مناسبت‌هایی چون افطار و جشن سده و پرونده هنر تذهیب در فهرست جهانی میراث ناملموس یونسکو ثبت شدند.
دیدارنیوز: «هنر تذهیب» به نام ایران و ترکیه، آذربایجان، تاجیکستان و ازبکستان در فهرست جهانی میراث ناملموس یونسکو ثبت شد.
پرونده «هنر تذهیب» پس از بررسی در هجدهمین جلسه کمیته بین دولتی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس، که در شهر کاسان، جمهوری بوتسوانا درحال برگزاری است، به فهرست جهانی میراث ناملموس یونسکو اضافه شد. این پرونده مشترک از سوی ایران، ترکیه، آذربایجان، تاجیکستان و ازبکستان تدوین شده است.
هنر تذهیب با شماره ۱۰۰ در تاریخ ۶ بهمن ۱۳۸۷ در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است. گستره جغرافیایی این عنصر در سراسر ایران پراکنده است.
تذهیب را زراندود یا طلاکاری هم می‌نامند. دلیل این نام‌گذاری استفاده از محلول‌های طلا برای طراحی نقوش تذهیب بوده است. اما لغت تذهیب را در اصطلاح می‌توان به معنی «آراستن» نیز دانست؛ چرا که هدف اصلی هنر تذهیب، آراستن صفحات کتاب، قطعات خوشنویسی و حاشیه نقاشی‌ها، به ویژه صفحات قرآن کریم است.
با ثبت هنر تذهیب، شمار میراث ناملموس جهانی ایران به ۲۲ عنصر رسیده است.
پیش‌تر مهارت سنتی قالی‌بافی در کاشان، ردیف موسیقی ایرانی، تعزیه، موسیقی بخشی‌های خراسان، نقالی و داستان‌سرایی نمایشی در ایران، نوروز، هنر ساختن و نواختن کمانچه، آیین‌های پهلوانی یا زورخانه‌ای، مهارت ساخت و نواختن دوتار، دانش ساخت لنج، فرهنگ پخت و تقسیم نان لواش، قالی‌شویان، مهارت‌های سنتی قالی‌بافی در فارس، چوگان، نگارگری ایرانی، آیین زیارت کلیسای تادئوس، برنامه ملی پاسداری از هنر خوشنویسی، یلدا/چله، هنر ساختن و نواختن عود، هنر سوزن‌دوزی ترکمن و پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی به نام ایران و یا مشترک با کشور‌های دیگر در یونسکو ثبت شده است.
«افطار» ثبت جهانی شد
پرونده «افطار و سنت‌های فرهنگی ـ اجتماعی آن» مشترک به نام ایران، آذربایجان، ترکیه و ازبکستان در یونسکو ثبت جهانی شد.
هجدهمین جلسه کمیته بین دولتی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس از روز دوشنبه چهارم دسامبر (۱۳ آذرماه) در تفریحگاه Cresta Mowana در شهر کاسان، جمهوری بوتسوانا در حال برگزاری است. ایران در این دوره از اجلاس سه پرونده مشارکتی «افطار و مراسم اجتماعی-فرهنگی آن» (مشترک با آذربایجان، ترکیه و ازبکستان)، هنر تذهیب (مشترک با آذربایجان، تاجیکستان، ترکیه و ازبکستان) و جشن سده (مشترک با تاجیکستان) را برای ثبت در فهرست میراث ناملموس ارائه کرد، که پرونده تذهیب پیش از افطار رأی اعضای این کمیته را برای ثبت جهانی گرفت.
ایران پرونده افطار را به همراه هنر تذهیب بهار سال ۱۴۰۱ برای بررسی در این دور از کمیته میراث ناملموس یونسکو فرستاده بود. این آیین و فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی وابسته به آن با شماره ۲۵۵۱ در تاریخ ۲۸ دی ۱۴۰۰ ثبت ملی شده است.
در معرفی پرونده افطار آمده است: «در همه کشور‌هایی که در این پرونده عضو هستند، افطار توسط افرادی از هر گروه سنی، جنسیتی، متعلق به پیشینه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و آموزشی که اسلام را به عنوان دین خود می‌شناسند و این عنصر را به عنوان دین خود می‌شناسند، اجرا و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. افطار در واقع بخش جدایی‌ناپذیر از فرهنگ و هویت آنهاست، چه آن‌هایی که روزه می‌گیرند و چه افرادی که روزه نمی‌گیرند.
مسلمانان در نهمین ماه قمری از صبح تا غروب از خوردن و آشامیدن خودداری می‌کنند. آداب افطار در پایان هر روز انجام می‌شود و در جوامع مسلمان سعادت و شادی را پس از روزی سخت به ارمغان می‌آورد.»
ایران در هفدهمین کمیته بین‌دولی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس که در شهر ریاض برگزار شد، از عربستان نیز دعوت کرده بود به پرونده افطار بپیوندند.
ایران تا کنون ۲۲ اثر را در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت کرده است. مهارت سنتی قالی‌بافی در کاشان، ردیف موسیقی ایرانی، تعزیه، موسیقی بخشی‌های خراسان، نقالی و داستان‌سرایی نمایشی در ایران، نوروز، هنر ساختن و نواختن کمانچه، آیین‌های پهلوانی یا زورخانه‌ای، مهارت ساخت و نواختن دوتار، دانش ساخت لنج، فرهنگ پخت و تقسیم نان لواش، قالی‌شویان، مهارت‌های سنتی قالی‌بافی در فارس، چوگان، نگارگری ایرانی، آیین زیارت کلیسای تادئوس، برنامه ملی پاسداری از هنر خوشنویسی، یلدا/چله، هنر ساختن و نواختن عود، هنر سوزن‌دوزی ترکمن و پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی و هنر تذهیب به نام ایران و یا مشترک با کشور‌های دیگر در یونسکو ثبت شده است.
«جشن سده» ثبت جهانی شد
«جشن سده» مشترک از سوی ایران و تاجیکستان در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت جهانی شد.
پرونده «جشن سده» که مشترک از سوی ایران و تاجیکستان تدوین شده است، در هجدهمین نشست کمیته بین دولتی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو که هم‌اینک در شهر کاسان بوتسوانا در آفریقا درحال برگزاری است، بررسی شد و رأی مثبت این کمیته را گرفت.
«جشن سده» به شماره ۲۰۶۷ در ۲۹ بهمن‌ماه سال ۱۳۹۸ در فهرست ملی ایران ثبت شد و وزیر وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در بخشنامه‌ای دستور پاسداشت و زنده‌گردانی این کهن آیین را به استانداران کشور ابلاغ کرد. پرونده جشن سده نیز در سال ۱۳۹۹ در فهرست رزرو یونسکو قرار گرفته بود.
«سده» از آیین‌های مهم ایران باستان است که همچنان در مناطقی از ایران و در آغاز شامگاه دهم بهمن برگزار می‌شود. در این آیین، آتش به همراه آب، باد و خاک از عناصر مقدس به شمار می‌رود، که در بسیاری از جشن‌های ایرانیان نقش کاربردی داشته است. ایرانیان باستان معتقد بودند آتشی که در این روز افروخته می‌شود، سمبل و نشانه گرم شدن زمین و آماده شدن برای ورود به فصل بهار است.
در بعضی دوره‌های تاریخی که ایرانیان برای اجرای این آیین با محدودیت روبه‌رو بوده‌اند، هیزم‌ها را بر بلندای کوه یا بالای بام خانه‌ها جمع می‌کردند و در آیین سده می‌سوزاندند، اما امروزه مکان‌های مشخصی را برای افروختن آتش انتخاب و این آیین را در این مکان‌ها برگزار می‌کنند.
در این جشن، زرتشتیان و موبدان به صورت حلقه، گرد آتش می‌ایستند و مردم در پشت سر آن‌ها قرار می‌گیرند. در این مراسم موبدان دعای آتش نیایش می‌خوانند و سپس هیزم‌ها را آتش می‌زنند و در ادامه به شاهنامه‌خوانی و اجرای موسیقی می‌پردازند. زرتشتیان در آیین سده معمولا لباس‌های سفید بر تن می‌کنند.
امروز (پانزدهم آذر) «هنر تذهیب» (مشترک با ترکیه، آذربایجان، تاجیکستان و ازبکستان) و «افطار و سنت‌های فرهنگی و اجتماعی آن» (مشترک با آذربایجان، ترکیه و ازبکستان) رأی مثبت این کمیته را گرفتند و به این ترتیب سه پروندۀ ایران در سومین روز از برگزاری این دوره از کمیته بین دولی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو، به فهرست جهانی میراث ناملموس یونسکو وارد شد و شمار میراث ناملموس جهانی ایران به ۲۴ عنصر رسید.
مهارت سنتی قالی‌بافی در کاشان، ردیف موسیقی ایرانی، تعزیه، موسیقی بخشی‌های خراسان، نقالی و داستان‌سرایی نمایشی در ایران، نوروز، هنر ساختن و نواختن کمانچه، آیین‌های پهلوانی یا زورخانه‌ای، مهارت ساخت و نواختن دوتار، دانش ساخت لنج، فرهنگ پخت و تقسیم نان لواش، قالی‌شویان، مهارت‌های سنتی قالی‌بافی در فارس، چوگان، نگارگری ایرانی، آیین زیارت کلیسای تادئوس، برنامه ملی پاسداری از هنر خوشنویسی، یلدا/چله، هنر ساختن و نواختن عود، هنر سوزن‌دوزی ترکمن، پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم، هنر تذهیب، افطار و سنت‌های فرهنگی و اجتماعی آن و جشن سده، تا کنون به نام ایران و یا مشترک با کشور‌های دیگر در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت جهانی شده است.