در مراسمی به میزبانی پروفسور حسن امین، تعدادی از اهالی شعر و ادب و پژوهش، در مورد ویژگی‌های فرهنگی شهر هرات و نقش زبان فارسی در مانایی و شکوفایی حوزه ایرانشهری، سخنرانی کردند.
دیدارنیوز _ سرویس اجتماعی: در مراسمی که با میزبانی پروفسور حسن امین در مرکز دایره المعارف ایرانشناسی برگزار شد، تعدادی از اهالی شعر و ادب و پژوهشگری در مورد ویژگی های فرهنگی شهرهرات و نقش زبان فارسی در مانایی وشکوفایی حوزه ایرانشهری، سخنرانی کردند.
فریدون مجلسی گفت: «آشنایی و تجربه کاری من با مردم و شهرهای افغانستان به دهه ۵۰ خورشیدی و دوران یک سفر پژوهشی در وزارت خارجه باز می گردد و در آن زمان شهر کابل، امن، آباد و زیبا بود. با آنکه مناطق گوناگون ایران و افغانستان، تاریخ و میراث مشترکی دارند ، اما هویت شهر هرات، ویژگی تاریخی و فرهنگی متمایزی دارد، به طوریکه شهر هرات کانون فرهنگ و روح این قلمرو تاریخی و جغرافیایی محسوب می‌شود.
وی افزود: «از نظر من و برخی دانشوران، مرز های فرهنگی ایران بسیار گسترده تر و فراتر از چارچوب سیاسی و ژئو پولتیک کنونی است. از نظر مرحوم اسلامی ندوشن، مرز های فرهنگی ایران با هویت نوروزگان و جشن های نوروزی تعریف می شود و تمام مناطق و کشورهایی که جشن نوروز را پاس میدارند در قلمرو و گستره فرهنگی ایران قلمداد می شوند . البته تمرکز بر مفهوم ایران فرهنگی، به معنای ناسیونالیسم ایرانی و سلطه گری آن نیست، بلکه منظورم پیوند سنت های فرهنگی ایرانشهری در مناطق گوناگون از تاجیکستان و قزاقستان تا اقصی نقاط دیگر است».
این پژوهشگر یادآور شد: «بی گمان‌جایگاه زبان فارسی به عنوان مرکز ثقل میراث مشترک ایران فرهنگی، اهمیت زیادی دارد . چند سال پیش رئیس جمهور سابق افغانستان گفته بود که ایرانیان زبان فارسی را از ما سرقت کرده‌اند و خاستگاه زبان فارسی، شهر بلخ است. در واقع این سخن وثاقت تاریخی و شواهد متعددی دارد که زبان کنونی ما از مناطق شرقی ایران فرهنگی برخاسته است و شهرهای بلخ و بامیان ، از مهمترین مناطقی بودند که زبان فارسی را به دیگر نقاط گسترش دادند. توسعه و ماندگاری زبان فارسی در طول تاریخ، عوامل زیادی دارد و نقش ترکان و فرمانروایان سلجوقی و دیگران، بسیار پر رنگ است، چنانچه تمام مکاتبات حاکمان ترک تبار، به زبان و ادبیات فارسی نگارش شده است و یا بسیاری از شاعران مناطق ترک نشین، اشعار دلنشینی را به فارسی سروده اند».
حتی در هنگامه هجوم ترکان مانند امیر تیمور گورکانی به صفحات ایران، زبان فارسی مورد احترام قرار گرفت و با آنکه شهر های ایران از گزند او آسیب زیادی دید، ولی جانشینان او در شکوفایی ادب و هنر ایرانی بسیار خدمت کردند و این آثار بخش مهمی از مواریث فرهنگی ماست.
فرزانه قاضی‌زاده در مقدمه گزارش خود درباره فرهنگ و جغرافیای ایرانشهری و میراث که گذشتگان به جا گذاشتند، نوشت: «قلمرو فرهنگی و هنری ایران در طول هزاران سال ، میراث گرانسگ و ماندگاری را به ثبت رسانده و بر کشورهای اطراف تاثیر زیادی داشته است. بی گمان زبان فارسی و شعر یکی از مهمترین مواریث ایران فرهنگی و ایرانشهری در سده های گذشته بوده است. زبانی که از مناطق بلخ و بامیان و شرق ایران برآمده است وتا هند و پاکستان و قفقاز و قونیه دامنه دارد. پژوهشگران ودانشوران فرهنگی این گستره جغرافیایی را ایران فرهنگی و فراتر از قلمرو کنونی ایران می نامند . در این مدت، صدها هنرمند، شاعر و دانشمند و مورخ از مناطق گوناگون واز جمله شهر تاریخی هرات سر برآوردند که مایه مباهات مردم در این گستره تاریخی شده است».
پروفسور حسن امین در این مراسم ،با خوش آمد گویی به مهمانان و تشکر از حضور انان خاطر نشان کرد، آفاق معنوی و فرهنگی حوزه تمدنی و ایرانشهری گستره وسیعی را شامل می شود که با تمامی تکثر و تنوع زبانی ، قومی و مذهبی ، مفهوم مشترک قلمرو ایران فرهنگی را تشکیل میدهد. در ساحت ایران فرهنگی، جشن و آئین های مشترک و زبان فارسی، جایگاه ممتازی دارند تا آنجا که جغرافیای وسیعی از مرزهای کاشغر تا قونیه را به یکدیگر پیوند داده است.
وی افزود: در واقع انگیزه اصلی تولید و نشر ویژه نامه هرات توسط ماهنامه نیمروز و محتوای مطالب ، بیانگر آنست که ایران فرهنگی مشترکات بسیاری در زبان، دین، جشن های و آئین ها دارد که شایسته بازنمایی و انتقال این مواریث به دیگر مناطق و کشور هاست. به نظر می رسد ویژه نامه هرات با معرفی هویت ایران فرهنگی، توانسته است مشترکات این اقوام را به نحوی شایسته بیان کند و من ازاین نظر به تحریریه نشریه نیمروز و مدیریت آن دکتر حق شناس تبریک میگویم . همچنین امید وارم سنت پسندیده تهیه و نشر ویژه های نامه ها، ادامه یابد و دانشوران وباشندگان فرهنگی ، با نقد وبررسی مطالب ارزشمند خودشان، مخاطب دائمی ماهنامه وزین نیمروز شوند.
در ادامه این نشست فرهنگی دکتر موسوی پژوهشگر افغانستانی در خصوص ویژه نامه هرات ،به هفت شهر عشق عطار اشاره کرد و این ویژه نامه را نمونه بازنمایی اولین شهر عشق توصیف کرد و خواستار آن شد که نشریه نیمروز در مورد شهر های دیگر ویژه نامه های بلخ، ترمذ و .... را منتشر کنند .
در پایان این مراسم پروفسور امین از مهمانانی که به محل دایره المعارف برای رونمایی ویژه نامه هرات آمدند، تشکر کرد واز متولیان نشریه نیمروز ، آقای حق شناس و خانم مهدوی اصل که در تولید این ویژه نامه، نقش ممتازی داشتندو همچنین از سخنرانان این مراسم با اهداء جوایز هنری قدردانی شد.