چهارشنبه ۲۶ اردیبهشت، مشهد، ساعت حدود دو بعدازظهر؛ باران شروع می‌شود، سیل می‌آید، ۹ نفر جان خود را از دست می‌دهند، اما مدیران شهری می‌گویند: آبگرفتگی بود نه سیل!.
دیدارنیوزـ نسرین نیکنام: سیلی که در شهر مشهد پس از باران‌های طولانی اتفاق افتاد و جان ۹ نفر از هموطنان گرفته شد، اتفاق کمی نبود، هر چند که اداره هواشناسی این شهر از یک هفته پیش بارش‌های سیل آسا را پیش بینی کرده بود، اما بی‌توجهی مدیران شهری و مدیریت بحران جان مردم شهر را به خطر انداخت و علاوه بر خسارت‌های مالی، خسارت جبران ناپذیر جانی هم به همراه داشت؛ اما نکته قابل توجه اینجاست که مدیران شهری نه تنها کم کاری و بی توجهی خود را گردن نگرفته اند، حتی بیان کردند این سیل نبود، آبگرفتگی بود!
آنچه در شهر مشهد و سایر شهر‌های استان خراسان رضوی رخ داد، یک پیام واضح داشت و آن هم این بود که انسان‌ها همچنان طبیعت و سیری طبیعی زندگی آن را نادیده می‌گیرند و این موضوع بار‌ها تکرار شده، مانند سیل امامزاده داوود در استان تهران که به دلیل ساخت وساز در بستر رودخانه رخ داد یا سیل شیراز که به همین دلیل خسارت جبران ناپذیری را به همراه داشت و شاید بتوان ده‌ها از این فجایع را نام برد، اما متاسفانه تجربه هیچ کدام از این اتفاق‌های طبیعی مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
مشهد هم همین تجربه را پشت سر گذاشت، شاهدان عینی می‌گویند سیل از سمت منطقه‌ای به نام سیدی آغاز شد، بعد با شدت به سمت بلوار نماز و میدان انقلاب رفت و افرادی که در این سیل گرفتار شدند و بعضا جان خود را هم از دست دادند، چوب ناکار آمدی مدیران و عدم رعایت اصول شهرسازی و ساخت و ساز در مسیر طبیعی باران خوردند.
نکته‌ای که در ماجرای سیل مشهد به آن توجه نشد این بود که پدیده‌ای به نام "هیدرولوژی باران" نادیده گرفت شد، هیدرولوژی باران یا هر ۳۰ سال یکبار یا ۵۰ سال یکبار اتفاق می‌افتد که برای مشهد هیدرولوژی ۵۰ ساله بود که خشکسالی‌های متوالی، فرسایش خاک، ساخت و ساز در بستر رودخانه یا در حریم آن همه دست به دست هم داد تا سیل اتفاق بیفتد.
جای خالی آبخیزداری و سد‌های خشک
وقتی چنین بارانی می‌بارد، اولین سوالی که برای مردم پیش می‌آید این است که وضعیت ذخایر آبی چگونه است، ایا سد‌ها پر شدند؟ وضعیت آب‌های زیرزمینی چگونه است.
چیزی که لازم است بیان شود این است که طبق آخرین آمار (پیش از باران) وضعیت سد‌های مشهد اصلا خوب نبود و طبق گفته مسوولان حجم سد‌ها ۳ تا ۵ درصد بود، در حالیکه در خوشبینانه‌ترین حالت و با توجه به حجم ورود گردشگر به این شهر باید ذخایر سد‌های مشهد حداقل ۳۰ درصد باشد، اما آمار‌ها نشان می‌داد که وضعیت ذخایر آب پشت سد‌ها اصلا خوب نیست، اما عجیب‌تر اینکه با حجم بارندگی وضعیت ذخایر آب پشت سد‌ها تغییر محسوسی نکرد.
علی اصغر دهقان پور، مدیرکل هواشناسی خراسان رضوی همان روز در مصاحبه‌ای گفته بود، امروز چهارشنبه شاهد بارش بی‌سابقه ۳۲/۰۳ میلی متری باران طی مدت زمان ۴۰ دقیقه در شهر مشهد مقدس بودیم که در دو دهه اخیر بی‌سابقه بود. بارش امروز شهر مشهد در طی ۲۰سال اخیر بی سابقه بوده است.
عدم آماده باش کامل شهرداری و آتش نشانی علی رغم هشدار هواشناسی در روز حادثه بسیار مشهود بود، گفته می‌شود در میدان انقلاب نکات ایمنی و پیش‌بینی‌های لازم جهت پیشگیری از بحران لحاظ نشده و با مسدود شدن مسیل قدیمی در آن محدوده، سیلاب وارد میدان شده و موجب فوت دو نفر شده است.
بر همین اساس دبیریان عضو شورای شهر مشهد گفته بود که ما از شهردار مشهد انتظار داشتیم که قبل از وقوع سیل در صحنه حاضر باشند. متأسفانه دوستان بعد از وقوع سیل خود را به منطقه رساندند. این گلایه وجود دارد و پیگیری لازم را انجام خواهیم داد که آیا شهردار مشهد ترک فعل کرده است یا خیر! باید گزارشات را کامل تهیه کنیم.
در نهایت نتیجه بی توجهی و کم کاری‌ها به عزل مسئولیت مدیریت بحران شهرداری تهران انجامید، هر چند که اظهار نظر او درباره اینکه این سیل نبود، آبگرفتگی بود کار دستش داد و در کوتاه‌ترین زمان ممکن برکنار شد.
وقتی در همان ۲۴ ساعت اول ناکارآمدی مدیریت شهری مشهد مشخص شد، خبر رسید که دستگاه قضا و دادستانی اعلام کرده که در صورت تائید کم کاری‌ها از افرادی که در این اتفاق به مسئولیت خود عمل نکردند اعلام جرم و پیگیری قضایی خواهد شد.
همچنین موسی الرضا حاجی بیگلو، عضو کمیسیون نظارت شورای شهر مشهد، درباره احتمال ترک فعل شهرداری گفته بود: در مدیریت شهری اگر کوتاهی صورت گرفته باشد مراجع قضایی ورود می‌کنند.
امروز ۲۹ اردیبهشت ماه قاضی سیدهادی شریعت‌یار، معاون دادستان مرکز خراسان رضوی در امور پیشگیری از وقوع جرم و حفظ حقوق عامه به خبرنگار ایرنا گفت که شناسایی مقصران احتمالی سیلاب مشهد بر اساس کار کارشناسی، بازدید‌های میدانی و مستندات موجود و برخورد با آن‌ها در دستور کار دستگاه قضا است.
او تاکید کرد که از همان ساعات اولیه حادثه به معاونت حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادسرای عمومی و انقلاب مرکز استان خراسان رضوی ماموریت داده شد تا در محل حضور پیدا کرده و در صورتی که نیاز به دستورات قضایی فوری جهت پیشبرد امور دستگاه‌های خدمات رسان یا رفع خطر از بنا‌های خطری و یا صدور دستور تخریب ابنیه به منظور عبور ایمن سیلاب باشد، دستورات قضایی به موقع و متناسب با اوضاع و احوال و در محل و به صورت میدانی صادر شود.
سیل مشهد نه اولین سیل در کشور بود و نه آخرین آن خواهد بود، از این رو این مسئولان و متولیان امور شهری هستند که باید تمام توان و امکانات را برای پیشگیری از بروز چنین اتفاق‌هایی بسیج کند؛ خسارت‌های مادی سیل شاید قابل جبران باشد، اما خسارت‌های جانی با صرف میلیارد‌ها تومان هرگز قابل جبران نخواهد بود.