اصفهان جزو ۱۶۸ شهری است که به موجب مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری احداث هرگونه پروژه بزرگ‌مقیاس در آن‌ها ممنوع است. با وجود این آن‌طور که فعالان میراث فرهنگی می‌گویند شهرداری اصفهان قصد دارد دو خیابان «علاقه‌مندان» و «علی‌قلی‌بیگ» را از قلب بافت تاریخی اصفهان عبور دهد.
دیدارنیوز: مشکل حقوقی که در این میان چالش‌برانگیز شده آن است که این دو خیابان در طرح بازنگری شهر اصفهان -مصوب سال ۱۳۹۴- وجود داشته‌اند و طرح آن‌ها به تصویب شورای‌عالی شهرسازی و معماری رسیده است. از دیگر سو این شورا مصوبه «محدوده تاریخی ۱۶۸ شهر» را دو سال بعد ابلاغ کرده و به موجب آن خیابان‌های یادشده در مغایرت اساسی با مصوبه اخیر شورای‌عالی هستند.
همین وضعیت پیچیده باعث شده تصمیم‌گیری نهایی درخصوص این خیابان‌کشی در بافت تاریخی اصفهان منوط به تصمیم شورای‌عالی شهرسازی و معماری باشد. در واقع در شرایط فعلی چشم امید دوستداران میراث فرهنگی به شورای‌عالی شهرسازی و معماری برای جلوگیری از اجرای این خیابان‌کشی توسط شهرداری است.
مغایرت با مصوبه شورای‌عالی
محمدمهدی کلانتری -دبیر پویش ملی نجات بافت‌های تاریخی ایران- درخصوص دو خیابان «علاقه‌مندان» و «علی‌قلی‌بیگ» که قرار است در اصفهان احداث شوند و از میان بافت تاریخی اصفهان عبور می‌کنند، گفت: این دو خیابان دقیقا در محدوده مصوب بافت تاریخی اصفهان هستند. توجه داشته باشید که محدوده ۱۶۸ شهر در سال ۱۳۹۴ در شورای‌عالی شهرسازی و معماری مصوب شده است. به موجب این مصوبه گفته شده هرگونه پروژه بزرگ‌مقیاس، تعریف معبر و ایجاد معبر جدید در محدوه مشخص این شهر‌ها مغایرت اساسی با مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری دارد و ممنوع است. تنها نهادی نیز که می‌تواند در این خصوص تصمیم‌گیری کند شورای‌عالی معماری و شهرسازی است.
وی ادامه داد: این‌ها (مسوولان شهرداری) دو خیابان را در نظر گرفته‌اند که یکی از این خیابان‌ها خیابان علی‌قلی‌بیگ بوده که به موازات خیابان طالقانی است. خیابان دیگر نیز خیابان علاقه‌مندان بوده که به موازات خیابان آیت‌الله زاهد است و در حد فاصل خیابان فروغی تا مسجد سید را شامل می‌شود. هر دو خیابان از محدوده بافت تاریخی اصفهان عبور می‌کنند و بنا‌های تاریخی در مسیر آن‌ها وجود دارد که با خیابان‌کشی تخریب خواهند شد.
کلانتری خاطرنشان کرد: البته در این سال‌ها آزادسازی بخش‌هایی به صورت بسیار محدود انجام شده است. خیابان علی‌قلی‌بیگ از آنجا که مشمول تعریض معبر می‌شود به صورت یک‌باره قرار نبوده احداث شود. هر کسی که مجوز ساخت بگیرد به او عقب‌نشینی می‌دهند تا ملکش عقب نشسته و آن مسیر باز شود. درخصوص خیابان علاقه‌مندان وضعیت به این صورت است که می‌خواهند آزادسازی انجام دهند، یعنی هزینه و تملک کنند. علت نیز آن است که مسیری وجود ندارد که بخواهند آن را تعریض کنند و در واقع قصد ایجاد یک مسیر جدید را دارند. در مسیر علاقه‌مندان که آن را بررسی کردم چند پلاک بود که در سه چهار سال اخیر خریداری کرده بودند و تخریب شده بود.
دبیر پویش ملی نجات بافت‌های تاریخی ایران درخصوص خیابان علی‌قلی‌بیگ نیز گفت: در این خیابان نیز چند سال پیش دو پلاک در جوار مسجد رحیم‌خان تخریب و به جای آن‌ها ساختمانی بتنی ایجاد شد. در آن زمان کسی متوجه نشد ساختمان‌های جدید در مسیر همین خیابان علی‌قلی‌بیگ تخریب شدند و در واقع دارند پس از عقب‌نشینی به جای آن‌ها ساختمان‌های جدید می‌سازند. الان باتوجه به نقشه‌ای که هست متوجه شده‌ایم آن تخریب هم در راستای همین ایجاد معبر بوده است.
توجیه شهرداری برای خیابان‌کشی در بافت تاریخی
کلانتری در پاسخ به این پرسش که توجیه قانونی شهرداری برای این خیابان‌کشی‌ها در بافت تاریخی اصفهان مشخصا چیست، ابراز کرد: شهرداری اصفهان معتقد است هم خیابان علی‌قلی‌بیگ و هم خیابان علاقه‌مندان مصوبه ماده ۵ داشته و به نوعی، چون در طرح تفصیلی اصفهان و طرح بازنگری هم آمده‌اند و این طرح نیز توسط شورای‌عالی تایید شده است، این حق را دارند که خیابان‌کشی کنند. این استدلال اشتباه است، چراکه طرح تفصیلی این دو خیابان، قبل از شکل‌گیری مصوبه ۱۶۸ شهر مصوب شده است. زمانی هم که مصوبه جدید برای ۱۶۸ شهر تاریخی برقرار شده، هرگونه طرح قبلی که مغایر این مصوبه باشد عملا باید کنار گذاشته شود. اینطور نیست که بگوییم، چون قبلا مصوب شده خیابان‌کشی بلامانع است و صرفا از این به بعد نباید خیابان جدید بکشند.
دبیر پویش ملی نجات بافت‌های تاریخی ایران در پاسخ به این پرسش که در شرایط کنونی برای جلوگیری از این خیابان‌کشی‌ها و نجات بافت تاریخی اصفهان چه اقداماتی می‌تواند انجام شود، گفت: شخصا با شورای‌عالی شهرسازی و معماری و (وزارت) میراث فرهنگی نامه‌نگاری کرده‌ام. البته خیلی امیدی به (وزارت) میراث فرهنگی نیست و امیدواریم که شورای‌عالی در این خصوص اقدامی کند. باتوجه به جابه‌جایی مدیریتی در شورای‌عالی نمی‌دانیم که آیا مدیر جدید شورای‌عالی در راستای مدیران قبلی عمل خواهد کرد یا رویه‌ای مخالف روند (مساعد) قبلی خواهد داشت. اگر مدیریت جدید در راستای روند قبلی عمل کند شورای‌عالی باید مثل مورد گذر آقانجفی جلوی خیابان‌کشی را بگیرد.
وی ادامه داد: گذر آقانجفی نیز اتفاقا در طرح تفصیلی آمده بود و شهرداری همین توجیه کنونی را درخصوص گذر آقانجفی نیز داشت و می‌گفت در طرح تفصیلی آمده است، اما شورای‌عالی با استناد به مصوبه ۱۶۸ شهر جلوی آن را گرفت؛ بنابراین دو خیابان جدیدی که قصد ساخت آن‌ها را دارند مشابه وضعیت گذر آقانجفی هستند و منطقا باید جلوی احداث آن‌ها گرفته شود.
کلانتری در خاتمه گفت: در نهایت باید بگویم شورای‌عالی اگر همچنان بر مواضع قبلی خودش باشد باید جلوی این خیابان‌کشی در بافت تاریخی اصفهان را بگیرد. نامه‌نگاری‌های لازم با شورای‌عالی در این خصوص انجام شده و منتظر هستیم که ببینیم تصمیم شورای‌عالی شهرسازی و معماری در این خصوص به چه شکل است.
نادر نینوایی - جهان صنعت