علم روانشناسی در مواجهه افراد با مشکلات روحی و امور مربوط به این حوزه کمک فراوانی به بشر مدرن کرده، اما در سالهای اخیر با رشد قارچ‌گونه مطب‌های روانشناسی و ظهور دکترهای روانشناس با متدهای عجیب و غریب، این علم در کشور به سمت دیگری حرکت کرده است. پکیج‌های آموزشی، سمینارها و راهکارهای بدون پشتوانه علمی، این علم را به یک کاسبی بزرگ برای بسیاری از افراد تبدیل کرده است.
دیدارنیوز _ پرستو بهرامی‌راد: «دکتر روانشناس در حوزه رابطه کجا بروم؟» شاید بتوان این سوال را یکی از پر تکرار ترین سوالاتی دانست که در سالهای اخیر، در فضای حقیقی و مجازی مطرح می شود. با افزایش طلاق، کاهش ازدواج و شکل‌گیری روابط با شکل‌های مختلف در بین دختران و پسران، مراجعه به روانشناس به امری فراگیر تبدیل شده است. اکثراً به دنبال مشاور و روانشناس خوبی هستند تا بتوانند روابط مستحکم‌تر و بادوام‌تری داشته باشند. اما داشتن یک رابطه خوب به چه قیمتی؟
علم روانشناسی در مواجهه افراد با مشکلات روحی و امور مربوط به این حوزه کمک فراوانی به بشر مدرن کرده، اما در سالهای اخیر با رشد قارچ‌گونه مطب‌های روانشناسی و ظهور دکترهای روانشناس با متدهای عجیب و غریب، این علم در کشور به سمت دیگری حرکت کرده است. پکیج‌های آموزشی، سمینارها و راهکارهای بدون پشتوانه علمی، این علم را به یک کاسبی بزرگ برای بسیاری از افراد تبدیل کرده است.
البته مراجعه به فرد متخصص در امور روانشناسی رابطه می‌‍‌‌تواند به جوانان کمک کند؛ اما در سالهای اخیر شاهد رشد بی‌رویه مشاورهایی هستیم که برای بدست آوردن پول، دست به هرکاری می‌زنند و حتی ممکن است غلط ترین روش‌ها را برای روابط تجویز کنند.
مشاوره فیس‌تو‌فیس
دور تا دور سالن، دختران و پسران جوان نشسته‌اند و همه برای مشاوره رابطه مراجعه کرده‌اند. بعضی برای استحکام روابط دوستی خود و بعضی دیگر برای شروع رابطه جدی مانند ازدواج، مشاوره را گزینه مناسب می‌دانند. از هر مراجعه‌کننده برای ۴۵ دقیقه مشاوره ۲۰۰هزار تومان دریافت می‌شود. اکثر افراد به این امید در این سالن نشسته‌اند که با بهترین راهکار برای استحکام رابطه خود روبرو شوند. این شرایط را در بیشتر مطب‌های مشاوره شاهد هستیم، اما چرا هنوز آمار طلاق در کشور بالا است و آمار ازدواج در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد؟
به پای درد و دل چندین نفر از جوانانی که تجربه مشاوره داشته‌اند نشستیم، آنها اعتقاد دارند که بسیاری از مشاورها، کاسبان مدرن هستند.
کاسب‌های مدرن
- با بغض می‌گوید: «برای اینکه رابطه دوستیمان را مستحکم‌تر کنم به مشاور رجوع کردم و دکتر به من پیشنهاد کرد با پسران دیگر نیز آشنا شوم تا گزینه‌های بیشتری برای انتخاب داشته باشم. من این روش را انجام دادم، اما در آخر وقتی کسی که دوستش داشتم فهمید، ترکم کرد و هیچکس هم دیگر مثل او نبود». چند قطره اشک از چشمانش می‌ریزد...
- سیگاری آتش می‌‌زند و می‌گوید: «روانشناس روش‌های خوبی به من یاد داد و روابطم با نامزدم به مرور بهتر شد. ولی از یک جایی به بعد فقط به دنبال پول درآوردن بود. به من و نامزدم کلاس‌های گروهی با قیمت‌های زیاد و پکیج‌های مشاوره‌ای گران پیشنهاد می‌کرد. من دیدم دارد به سمت کاسبی می‌رود، کلاً رفتن را کنسل کردم. مشاورها و روانشناسان در جامعه ما کاسب‌های مدرن هستند».
- «عاشق شدم و به روانشناس مراجعه کردم. از اول بیان کردم من آدم مغروری هستم، ولی پیشنهاد کرد که با فرد مورد نظر صحبت کنم. نتیجه کار این شد که با برخورد بد وی روبرو شدم و آسیب روحی شدیدی دیدم».
- با لبخند می‌گوید: «مشاوره برای هر زوجی لازم است. من دو سال است دختری را می‌خواهم و خانواده راضی نبودند. اما وقتی به مشاوره مراجعه کردیم گفت این خانم کیس مناسب تو است و با یک جلسه مشاوره پدر و مادرم را راضی کرد. البته ما دیگر کلاس‌های گروهی و روش هیپنوتیزم را که پیشنهاد داد، استفاده نکردیم».
تجربیات افراد در مواجهه با روانشناسان بسیار گوناگون است، اما اکثر آنها بعد از مدتی معتقد هستند که مشاورها به جای کار درمانی، به کسب درآمد بیشتر از هر راهی می‌اندیشند. روانشناسان این روزها برای کسب درآمد بیشتر به ارائه خدمات جدیدی روی می‌آورند مانند پکیج آموزشی، کلاس‌های گروهی، همایش‌های مختلف و... . حال چه میزان این راهکارهای پکیج شده برای همه افراد تاثیر دارد خود یک بحث بزرگ است.
مشاوره مجازی
پنجره جدیدی به نام فضای مجازی چند سالی است که بر روی مردم باز شده است و هر کسی به نحوی از این فضا استفاده می‌کند، اما همیشه این حضور و استفاده، بی‌خطر نیست. مدتی است بر روی صفحات روانشناسی که در اینستاگرام به وجود آمده و دنبال کنندگان فراوانی نیز دارند تحقیق می‌کنم و مطالب پیج‌هایشان را مورد بررسی قرار می‌دهم. بیشتر این پیچ‌های روانشناسی که دنبال‌کننده بالایی دارند به مسائل حوزه روابط و ازدواج می‌پردازند.
این پیج‌ها در قالب سه شکل به فعالیت می‌پردازند:
نوع اول: فردی صفحه‌ای به نام خود باز کرده و در آن پیج به عنوان مشاور خانواده فعالیت می‌کند.
نوع دوم: دنبال‌کنندگان پیج سوالات خود را دایرکت می‌کنند و صاحب صفحه آن سوال را بدون مشخص شدن نام سوال‌کننده به اشتراک می‌گذارد و مردم شروع به پاسخگویی به مشکل آن فرد در کامنت‌ها می‌کنند.
نوع سوم: فرد نامشخصی بدون ذکر منبع و هرگونه اطلاعاتی، در صفحه خود مطالب روانشناسی مربوط به رابطه را با عکس‌های مخاطب‌پسند پست می‌کند.
روانشناسی خاله‌زنکی؛ عمومردکی
نوع اول از این صفحات مجازی، از جمله پرطرفدارترین صفحات هستند و پریسا نصری و فرهنگ هولاکویی از شاخص‌ترین افراد در این حیطه به شمار می‌روند. با کمی جستجو در صفحات این افراد با پدیده‌ای جدید در روانشناسی روبرو خواهید شد.
در این صفحات با پکیج‌های آموزشی در موضوعاتی از قبیل «با خیانت چه کنید؟»، «آموزش لوندی به زنان»، «چگونه شوهر سیکس‌پک‌دار پیدا کنید»، «سلطان زندگی من» و ... با قیمت‌های گزاف روبرو خواهید شد. اکثراً کلیپ‌هایی می‌سازند و مشکلات روابط را بیان می‌کنند و راهکارهای عامیانه ارائه می‌دهند. در این کلیپ‌ها، زنان با پوشش‌های خاص و آرایش قابل توجهی حضور پیدا می‌کنند و مردان نیز با صدای خاص و ظاهری جذاب سعی در معروف شدن دارند. در زیر اکثر پست‌ها، فالوورهای پیج سوال‌هایی در مورد مشکلات روابط خود کامنت می‌گذارند. در اکثر این کلیپ‌ها نیز لوگویی برای تبلیغ محصولی دیده می‌شود.
اما فاجعه در عملکرد این صفحات، آنجاست که در این پیج‌ها؛ علم روانشناسی در سطح راهکارهای کوچه و بازاری برای روابط پایین آمده است و همین افراد با همین رویکرد در سطح کشور سمینارهایی نیز برگزار می‌کنند. در بیشتر این پیج‌ها به جای آموزش مبانی روانشناسی همچون پذیرش، تعهد، مدیریت رابطه و خودسازی، به آموزش چگونگی «گول‌زدن شوهر»، «مدارا با خیانت»، «بچه‌دار شدن برای استحکام رابطه» و ... پرداخته می شود.
راهکار مردمی
شاید بتوان پیج‌های روانشناسی را به یک مهمانی شبیه دانست که کل فامیل جمع می‌شوند تا مشکل بزرگ خانواده‌ای را حل کنند اما در این بین، هر کسی به دنبال اهداف خود است.
این نوع از پیج‌ها بزرگترین خیانت را به علم روانشناسی می‌کنند و بزرگترین خیانت را به بنیان خانواده، روابط افراد و روح انسان‌ها انجام می‌دهند. آنها افراد غیرمتخصص را منبعی برای حل مشکل افراد معرفی می کنند و ممکن است بزرگترین آسیب‌ها در همین صفحات شکل گیرد.
نوع سوم از این صفحات نیز هدفی جز جذب فالوور و کسب درآمد ندارند و در این راه از هر ترفندی استفاده می کنند.
مشاوره رابطه
شکل‌گیری یک رابطه و ادامه‌دار بودن آن، امر مهمی در زندگی افراد است. اهمیت این موضوع، جامعه امروز و جوانان را به سمت و سوی مراجعه به متخصصین برای داشتن روابط سالم برده است. این امر بسیار اتفاق خجسته‌ای است و نشان از جایگاه خوب این علم مدرن در بین ایرانیان دارد. اما با مواردی که در بالا ذکر شد شاهد یک رشد صعودی از روانشناس‌هایی هستیم که به جای آموزش راهکارهای صحیح، به کالا کردن زنان، تولید محتوای زرد، رواج روابط ناسالم و... روی آورده‌اند و مراجعین خود را همانند کیف‌های پر از پول می‌بینند. سازمان نظام روانشناسی و مشاوره باید فکری جدی برای دفترهای روانشناسی که مثل قارچ، هر روز یک جای شهر سبز می‌شوند بکند و با نظارت و حساسیت بیشتری، مجوزهای لازم برای فعالیت آنها صادر کند. قطعا اهمیت روان انسان‌ها کمتر از جسم آنها نخواهد نیست.
سوال این است که نقش وزارت بهداشت و سازمان نظام روانشناسی و مشاوره در این امور به چه میزان است؟ آیا می توانند در کنترل فضای مجازی نیز ورود کنند؟ دلیل عدم رسیدگی به این موضوعات در زمانی که آمار طلاق در کشور فاجعه است چیست؟ چرا در ارائه مجوز فعالیت روانشناسان، نظارت دقیق‌تری وجود ندارد؟ چه کسی مسئولیت نظارت بر روانشناس‌نماهای فضای مجازی که گاهاً یک میلیون فالوور دارند برعهده دارد؟