نشست «چالش های حقوق زنان در فقه»

دیدارنیوز ـ معصومه ابتکار در این نشست نگاه پیشرو و مترقی آیت الله العظمی صانعی در حوزه زنان را مایه امید و حرکت به سوی آینده روشن تر دانست و گفت: بنیانگذار انقلاب اسلامی در حوزه زنان با نگاهی آینده نگر و تحولی بنیان های بسیار مهم فقهی را پایه گذاری کردند؛ که بخشی از آنها عملی شد.

اما در عمل هنوز خیلی فاصله داریم با نگاهی که امام پایه گذاری کردند. آنچه که امروز خیلی اهمیت دارد این است که تلاش کنیم تا بتوانیم به نگاه ایشان و پایه های اولیه ای که بنا نهادند در عرصه عمل و قانونگذاری برسیم.

دختران جوان احساس می کنند مباحث فقهی محدودیت های زیادی برای آنها به وجود می آورد

معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری تأکید کرد: اگر به مباحث روز، مثل موضوع زنان نپردازیم و نتوانیم به ابعاد روز احکام شرعی بپردازیم، شاید جامعه و مسیری که الآن جوانان در پیش گرفته اند مقدار زیادی فاصله بگیرد. الآن داریم می بینیم که دختران جوان ما احساس می کنند مباحث فقهی و احکام شرعی محدودیت های زیادی، و حتی تبعیض هایی برای آنها به وجود می آورد. حتی این حس الآن در آقایان و میانسالان هم هست و فقط به دختران جوان اختصاص ندارد.

وی افزود: مطالبه و حسی که به وجود آمده بخشی از آن به خاطر استنباطی است که بوده، بخشی ناشی از قوانینی است که ناقص بوده و یا کافی نبوده و بخشی هم حاصل اجرای غلط است.

یعنی مثلا اگر امروز مادری می تواند برای فرزند خود حساب بانکی باز کند اما نمی تواند از آن حساب برداشت کند و یا در بیمارستان برای یک عمل جراحی نمی تواند در مورد خودش تصمیم بگیرد، بخشی از آن به دلیل نوع برداشتی است که در عمل دارد اتفاق می افتد. یعنی هیچ ارتباطی با قوانین ندارد و یک برداشت و یا یک رفتار تبدیل به رویه ای شده که قطعا توأم با تبعیض است.

ابتکار گفت: به هر حال ما از این جهت مسئولیت خیلی سنگینی داریم که بتوانیم همپای اقتضائات و نیازهای جامعه و با حفظ اصول و مبانی قدم برداریم. چون عمیقا اعتقاد داریم که این اصول و مبانی می تواند راهگشا باشد و افق نوینی را در دنیای معاصر برای ما باز کند.

در دنیای امروز موضوع حضور زنان در جامعه و مشارکت زنان در جامعه مسأله حل شده ای نیست. دنیا سال ها است که روی برابری تأکید می کند و سال ها است برنامه ریزی کرده که زنان به شکل برابر در عرصه های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی حضور پیدا کنند.

وی با اشاره به اینکه در خیلی از زمینه ها دسترسی ها و فرصت های برابر محقق شده، ادامه داد: ما هم در جمهوری اسلامی ایران این بحث را داریم که مثلا فرصت برابر برای زنان در بحث اشتغال باید فراهم شود.

چون زنی که نیاز به فعالیت اقتصادی دارد باید فرصت برابر در اختیار داشته باشد و نباید به خاطر زن بودن این فرصت را در اختیار نداشته باشد. گرچه طیفی دقیقا در مقابل این تفکر، می گویند در سیاستگذاری نباید به زنان فرصت برابر دهید.

برای اینکه مرد مسئولیت نفقه دارد و نان آور خانواده است و اگر شما مبتنی بر فقه برنامه ریزی و سیاستگذاری می کنید، اولین فرصت ها را باید در اختیار مردان قرار دهید و چون رقابت شدید است و چون نرخ بیکاری هنوز بالا است و تعداد مشاغل هنوز کمتر از تقاضا هست، عملا فرصتی برای زنان باقی نمی ماند.

معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری یادآور شد: امروز دنیا می گوید فرصت ها باید برابر باشد و ما هم با استنباط و درکی که از همان مبانی فقهی داریم معتقدیم زنی که به هر دلیلی، مثل فوت شدن همسر و یا طلاق و یا عدم ازدواج، نیاز به درآمد دارد، حق دارند به منابع و فرصت های شغلی دسترسی داشته باشند و در این زمینه ها نمی توانیم تبعیض قائل شویم.

به هر حال این بحث ها در دنیا بوده ولی عملا نگاه زنان به بحث های خانوادگی و مسئولیت های آنها در خانواده به شکلی بوده که خیلی وقت ها خانم ها انتخاب می کنند که مسئولیت های خانوادگی را هم حفظ کنند؛ چون برای آن کار و مسئولیت هم اهمیت قائل هستند.

تأکید مقام معظم رهبری بر پیگیری بحث خشونت علیه زنان

وی اظهار داشت: ما در معاونت زنان و خانواده با تلاش هایی که شده و همتی که خانم مولاوردی در دولت یازدهم داشتند و تلاش هایی که مسئولین پیش از ما داشته اند و همکاری بخش های مختلف مثل مجلس، تلاش هایی را داریم انجام می دهیم.

الآن شورای فقهی و حقوقی معاونت دارد در زمینه قوانینی که از فقه استنباط شده تلاش می کند. مهمترین لایحه ای که الآن در دست اقدام داریم لایحه «تأمین امنیت زنان در برابر خشونت» است که برای نظرات قضایی به قوه قضائیه رفته و امیدواریم به زودی به دولت برگردد.

این لایحه به نوعی هم صیانت از حقوق زنان و هم خانواده است و از ابتدای این دولت مورد تأکید مقام معظم رهبری هم بوده و ایشان به صراحت از من خواستند که در ارتباط با بحث «خشونت علیه زنان» پیگیری کنیم و بتوانیم قانونگذاری خوبی در این زمینه داشته باشیم.

مصوبه دولت در زمینه تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی

ابتکار ادامه داد: علاوه بر این، موضوع مهم بحث تابعیت فرزندان زنان ایرانی که با مردان خارجی ازدواج کرده اند، هم پیچیدگی های زیادی داشت. البته بیشترین مشکل این لایحه مشکلاتی سیاسی – اجتماعی است و مشکلاتی است که ما در مرزهای کشورمان داریم.

ولی خوشبختانه دولت این لایحه را تصویب کرد و بر اساس این مصوبه دولت که ان شاء الله در مجلس هم تأیید شود، مادران فرزندان حاصل از این ازدواج ها می توانند برای فرزندان زیر 18 سال سن خود تقاضای تابعیت کنند.

وی تأکید کرد: اینها نمونه هایی است که ما حتما باید آنها را حل کنیم. برای اینکه تصوری که از اسلام عزیز در ذهن مردم و نسل جوان ایجاد شده این است که یک جاهایی در مبانی تبعیض وجود دارد و باید تلاش کنیم که این را حل کنیم. اعتقاد داریم که با استناد به قرآن کریم و تعالیم پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) قطعا می توانیم به راهکارهایی دست پیدا کنیم که جوابگوی امروز باشد.

تأکید ابتکار بر توجه به اقتضائات روز در احکام فقهی

معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری ادامه داد: موضوعاتی مثل دیه، طلاق و حق حضور زنان در مسئولیت ها بحث هایی است که باید روشن شود و هرچه در این زمینه ها بتوانیم بیشتر کار کنیم، یقینا می توانیم تعالیم نورانی و گنجینه های عظیم معرفتی اسلام را بهتر و به روزتر به جامعه عرضه کنیم و ما در عرصه سیاستگذاری بتوانیم از این کاوش ها و این تلاش ها استفاده کنیم و جمهوری اسلامی ایران، که ثمره مجاهدت ها و تلاش ها و خون شهدا است، بتواند جوابگوی اقتضائات دنیای امروز باشد و آن طوری که آرمان های اولیه اش ترسیم کرده بود، بتواند الگویی از اسلام ناب در دنیای امروز باشد.

اشرف بروجردی: فقه باید متناسب با نیاز بشر امروز بررسی شود

اشرف بروجردی نیز در این نشست گفت: جامعه اسلامی ایران مدعی دینداری است و مدعی است که می تواند همه نیازهای بشریت را پاسخگو باشد. با چنین رویکردی که می خواهد برای دنیا الگو باشد و همه مسائل اجتماعی را بر اساس فقه حل کند، قاعدتا باید رویکرد متناسب با نیاز بشر را در جامعه امروز مورد بررسی قرار دهد و اگر در این بررسی به این جمع بندی رسید که آنچه تا امروز به عنوان فقه مطرح است دیگر کارآمد نیست، علما، فقها و اصحاب نظر قاعدتا باید یک رویکرد کاربردی ارائه کنند و فقه را عملیاتی و اجرایی کنند.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان اینکه فقه به معنای بصیرت در دین و ژرف اندیشی در حوزه دینی است، افزود: کاربرد فقه امروز عملیاتی و اجرایی کردن نگرش به دین و ارائه طریق به کسانی است که می خواهند دیندار بمانند و در جامعه امروز حرکت کنند. فقهی که در گذشته بوده قابلیت انطباق با مسائل امروز ندارد.

بنابر این فقهای ما این را بر عهده دارند که بر اساس شرایط جامعه خوانش جدیدی از فقه ارائه دهند.

وی اظهار داشت: مادر یک رکن خانواده و منشأ زایش است. اما غلبه نظرات در فقه بر این است که فقط در بحث حضانت (آن هم حضانتی که ولایتش با دیگری است) مادر نقش دارد. ماده 1181 قانون مدنی ولایت را حق پدر و جد پدری می داند و ماده 1183 تصریح دارد که دخل و تصرف در اموال فرزند در اختیار پدر است و مادر از آن ساقط است.

بروجردی افزود: در رویکردی دینی که از قرآن می گیریم حتی به مادر موسی وحی می شود و در چنین جایگاهی مادر محترم شمرده می شود. اما اگر بخواهیم این رویکرد دینی را اجرایی کنیم با موانعی رو به رو هستیم؛ مثل اینکه دیه زن نصف مرد و ولایت و تصرف در اموال حق پدر است. شاید بتوان چنین نتیجه گرفت که فرهنگ عمومی جامعه در برداشت فقهی دخیل است.

آرزوی من این است که فقهای ما با استفاده از مبانی قرآنی راه حلی پیدا کنند.

جامعه ما امروز احتیاج به آرامش و پاسخگویی به نسل جوان دارد

وی با بیان اینکه در این حوزه ها جوابی برای جوانان و کسانی که می خواهند مسلمان شوند نداریم، گفت: جامعه ما امروز احتیاج به آرامش و پاسخگویی به نسل امروز دارد. اگر ما مرتبا دستور العمل صادر کنیم و مدام مهندسی کنیم، راه به جایی نمی بریم. نهایتا به جایی می رسیم که ما احکام می دهیم و نسل امروز راه خودش را می رود.

اگر بخواهد این دو در کنار هم تعریف شود و نسل امروز خودش را در جامعه پیدا کند، نیازمند این است که روش ها و دستورالعمل هایی صادر شود که این فرد با رویکرد دینی می تواند حق خودش را تأمین کند؛ نه اینکه دین بخواهد او را محدود کند.

رهامی: فقه باید پاسخگوی مردم زمانش باشد

حجت الاسلام و المسلمین محسن رهامی نیز در این نشست گفت: ما بر اساس اصل چهار قانون اساسی محدودیت هایی داریم که بر اساس این اصل تمامی قوانین باید با اصول فقهی تطبیق داده شود و همان قانون تشخیص این امر را بر عهده شورای نگهبان گذاشته است.

راه حلش این است که مبانی اجتهاد را به اصل چهار ببریم و تبیین کنیم و بگوییم فقه باید پاسخگوی مردم زمانش باشد. اگر قانون پاسخگوی زمان نباشد، ممکن است قانون فقط یک کتاب باشد و منجر به عدم مشروعیت اجتماعی و لغو قانون می شود.

ما چالش های جدی در فقه داریم

این استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: ما چالش های جدی در فقه داریم که باید راه حل جواهری برای آنها پیدا کنیم. من فکر می کنم یک بازنگری جدی در مبانی فقه باید ارائه کنیم.

آیا فرهنگ در صدور فتوای فقها و آرای ائمه(ع) تأثیر داشته یا نداشته است؟ آیا ائمه(ع) در چهارچوب زمان روایتی را بیان کرده اند؟ آیا تمام آرای فقهی ائمه(ع) برای همه زمان ها و مکان ها بوده یا ائمه(ع) به عنوان عقلای زمان برای زمان خودشان راه حل ارائه کرده اند؟ حتی احکام قرآن مجید ناظر بر فرهنگ مخاطبین بوده یا نبوده است؟ امام صادق(ع) مسأله های زمان خودش را حل کرده و ما در آن چهارچوب باید مسأله های زمان خودمان را حل کنیم.

تأکید نماینده مجلس بر اجرای قوانین حوزه زنان

فریده اولاد قباد دیگر سخنران این نشست بود که طی سخنانی گفت: من به صحبت های امام راحل اکتفا می کنم که فرمودند «زنان باید در مقدرات کشور دخالت نمایند»؛ و به اصول 3، 20 و 21 قانون اساسی که زنان و مردان در مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برابر هستند.

با هماهنگی فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی و معاونت زنان و خانوده رئیس جمهوری در برنامه ششم توسعه ماده 101 مربوط به عدالت جنسیتی را مصوب کردیم. ما قوانین زیادی را در حوزه زنان داریم ولی نظارت بر حُسن اجرای قوانین در این حوزه بسیار مهم است.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی افزود: همچنین یکی از نکاتی که باید به آن توجه کنیم آموزش حقوق شهروندی است. زنان ما نسبت به حقوق خودشان آشنایی ندارند. یکی از دغدغه های اساسی شورای عالی آموزش و پرورش این بود که زنان و دختران ما باید نسبت به حقوق شهروندی خود آشنایی و آگاهی داشته باشند تا بتوانند مطالبه گری داشته باشند؛ اگر شناختی نباشد مطالبه هم وجود ندارد.

وی با تأکید بر اینکه افق روشنی پیش روی حوزه زنان است، تصریح کرد: ورود به مسائل حوزه زنان یک زمانی تابو بود. ولی امروز با توجه به همین نشست ها ما یک افق بسیار خوب و روشن و آینده نگری بسیار پایداری را در حوزه زنان می بینیم و این امید را داریم که در مسائل فقهی بتوانیم مقتضیات زمان را برای حوزه زنان در نظر بگیریم و قوانینی هم که مصوب می شود و لوایحی که دولت ارسال می کند بر اساس اولویت بندی و نیازی باشد که ما داریم در آن زندگی می کنیم.

اولاد قباد اظهار داشت: خوشبختانه لایحه حمایت از کودکان که لایحه بسیار مهمی بود و 10 سال در مجلس شورای اسلامی مسدود بود با رأی بسیار بالایی مصوب شد و ما منتظر لایحه «مقابله با خشونت علیه زنان» هستیم.

چیزی که اینجا مهم است اینکه ما باید واقعیت های اجتماعی را ببینیم و بشنویم و پاسخ دهیم. پاسخگو بودن خیلی مهم است. مطالبه گری و پاسخگو بودن باید تعامل پایدار و مستمری را داشته باشند و ان شاء الله با برگزاری این نشست های تخصصی بتوانیم این روند را ادامه دهیم.

سیاوشی: بازنگری در تئوری فقهی حوزه زنان باعث می شود شاهد هجمه های منفی نباشیم

طیبه سیاوشی نیز در این نشست گفت: به نظر من دو مورد از مسائلی که در حوزه زنان مطرح شده با اهمیت است و با توجه به مسائلی که ما در مجلس شورای اسلامی شاهد آن هستیم فکر می کنیم باید بیشتر بر آن تأکید شود.

اولین موردی که در این جلسه هم به خوبی مورد توجه قرار گرفت، بحث بازنگری کلی در تئوری فقهی حوزه زنان است. اگر این بازبینی صورت بگیرد قاعدتا اصلاحات و یا تغییرات جزئی که مورد نظر ما هست و هجمه های منفی که وجود دارد را شاهد نخواهیم بود.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: بحث مهم دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که مباحث حوزه زنان باید با مفهوم عدالت جهانی مورد تطبیق قرار بگیرد. چون ما در کنفرانس هایی که خارج از ایران برگزار می شود دائم در این مورد بازخواست می شویم.

اخیرا من در اندونزی در مورد ازدواج کودکان در ایران مورد سؤال قرار گرفتم و واقعا جوابی هم برای آن نداشتم. چون اندونزی هم یک کشور اسلامی است و طبق قانون سن ازدواج 18 سال تعیین شده است؛ گرچه در میان خانواده های فقیر ازدواج زیر 18 سال به شکل غیر رسمی رواج دارد.

وی تأکید کرد: بنابر این الزام و توجه به تطبیق قوانین، به ویژه قانون مدنی ما، با فقه پویا باعث خواهد شد که فرار از قانون یا اعتراضات و تبعات منفی که در این زمینه ما شاهد هستیم را کمتر از گذشته در ایران شاهد باشیم.

موسویان: دیدگاه های آیت الله العظمی صانعی می تواند برای نسل امروز راهگشا باشد

حجت الاسلام و المسلمین سید ابوالفضل موسویان دیگر سخنران این نشست، با اشاره به اینکه مؤسسه فقه الثقلین این نشست را برگزار کرده، گفت: اینکه این گفت و گوها به این صورت مطرح شود و در میان جامعه رواج پیدا کند یکی از اهداف این مؤسسه هست که دیدگاه ها و اهداف مترقی آیت الله العظمی صانعی را مطرح می کنند و این دیدگاه ها می تواند برای نسل امروز ما راهگشا باشد تا بسیاری از شبهاتی که هست و دین گریزی هایی که ممکن است به خاطر بعضی از تفکرات و اندیشه ها وجود داشته باشد را روشن کرد و معلوم شود این دیدگاه ها مورد تأیید برخی از بزرگان نیست.

عضو هیأت علمی دانشگاه مفید قم افزود: اگر ما خوب دقت کنیم، بسیاری از این اندیشه ها و تفکرات به فرهنگ گذشته بر می گردد. این تفکر مخصوص جهان اسلام هم نیست و حتی در فرهنگ غرب هم تفکر و اندیشه های این گونه وجود داشته است.

به نظر من این نکته بسیار اهمیت دارد که ما اگر متن قرآن را مورد توجه قرار دهیم، نه روایاتی که عمدتا هم خبر واحد هستند و نمی شود به آنها استناد کرد، به طور خیلی روشن معلوم می شود که این اندیشه ها مورد تأیید قرآن نیست.

وی تصریح کرد: در قرآن صریحا مواضع در مورد خلقت انسان بیان شده و ما می توانیم بر اساس این نگاه خیلی روشن قرآن بسیاری از این روایات را کنار بگذاریم. شاید بسیاری از آنها افکار و اندیشه های یهود باشد که به نام روایات پیامبر (ص) یا ائمه معصومین(ع) در میان مسلمانان نفوذ پیدا کرده است.

موسویان افزود: شبهاتی که مطرح می شود باید به گوش بزرگان از فقهای ما هم رسانده شود و آنها هم بدانند نمی شود فقه را بر اساس یک سری روایاتی که امروز مورد قبول نیست پی ریزی کرد و بنا نهاد.

شهیندخت مولاوردی نیز به عنوان جمع بندی این نشست گفت: وقتی که با حجم زیاد مطالعات و ارائه نظریات در سطح جهان در حوزه زنان مواجه می شویم کاشف به عمل می آید که ما مسأله زنان در کل دنیا و همین طور جوامع مسلمان مواجه هستیم و انتخاب عنوان «چالش های حقوق زنان در فقه» هم بسیار هوشمندانه به نظر می رسد؛ به ویژه در این زمان که ما در آستانه چهل سالگی جمهوری اسلامی به سر می بریم نشان از دغدغه و درایت برگزار کنندگان این نشست است.

وی افزود: به نظر می رسد توجه به شبهاتی که مطرح شده ضرورت دارد و من فکر می کنم هدف و فلسفه برگزاری چنین نشست هایی این هست که ما بنا بر رسالت و باوری که داریم می خواهیم اینجا اثبات کنیم که از نواندیشیدن، باز فهمی و بازخوانی متون دینی هم ضروری است و امروز مجموعه سخنرانی ها این ضرورت را برای ما ثابت کرد.

تأکید مولاوردی بر ضرورت داشتن قانون در زمینه عدالت جنسیتی

مولاوردی تصریح کرد: هم ظرفیت هایی که در فقه جواهری هست و هم ظرفیت هایی که در قانون اساسی ما هست که تأکید بر یکسانی حقوق زن و مرد در برابر قانون دارد. مشکل جامعه زنان این است که این یکسانی را در قانون نداریم و همین باعث می شود که ما انواع تبعیض ها و نابرابری ها را به چشم خودمان ببینیم و این احساس تبعیض و نابرابری را زنان و مجموعه جامعه ما داشته باشند.

این نشست کمک می کند که ما بحث عدالت جنسیتی که در برنامه ششم هم گنجانده شده را در قانون داشته باشیم و بتوانیم از این حق قانونی و شرعی خودمان دفاع کنیم.

وی با اشاره به اینکه چالش های ما می تواند درون فقهی و یا چالش هایی باشد که از بیرون بر فقه تحمیل می شود، اظهار داشت: با پیچیدگی های عصر حاضر، مجموعه تحولات و انقلابی که در تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات به وقوع پیوسته و خواه ناخواه فقه و خانواده ما را متأثر کرده و ساختار خانواده ما را دارد تحت تأثیر قرار می دهد.

اگر مجموعه تأثیراتی که می گذارد را به عنوان چالش های بیرونی در نظر بگیریم دغدغه های مختلفی مطرح می شود که آیا می توان هم دیندار و هم طرفدار حقوق انسانی بود؛ یا اینکه یکی را بخواهیم و مـتأسفانه بعضا دارد این نگرش شکل می گیرد که هیچ کدام را نمی خواهیم.

مولاوردی تأکید کرد: این را باید مورد توجه قرار دهیم که آیا باید واگرایی صرف باشد و یا اینکه بنا بر نظری که آقای خاتمی در بحث گفت و گوی تمدن ها داشتند، هم گرایی ما با آموزه های غربی نه از سر شیفتگی و نه از سر نفرت باشد. ما باید یک راه حل بینابینی متناسب با شرایط بومی و مقتضیات جامعه خودمان پیدا می کنیم و ضمن اینکه از تجارب بشری بهره می بریم بتوانیم این تطبیق را با شرایط خاص جامعه خودمان داشته باشیم و بتوانیم در عمل آن را به مدلی برسانیم که قابل ارائه باشد.

زمان آن فرا رسیده که یک الگوی عملی و مقبول برای نسل جوان ارائه دهیم

وی افزود: چهل سال از انقلاب اسلامی گذشته و زمان آن فرا رسیده که ما الگوی عملی قابل دفاع و قابل پیاده شدن و مقبول، به ویژه برای نسل جوان، ارائه دهیم که این نشست ها می تواند به ارائه این الگو کمک کند. البته بحث ما این نیست که پا جای پای بزرگان بگذاریم.

هدف این است که موضوعات و واقعیت های حاکم بر جامعه خودمان و جامعه جهانی را شناسایی و عرضه کنیم و از طرف دیگر ظرفیت های نهفته و به ودیعه گذاشته فقه ما را یادآوری کنیم تا ممکن بودن این باز اندیشی را اثبات کنیم.

مولاوردی با تأکید بر اینکه ما دنبال وارد کردن الگوهای وارداتی به جامعه نیستیم، ادامه داد: ما دنبال این هستیم که شهروندان، زنان و جوانان ما زیست انسانی و مؤمنانه داشته باشند.

باید همه کمک کنند که این اتفاق بیفتد. باید از همه کسانی که در این زمینه گام برداشتند یاد کنیم. دکتر آیینه وند خیلی برای عصری سازی دین تلاش کرد. سخنرانی های امروز را می توانیم به عنوان اسنادی در نظر بگیریم که در این زمان حساس به ما کمک کند که راه خودمان را پیدا کنیم و به آن الگوی عملی و قابل عرضه به جهان اسلامی بیاندیشیم.

منبع: جماران/۱۰ آذر ۹۷