روزنامه پیام ما در گزارشی با عنوان «شیوع بیماری سل در سیستان» این مساله را دستاورد دو دهه خشکسالی و افزایش طوفان گردوغبار دانست و نوشت: سیستان، بحرانی‌ترین کانون گردوغبار کشور به شمار می‌رود.
دیدارنیوز: دو دهه خشکسالی پی‌درپی در سیستان‌وبلوچستان، باد‌های موسمی ۱۲۰روزه را در این استان افزایش داده است؛ باد‌هایی که زمان پرآبی تالاب بین‌المللی هامون، عامل لطافت هوا بوده، امروز عامل بروز بیماری‌ها و مشکلات عدیده‌ای برای مردم این خطه شده است. اگرچه تاکنون کانون‌های گردوغبار در کشور شناسایی و برنامه‌های هدفمندی نیز برای مقابله با آن تدوین شده است، اما برای کاهش آسیب‌ها از جمله مشکلات مربوط به سلامتی و بیماری، نیازمند برنامۀ فرامنطقه‌ای بلندمدت و تعامل همۀ دستگاه‌های ذی‌ربط است.
گفته می‌شود باد‌های ۱۲۰روزۀ سیستان، از مشهورترین و اثرگذارترین باد‌های محلی ایران محسوب می‌شود که بخش شرقی کشور را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. وجود رسوبات ریزدانه در منطقه، باعث شده تا با وزش باد‌های ملایم به حرکت درآیند و بستر بسیار مناسبی برای توفان‌های گردوخاک و ماسه فراهم کنند؛ به‌طوری که تاکنون خسارت‌های زیادی بر منطقۀ سیستان تحمیل کرده و امنیت شهر‌ها و روستا‌ها را تحت‌تأثیر قرار داده است. اما داستان از آنجا شروع می‌شود که مشکلات و معضلات مختلفی برای زندگی سیستانی‌ها به وجود می‌آورد؛ از جمله مهاجرت مردم و خالی‌شدن روستا‌های منطقه از سکنه، پُرشدن انهار، رودخانه‌ها و مخازن طبیعی چاه‌نیمه‌ها، گسترش بیماری‌های مختلف به‌ویژه چشمی، تنفسی و ریوی (سیستان در رتبۀ نخست بیماری سل قرار دارد)، بسته‌شدن راه‌های ارتباطی و لغو و تأخیر پرواز هواپیما‌ها و ... را موجب شده است.
رتبۀ اول سل در بین مردم سیستان در اثر گردوغبار
طوفان‌های گردوغبار، سلامتی مردم سیستان‌وبلوچستان را به‌طور جدی هدف قرار داده است. دو روز پیش، سرپرست دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی زابل، در گفتگو با «ایسنا» تصریح کرد: وقوع طوفان‌های گردوخاک در منطقۀ سیستان، بسیار ویران‌کننده است و خبرنگاران باید به این مسئله به‌صورت ویژه بپردازند؛ چرا که این پدیده، باعث بروز بسیاری از بیماری‌های خطرناک مانند سل بین مردم شده است.
صالحی گفت: منطقۀ سیستان رتبۀ اول بیماری سل را در کشور دارد؛ بنابراین باید با جدیت بیشتری معضل ریزگرد‌ها را دنبال کنیم.
صالحی ادامه داد: بزرگ‌ترین معضل امروز سیستان، وجود طوفان‌ها و ریزگرد‌های این منطقه است که از جهات مختلف، زندگی مردم را تحت‌تأثیر قرار داده و شاهد آن، بیماران بی‌شمار تنفسی، سل و ریوی در این منطقه است.
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی زابل افزود: برای برون‌رفت از شرایط سخت سیستان، همۀ نخبگان و فعالان عرصۀ علم و دانش، باید با هم‌فکری و تلاش مضاعف، دست در دست هم بگذارند.
در همین زمینه، دبیر ستاد ملی گردوغبار کشور هم، پیش‌تر گفته بود: سیستان به‌عنوان بحرانی‌ترین کانون گردوغبار کشور، از وضعیت بدی برخوردار است.
«علی‌محمد طهماسبی بیرگانی» به «مهر» اظهار کرد: باتوجه‌به اینکه منشأ آلودگی هوا و افزایش حجم ریزگرد‌ها در منطقۀ سیستان، کانون خارجی دارد، این ستاد در تلاش است با تدوین برنامه‌های برون‌مرزی و در کنار اقدامات داخلی، به کاهش این مخاطرات کمک کند. چرا که سیستان، بحرانی‌ترین کانون گردوغبار کشور به شمار می‌رود که از وضعیت بدی برخوردار است.
طوفان گردوغبار نه‌تن‌ها باعث بیماری سل، که باعث مشکلات سلامتی حین امور روزمرۀ سیستانی‌ها می‌شود. ۱۲ تیرماه سال‌جاری، گردوغبار باعث ایجاد شرایط بحرانی در منطقۀ سیستان و بلوچستان شد و تیم‌های اورژانس برای به‌حداقل‌رساندن اثرات مخرب این وضعیت، به درمان بیماران پرداختند.
براساس گزارش «ایرنا»، «توفان شدید و گردوغبار در منطقۀ سیستان، باعث ورود ۶۲۰ بیمار و مصدوم متأثر از این پدیده به اورژانس‌های پیش‌بیمارستانی، بیمارستانی و مراکز درمانی این دانشگاه شد.»
براین‌اساس، ۲۵ نفر از این تعداد بیمار در بیمارستان بستری شدند و تعداد ۵۹۵ نفر دیگر، خدمات درمانی را به‌صورت سرپایی دریافت کردند. از این تعداد بیماران، ۲۱۷ نفر مبتلا به بیماری قلبی، ۲۷۶ نفر مشکل تنفسی، ۱۱۱ نفر مشکل چشمی و ۱۶ نفر مصدوم ترافیکی بودند.
در مرداد جاری نیز، براساس گزارش ایرنا، نزدیک به ۱۴۰۰ نفر به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند. بیشتر از صد نفرشان هم بستری شده‌اند. مشکل تنفسی، قلبی و چشمی، آن‌ها را به بیمارستان کشاند.
اجرای برنامۀ پیشگیری، ضرورت کنترل سل
به‌دنبال مشاهدۀ اهمیت روبه‌افزایش سل به‌عنوان یک معضل بهداشت عمومی، سازمان جهانی بهداشت در سال ۱۹۹۱ این بیماری را یک اورژانس جهانی اعلام کرد و پیرو آن، بخشنامۀ ادغام برنامۀ کنترل و مراقبت سل در نظام شبکه در سال ۱۳۶۹ از سوی ادارۀ کل مبارزه با بیماری‌ها صادر و به کلیۀ استان‌های کشور ابلاغ شد و به تبعیت از آن در دانشگاه زاهدان نیز این برنامه اجرا شد.
براساس آمار دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در سال ۱۴۰۱، بالغ‌بر ۷۵۰ بیمار در استان شناسایی شده‌اند که از این تعداد، ۲۵۸ مورد مربوط به دانشگاه زاهدان است.
اما در زمینۀ برنامه‌هایی که توسط دانشگاه علوم پزشکی این استان اجرا شده است، «خداداد شیخ‌زاده» معاون فنی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، تصریح کرد: خدمات آموزش، اطلاع‌رسانی، بیماریابی و شناسایی بیماران، پیگیری و درمان آن‌ها، توسط تمامی مراکز خدمات جامع سلامت شهری، روستایی، پایگاه سلامت و خانه‌های بهداشت انجام می‌شود و اجرای یکی از مهم‌ترین استراتژی‌های برنامۀ سل یعنی درمان کوتاه‌مدت (داتس)، تحت نظارت مستقیم پرسنل بهداشتی توسط پرسنل بهداشتی این مراکز انجام می‌شود.
بیماری سل شایع‌ترین بیماری عفونی در بین مردم استان سیستان‌وبلوچستان است که حدود ۸۰ درصد آن از نوع ریوی است.
در همین زمینه، «رویا علوی نائینی‌فر» به «ایسنا» گفته است: این بیماری به‌راحتی از طریق قطرات و ترشحات و از راه هوا قابل انتقال است.
به‌گفتۀ او، مهم‌ترین مسئله در مورد بیماری سل، تشخیص سریع و به‌موقع آن است و به‌راحتی قابل کنترل می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، با بیان اینکه در منطقۀ سیستان اگر فردی سرفه کرد، باید در اولویت اول، آزمایش سل از او گرفته شود، اظهار کرد: سل علائمی نظیر سرفه با خلط، خلط خونی، تنگی نفس و درد قفسۀ سینه دارد و بروز علائم آن، یک تا دو هفته زمان می‌برد.
بنابر گزارش‌ها، سل بیشتر در زابل و زاهدان وجود دارد و باید فرد، بیماری را جدی بگیرد و فوراً به پزشک مراجعه کند.
متخصصان می‌گویند، هرچه ایمنی بدن بیشتر باشد، علائم سل دیرتر بروز می‌کند. همچنین واکسن «ب ث ژ» که در طرح واکسیناسیون کشور است، تأثیر چندانی در پیشگیری از بیماری سل ندارد.
آگاهی‌دادن، بالابردن سطح آموزش و رعایت بهداشت فردی، از موارد مهم در پیشگیری از این بیماری است.