"دیدارنیوز" به مسائل مختلف خدمت سربازی و لزوم بازنگری در آن پرداخته است؛
دیدارنیوز – رسول شکوهی: از آن زمان که اولین سربازها در سال ۱۳۰۴ با اشک و آه خانواده‌هایشان به پادگان‌ها اعزام شدند، تا آن زمان که سرباز میهن بودن، افتخار بود و تا امروز که هزاران بیم و امید و هزاران راه فرار و هزاران مشکل در رابطه با این پدیده مطرح است، همواره خدمت سربازی یکی از مسائل مهم جامعه ایران محسوب شده و می‌شود.
برخی آن را برای کشور و مردان آن واجب می‌دانند. همان‌هایی که معتقدند سربازی، پسرها را مرد می‌کند. برخی آن اوایل می‌گفتند که حکومت پهلوی با این مساله می‌خواهد جوان‌ها را بی دین کند ولی بعدها با آن کنار آمدند و دیگر مشکلی نداشتند! گروهی دیگر اما در تمامی دوران ها، از هیچ کاری برای فرار از آن دریغ نمی‌کنند و بخشی از زندگی خود را معطوف به فرار از خدمت می‌کنند. گروهی دیگر که بخش اصلی جامعه سربازان را تشکیل می دهند هم به خدمت سربازی می‌روند و مشکلات و آسیب‌هایش را می‌گذرانند و بعد از دو سال با تجربه‌ای متفاوت، وارد جامعه می‌شوند.
در چند روز اخیر، فیلمی منتشر شده است که در آن، گروهی از سربازان نیروی زمینی ارتش که گویا در بخش موسیقی پادگان خدمت می‌کردند با همان سازهایی که اغلب در مارش‌های نظامی استفاده می‌شود آهنگی شاد را می‌زنند و نیروی کادری و سرباز با هم به شادی می‌پردازند. این فیلم در شبکه‌های اجتماعی، دست به دست چرخید و با استقبال بخش زیادی از جامعه روبرو شد. بماند که بعضی آدم‌ها که در مقابل هر گونه شادی و نشاط گارد دارند چه واکنشی نشان دادند.
این فیلم را ببینید تا هم حالتان جا بیاید هم با خوشحالی سربازان، شما هم کمی خوشحال شوید تا اندکی درباره وضعیت خدمت سربازی در ایران و حال و اوضاع سربازان، نکاتی را مرور کنیم:
برخی نگران این بودند که بعد از پخش این فیلم، با سربازها برخورد بدی شود. اما سردار کمالی رئیس اداره سرمایه انسانی ستاد کل نیروهای مسلح در اظهارنظری گفت: «ان‌شاءالله سربازان وطن همیشه شاد و دلخوش و سرزنده باشند. عده‌ای گلایه‌مند هستند و خودشان دست در دست دشمن، باعث نفاق بین یگان‌ها هستند. یک کلیپ ساده شادی از سربازان که حتما در هر جایی صورت می‌گیرد اما فیلمش پخش نمی‌شود. فکر کنید جوان خودتان است! حق شادی ندارد؟ دشمن‌شادکن نباشیم». هر چند بعد از پخش این فیلم مشخص شد که دوره سربازی این سربازها تمام شده و این فیلم برای گذشته بوده است.
این روزها مدام بر لزوم شادی و نشاط در جامعه تاکید می‌شود و دوره سربازی را یکی از بسترهای شادی و نشاط عنوان کرده و از شاداب‌تر کردن فضای خدمت سربازی استقبال می شود، اما مساله سرباز و سربازی، نشاط و شادابی نیست. اصلی‌ترین مشکل، خود سربازی است.
اجبار مقدس
روایت رسمی از سربازی و فضای رسانه‌ای وابسته به آن، همواره واژه مقدس را در کنار خدمت سربازی به کار برده و می‌برد. جدای از اینکه اطلاق این واژه بار معنایی دارد و کمی این اتفاق را از نقد دور نگاه داشته، باید بررسی شود که این قداست‌بخشی به چه معنا است. بدون شک فرزند یک خانواده که برای کشور خود فعالیت می‌کند و در خدمت قوای نظامی مشغول آموزش است، در چارچوب امری مقدس عمل می‌کند. اما آن کسی که در مدرسه و دانشگاه درس میخواند و به تولید علم کمک می‌کند کارش مقدس نیست؟ یا آن کسی که در کارخانه به چرخه تولید کشور خدمت می‌کند عمل مقدسی انجام نمی‌دهد؟ یا پرستار و پزشکی که از جان یک انسان مراقبت می‌کنند خارج از تقدس هستند؟
قبل از هر چیز باید با این مساله روبرو شویم که وقتی این واژه به کار می‌رود اینگونه نیست که دیگر باب نقد بسته باشد. می‌توان با نقد خدمت وظیفه عمومی، ایرادات آن را کم کرد تا هزینه کمتری از جانب دولت پرداخت شود و هم سربازها و خانواده‌های آنها فشار و آسیب کمتری را تحمل کنند.
گذراندن دوره سربازی یکی از کارهایی است که کشورهای مختلف برای حوزه نظامی و امنیتی خود در نظر می‌گیرند. مثلا در کشوری مانند ترکیه و کره جنوبی، شاهد سربازی اجباری هستیم. این مساله در کشورهای اروپایی نیز دیده می‌شود. در فنلاند و نروژ هم سربازی اجباری وجود دارد. البته بسیاری از کشورها هستند که دوره سربازی اجباری ندارند. کشورها متناسب با پیشینه تاریخی خود و شرایط ژئوپلتیکی و البته نیاز دفاعی امنیتی خود در این رابطه دست به سیاستگذاری می‌زنند.
در بسیاری از این کشورها مدت زمان دوره سربازی اجباری را کم کرده‌اند، بین ۶ تا ۱۲ ماه. در برخی از کشورها متناسب با نیاز خود عمل کرده و در شرایطی که نیاز به سرباز دارند به صورت اجباری افراد دارای شرایط، این دوره را می‌گذرانند. پس این موضوع، مختص کشور ما نیست و در کشورهای زیادی شاهد سربازی اجباری هستیم. حتی زنان نیز در کشوری مانند رژیم اشغالگر قدس به سربازی می‌روند.
برخی بر این باورند که اجبار نمی‌تواند ذاتا مقدس باشد و بر این نکته تاکید دارند که می‌توان با توجه به شرایط امروز کشور که از توان دفاعی بالایی برخوردار هستیم و از قدرت‌های اصلی منطقه محسوب می‌شویم، تغییری در سیاست‌های خدمت سربازی صورت بگیرد و توان خود را در موضوعات دیگر متمرکز کنیم.
از جلو فساد!
مشکلات و بحران‌هایی که این شیوه از خدمت سربازی در ایران ایجاد کرده و هزینه‌هایی که به دوش مردم و دولت، بار شده جزو مواردی است که نمی‌توان از کنار آنها به راحتی گذشت. اعتیاد و خودکشی و فساد مالی و ... از جمله مسائلی است که بسیاری از افراد جامعه با آنها روبرو هستند.
در رابطه با اعتیاد در دوران سربازی، نگاه‌های مختلفی وجود دارد. برخی بر این باورند آنهایی که در دوره سربازی درگیر اعتیاد می‌شوند قبلا پیشینه‌ای در این زمینه داشته‌اند و این گونه نیست که در این دوران با مواد مخدر روبرو بشوند. در مقابل؛ دیدگاهی وجود دارد که چون مواد مخدر در پادگان‌ها زیاد شده است یکی از راه‌های فرار از مشکلات سربازی، پناه بردن به این مواد است و این موضوع باعث شده که مصرف مواد مخدر در دوره سربازی افزایش یابد.
در رابطه با خودکشی و خودزنی و دیگرکشی، آمار دقیقی وجود ندارد، ولی هر چند وقت یکبار، اخباری مبنی بر اتفاقاتی از این دست در رسانه‌ها شنیده می‌شود. اما بر اساس آمار غیر رسمی که برخی از کمپین‌های بهبود وضعیت سربازی منتشر کرده‌اند، در ماه حدود ۵ خودکشی در پادگان‌ها اتفاق می‌افتد. در طول این سال‌ها کمپین‌های مختلفی در رابطه با سربازی اجباری و نه به سربازی اجباری و بهبود وضعیت سربازی شکل گرفت، ولی راه به جایی نبرد، ولی همچنان این مطالبه در جامعه وجود دارد. گروهی، اما راه‌های دیگری را هم انتخاب می‌کنند.
راه‌های زیادی برای فرار از خدمت وجود دارد. یکی از این راه‌ها، تلاش برای گرفتن نوعی از معافیت است. یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که در بحث انواع معافیت به وجود آمده، فساد شکل گرفته در این زمینه است. در گذشته شاهد این بودیم که عده‌ای کارت پایان خدمت را جعل می‌کردند. امروز، اما این ماجرا شکل پیشرفته‌ای به خود گرفته است. دیگر کمتر می‌شنویم که کسی کارت را جعل کرده باشد. در سال‌های اخیر، پرونده سازی برای کسب معافیت، ماجرایی است که به شدت دیده می‌شود. اعداد ۵ تا ۵۰ میلیون تومان گرفته می‌شود تا معافیت پزشکی یا کفالت را برای فرد درست کنند؛ آن هم به ظاهر قانونی. در شکل دیگر فساد، پرداخت پول برای جابجایی فرد از یک ارگان به ارگانی دیگر یا از شهری به شهر دیگر. هر چند که نهاد‌های نظارتی برای مقابله با این جریان، تلاش می‌کنند، اما این گروه‌ها در دل بسیاری از این سازمان‌ها رسوخ کرده‌اند و نمی‌توان این مساله را انکار کرد.
مشکل دیگری که این نوع از خدمت سربازی ایجاد کرده، محروم کردن افراد از ساده‌ترین حقوق زندگی روزمره آنها است. شرکت در آزمون‌های ورودی دانشگاه‌ها، منوط به داشتن کارت پایان خدمت یا برخی معافیت‌ها است. یا برخی آزمون‌های خاص نیاز به گذراندن سربازی دارد. به عنوان مثال، در آزمونی مانند آزمون کانون وکلا، بدون داشتن کارت پایان خدمت، اجازه ورود به آزمون داده نمی‌شود و باید دو سال وقت گذراند تا به مرحله شرکت در آزمون رسید.
سربازی علاوه بر این مسائل، هزینه‌های زیادی هم دارد. هزینه آشکار هر سرباز در دوره سربازی، قبل از موج افزایش قیمت‌ها بیش از دو میلیون تومان برآورد شده بود که در واقعیت، این رقم خیلی بیشتر هم می‌شد. این هزینه شامل خوراک و جابجایی و محل اقامت و بیمه و ... می‌شود. با توجه به شرایط امروز قیمت‌ها، قطعا این عدد بیشتر شده است. حقوق یک سرباز نیز در حال حاضر بر اساس مدرک تحصیلی که دارد، بین ۷۰ تا ۱۲۰ هزار تومان تغییر می‌کند. به هر صورت دولت سالانه هزینه زیادی برای خدمت سربازی اختصاص می‌دهد و می‌توان با بهینه کردن شرایط، این هزینه ها را در بعد دفاعی کشور یا هر حوزه دیگری هزینه کرد.
همه مسائلی که گفته شد، لزوم تغییر در خدمت وظیفه عمومی و سیاست‌های حاکم بر آن را گوشزد می‌کند. شاید نتوان در مدت زمان کوتاهی به سمت ایجاد یک نیروی نظامی حرفه‌ای رفت اما می‌توان شرایط خدمت وظیفه عمومی را تغییر داد. کاهش زمان آن، یکی از اصلی‌ترین کارهایی است که می‌توان برنامه ریزی کرد. هدف، آموزش شهروندان برای شرایط خاص است. می‌توان این آموزش را در جهت مسائل امنیتی انجام داد بدون اینکه زمان زیادی صرف و هزینه زیادی به دوش کشور بار شود. حتی می‌توان از نیروهایی که تخصص خاصی دارند یا دارای مدرک دانشگاهی هستند در راستای تخصص و مدرک‌شان استفاده کرد و هم از تخصص آنها بهره برد و هم سابقه‌ای برای این فرد که نیروی کار متخصص بدون سابقه محسوب می‌شود ایجاد کرد. نیروهایی که تخصصی ندارند نیز می‌توانند در کنار این نیروها قرار گرفته و آموزش عملی ببینند. اینگونه برای بعد از دوران خدمت، نیروی کار نیز تربیت شده است.
کارهایی نیز انجام شده است. متاهلین و افرادی که چند فرزند دارند شرایط راحت‌تری در دوره خدمت سربازی پیدا می‌کنند و در چارچوب امریه‌ها از نیروهای متخصص استفاده می‌شود اما این موارد کافی نیست. تا زمانی که با قداست‌بخشی بی مورد واقعیت‌های موجود در دوره سربازی را نبینیم یکی از مشکلات کشور در حوزه نیروی انسانی همچنان ادامه خواهد داشت.
در مورد بحث بهینه سازی باید این نکته رو هم اضافه کرد که آیا استفاده از سرباز در انجام امور واقعا به صرفه هستش یا خیر ؟
به یک ستوان دوم ( سربازی با تحصیلات کارشناسی ارشد) ماهی 130 تومن پرداخت می کنند...
خوب این در نگاه اول یعنی نیروی ارزان انسانی جهت کار
اما وقتی همین نیروی به اصطلاح متخصص کار ( سرباز)خبری رو میخواند که رئیس کمیته امداد امام خمینی گفته به دانش آموزان تحت پوشش کمیته ماهی 200 تومن پرداخت خواهیم کرد ...
به نظر خودت چطوری کار میکنه؟ و یا سوال اصلی اصلا کار میکنه؟؟؟