دونالد ترامپ بار دیگر به کاخ سفید بازگشته و این اتفاق یک نگاه دوگانه را برای ایرانی‌ها شکل داده است؛ آیا میان تهران و واشنگتن جنگی تمام‌عیار درخواهد گرفت یا رئیس‌جمهور جدید آمریکا دیپلماسی غیرمنتظره‌ای را رو می‌کند؟
دیدارنیوز: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که لزوما مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.
منبع: آسوشیتدپرس (این مقاله در روزنامه واشنگتن پست نیز منتشر شده است)
نویسندگان: مهدی فتاحی، جان گمبرل
مترجم: حمید رضا بابایی
ایرانی‌ها در خصوص این که دوران بعدی ریاست جمهوری دونالد ترامپ چه رهاوردی خواهد داشت، دچار دودستگی هستند: برخی پیش بینی می‌کنند میان تهران و واشنگتن جنگی تمام‌عیار درخواهد گرفت، به ویژه در شرایطی که منطقه درگیر مناقشه است.
تهران- ایرانی‌ها هم مانند بسیاری از مردم در سراسر جهان، از این که رهاورد ریاست جمهوری دونالد ترامپ چه خواهد بود، دچار دوگانگی هستند. برخی پیش‌بینی می‌کنند جنگی تمام عیار میان ایران و آمریکا صورت خواهد گرفت، به ویژه با توجه به آن که هم‌اکنون نیز منطقه، صحنه مناقشات است؛ این در حالی است که برخی دیگر امیدوارند چهل و هفتمین رئیس جمهور آمریکا، دیپلماسی غیرمنتظره‌ای را رو کند، مانند آن چه که در قبال کره شمالی انجام داد. اما تقریبا همگی معتقدند روابط ایران و آمریکا دست خوش تغییر خواهد شد.
احمد زیدآبادی، تحلیل‌گر سیاسی می‌گوید، "ترامپ از اهرم‌های قوی‌تر علیه ایران استفاده خواهد کرد. مقامات ایرانی همچنان با وی مخالفت خواهند کرد و این می‌تواند ترامپ را به این وادارد تا بر فشار‌ها بیفزاید."
آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، که در خصوص مسایل حکومتی حرف آخر را می‌زند، بار‌ها نفرت خود را نسبت به ترامپ بیان کرده است. این در حالی است که رئیس جمهور اصلاح طلب جدید ایران در‌های مذاکره با ترامپ را باز گذاشته است، به این امید که تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران کاهش یافته، مانع از فروپاشی اقتصاد در کشور شود. ریال ایران روز چهارشنبه کمترین بها را در برابر دلار تجربه کرد، البته پس از آن اندکی رشد کرد.
از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ و تسخیر سفارت آمریکا در تهران، روابط ایران و آمریکا در وضعیت تخاصمی قرار داشته است. به دنبال حادثه سفارت، دیپلمات‌های آمریکایی به مدت ۴۴۴ روز به گروگان گرفته شدند.
دور نخست ریاست جمهوری ترامپ، پردردسر آفرین بود. وی سیاست "فشار حداکثری" را علیه تهران در پیش گرفت، آمریکا را به صورت یک‌جانبه از توافق هسته‌ای ایران (برجام) خارج کرد، و تحریم‌هایی گسترده علیه ایران اعمال کرد. ترامپ همچنین دستور ترور یک ژنرال برجسته ایرانی (حاج قاسم سلیمانی) را در آن دوران صادر کرد.
اکثر روزنامه‌های روز چهارشنبه، با تاخیر زیاد خبر انتخاب مجدد ترامپ را منتشر کردند. روز پنج‌شنبه، اما بسیاری از نشریات در چارچوب رویکرد رسمی کشور، پیروزی ترامپ را بی‌ارزش توصیف کردند. روزنامه همشهری، ترامپ را در یک لباس سرهمی نارنجی رنگ زندان منتشر کرد، و در سرفصل خود نوشت: "بازگشت قاتل." روزنامه تندرو جوان نیز نوشت، "بازگشت به صحنه جنایت."
نظر مردم کوچه و خیابان نیز متفاوت است. برخی نگران بازگشت رویکرد‌های زشت ترامپ در دوران نخست ریاست جمهوری وی هستند. سایرین هم از این تحول ابراز شادمانی کرده‌اند.
فاطمه کاوه، ۴۰ ساله، می‌گوید، "من بسیار خوشحالم که ترامپ برنده انتخابات شده است، زیرا او جدا مردی قوی است. به نظر من، شخصیت ترامپ نمونه است، و من همواره اخبار وی را (در رسانه‌های اجتماعی) دنبال می‌کنم، من به او اعتقاد دارم. بسیار خوشحالم که او برنده انتخابات شده است."
اما نظر آیت‌الله خامنه‌ای است که در حکومت دینی ایران اهمیت دارد. رهبری وی با ریاست جمهوری شش نفر در آمریکا همراه بوده است. آیت‌الله خامنه‌ای نظر خود را درباره ترامپ آشکارا بیان کرده است. وی در سال ۲۰۱۹ به شینزو آبه نخست وزیر فقید ژاپن گفته بود، "به نظر من ترامپ ارزش مبادله هیچ پیامی ندارد، من هیچ پاسخی برای او ندارم و در آینده نیز به وی پاسخ نخواهم داد." این سخنان یک سال پس از آن مطرح شد که ترامپ آمریکا را از توافق هسته‌ای ایران خارج کرد. بر اساس برجام، فعالیت‌های هسته‌ای ایران با هدف جلوگیری از ساخت بمب اتمی، به ازای کاهش تحریم‌های بین‌المللی، محدود شده بود.
پس از آن ترامپ تصمیم گرفت ژنرال قاسم سلیمانی، فرمانده ارشد سپاه پاسداران را ترور کند. این حادثه در ژانویه سال ۲۰۲۰ در حمله آمریکا در بغداد رخ داد.
در وب سایت آیت‌الله خامنه‌ای، همچنان یک ویدئو دیده می‌شود که در آن ترامپ در حالی که با مایک پومپئو وزیر امور خارجه سابق آمریکا و رئیس پیشین سی آی ای، گلف بازی می‌کند، در حمله پهپاد‌های ایرانی کشته می‌شود. به دنبال تهدید ایران برای کشتن این دو، حفاظت از ترامپ و پومپئو تشدید شده است. ایران متهم است وب سایت‌های طرفداران ترامپ را در کارزار‌های انتخاباتی او هک کرده است، تا به وجهه وی آسیب برسد. ایرانی‌ها، ترور ژنرال سلیمانی را نیز فراموش نکرده‌اند.
رضا سلطانی، ۳۹ ساله و ساکن تهران، می‌گوید، "زمان مناسبی برای ایران است تا انتقام بگیرد، قاتل قهرمان ما بازگشته است. وی باید سرانجام بهای این جنایت را بدهد." اکنون سوال این است، در بحبوحه بحران اقتصادی و سایر چالش‌ها، این رویکرد تندروانه تا چه حد موفق خواهد بود.
در سال‌های اخیر، یک رشته اعترضات در ایران تشدید شده است، که آخرین مورد آن مربوط به مرگ مهسا امینی در سال ۲۰۲۲ و مخالفت زنان با قانون حجاب بوده است. ایران در میان جنگ‌های خاورمیانه گیر افتاده است، مناقشاتی که منطقه را در خود فروبرده، و رهبران آن نیز تهدید کرده‌اند پاسخ حملات اسرائیل به ایران را که در ۲۶ اکتبر صورت گرفت، خواهند داد.
متحدان ایران نظیر گروه‌های مبارز "محور مقاومت"- از جمله حماس، حزب‌‌الله و حوثی‌های یمن، هدف قرار گرفته‌اند. در شرایطی که ایرانی‌ها درگیر مشکلات اقتصادی هستند، حمایت از این گروه‌ها، با مخالفت‌هایی مواجه شده است. زهره نقوی، ۳۶ ساله که در یک فروشگاه پوشاک اشتغال دارد، می‌گوید، انتخاب ترامپ یعنی "صلح به لبنان و غزه بازخواهد گشت و ایران پول ما را در آنجا خرج نخواهد کرد. خبر خوبی است."
مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری اسلامی ایران که هفته آینده صدمین روز ریاست جمهوری او خواهد بود، در کارزار‌های انتخاباتی‌اش قول داده بود با هدف کاهش تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران، با غرب مذاکره خواهد کرد. ایران اکنون در برنامه‌های هسته‌ای خود، اورانیوم را در سطح نزدیک به سطوح مورد نیاز برای ساختن بمب اتمی، غنی سازی می‌کند.
رئیس جمهور پزشکیان روز پنج‌شنبه ظاهرا برای مذاکره با واشنگتن اعلام آمادگی کرد- حتی پس از اعلام پیروزی ترامپ- و گفت "مهم نیست چه کسی برنده انتخابات آمریکا شده است."
به گزارش ایرنا، وی گفت، "ما در روابط خود با دیگر کشورها، به هیچ وجه رویکردی محدود و بسته نخواهیم داشت."
این مساله، احتمال مذاکرات را ممکن می‌سازد. ترامپ در دور نخست ریاست جمهوری خود، تلاش کرد به کیم جونگ اون رهبر کره شمالی نزدیک شود، رویکردی که بسیار هم سر و صدا کرد. برخی ایرانی‌ها تصور می‌کنند رئیس جمهور منتخب آمریکا با تهران نیز همین گونه عمل خواهد کرد.
زیدآبادی، تحلیل‌گر امور سیاسی، می‌گوید، "از آنجایی که ترامپ فردی اهل نمایش است، شاید اعلام کند که می‌خواهد شخصا با پزشکیان گفتگو کند. متاسفانه مشکل این است که (دولت) نمی‌تواند چنین چیزی را قبول کند. حتی اگر برخی افراد در دولت به این کار علاقه داشته باشند، اکثر تندرو‌ها اجازه نخواهند داد چنین چیزی رخ دهد، و این مساله نیز می‌تواند ترامپ را بیشتر عصبانی کند."
با این حال برخی حس می‌کنند ایران هم‌اکنون در نقطه شکست خود قرار دارد. سینا خالدیان، پرستار ۳۲ ساله می‌گوید، "با توجه به قیمت دلار و معیشت مردم و قیمت‌های بالا، به نظر من ایران راهی ندارد مگر آن که با ترامپ سازش کند."
وی افزود، "دارو و خدمات بهداشتی نایاب است. آن‌ها باید این گونه عمل کنند. به نظر من ظرفیت کشور به پایان رسیده است."
مطلب مرتبط:
چرا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برای خاورمیانه اهمیت دارد؟
دونالد ترامپ رسما رئیس‌جمهور آمریکا شد/ گفتگوی ترامپ و نتانیاهو در مورد ایران