمی را خداوند ساخت و خداوند به ایشان تعلیم داد و او را در فکر و اندیشه و صبر و استقامت به عنوان الگو قرار داده است. به همین دلیل نیز ما باید پرچم آیت‌ا... هاشمی را در کشور برافراشته نگاه داریم و اجازه ندهیم، منش و مشی اعتدالی ایشان از یاد برود. مشی اعتدالی آقای هاشمی می‌تواند الگوی مناسبی برای نسل جدید برای جلوگیری از افراط و تفریط باشد. نسل جدید با الگو قرار دادن شخصیت‌های برجسته‌ای مانند آقای هاشمی می‌تواند در مسیر صحیح قرار گرفته و در دام تندروی‌ها و کندروی قرار نگیرد. در نتیجه تبیین ابعاد شخصیتی آیت‌ا... هاشمی برای نسل جدید دارای اهمیت زیادی است. آقای هاشمی وحدت و انسجام جامعه و کشور را به هر چیزی ارجح می‌دانستند و همواره علاقه داشتند به جوانان فرصت داده شود تا توانایی‌های خود را بروز دهند. هاشمی سرمایه اصلی جامعه را جوانان یک جامعه می‌دانست و همواره به دنبال این بود که از این سرمایه در کشور به خوبی استفاده شود. هاشمی به هیچ عنوان خواستار رویکرد‌های رادیکالی در جامعه نبود و آن را برای جامعه مضر می‌دانست. به همین دلیل نیز مورد هجمه تندروها قرار داشت و این رویکرد پس از مرگ ایشان نیز وجود داشته است.

‌آقای موسوی خوئینی‌ها نیز از ابتدا تا به امروز در صحنه‌های مختلف انقلاب حضور داشته و گاهی در درون و گاهی در بیرون ساختار قدرت تأثیرگذار بوده است. اگر از نظر تاریخی رویکرد موسوی خوئینی‌ها و هاشمی رفسنجانی را با هم مقایسه کنید به چه نکاتی اشاره خواهید کرد؟

آقای موسوی خوئینی‌ها از شخصیت‌های تأثیرگذار و سیاستمدار ناظم جمهوری اسلامی بوده است. با این وجود بروز و ظهور آقای هاشمی در صحنه‌های مختلف نسبت به ایشان مضاعف بوده است. بنده با همه احترامی که برای آقای خوئینی‌ها قائل هستم معتقدم که تفاوت زیادی بین رویکرد و فعالیت‌های آقای هاشمی و موسوی خوئینی‌ها در بین اقشار مختلف مردم وجود دارد. به همین دلیل نیز مردم و نسل جدید تمایل دارند آقای موسوی خوئینی‌ها نیز درباره ارکان و شخصیت‌های انقلاب مانند حضرت امام(ره) و به صورت واقعی صحبت کنند و سخنانی به زبان نیاورند که مردم را دچار شک و شبهه کند. سخنان آقای خوئینی‌ها درباره هاشمی در واقع نوعی تحریف تاریخ و نظام بود. تصویری که بزرگان انقلاب از نظام و شخصیت‌های سیاسی تأثیرگذار مانند آقای هاشمی ارائه می‌کنند باید به شکلی باشد که نسل جدید را به ابهام نیندازد و مفهومی صحیحی از ماهیت انقلاب به آنها سرایت پیدا کند. مقام معظم رهبری در پیامی که به مناسبت درگذشت آقای هاشمی صادر کردند اوصاف بسیار بلند و باعظمتی را برای آقای هاشمی عنوان کردند که جای تأمل و تفکر زیادی دارد. آقای روحانی نیز به تازگی عنوان کردند که پس از درگذشت آقای هاشمی هر زمان که خدمت مقام معظم رهبری می‌رسیدند ایشان همواره به فکر آقای هاشمی بودند و ایشان هیچگاه از ذهن مقام معظم رهبری فراموش نشده است. نکته دیگر فرمایشات حضرت امام(ره) درباره آقای هاشمی است که به خوبی راه را برای امثال آقای موسوی خوئینی‌ها مشخص کرده است. حضرت امام(ره) بارها به صراحت از آقای هاشمی تعریف کرده‌اند و در جایی عنوان کردند تا هاشمی زنده است نهضت هم زنده است. به هر حال این سخنان اسناد مهمی است که دیدگاه حضرت امام و مقام معظم رهبری را برای نسل جدید روشن و شفاف می‌کند. هاشمی به تمام معنا مردی برای ملت بود و همواره به دنبال این بود که ایران آباد و آزاد و با عزت باشد و در این مسیر سختی‌ها و تهمت‌های زیادی را نیز متحمل شد. اگر به کارنامه آقای هاشمی در زمینه‌های مختلف توجه کنیم مشاهده می‌کنیم که آقای هاشمی در زمینه‌های مختلف اعم از عمرانی، علمی، سیاسی، انقلابی و... دارای کارنامه قابل قبول و ممتازی هستند و در هر مسندی که حضور داشته‌اند منشأ خیر و برکت و آبادانی برای کشور بوده‌اند.

منبع: آرمان/احسان انصاری/۲۶ دی ۹۷