بازار محصولات آرایشی بهداشتی بر خلاف دیگر بازار‌ها بیشترین فاصله قیمتی را بین تولید‌کننده و مصرف‌کننده دارد. گرچه بسیاری از محصولات این بازار یا قاچاق هستند یا در خود کشور تولید می‌شوند، اما قیمت لوازم آرایشی همچنان در حال افزایش است و حتی گران‌تر از محصول اصل و کشور مبدأ به دست مصرف‌کننده ایرانی می‌رسد!
دیدارنیوز: در حالی که تحریم مانع از ورود لوازم اورجینال بهداشتی و آرایشی به ایران شده، گردش مالی این بازار به بیش از ۱۸۰ هزار میلیارد تومان رسیده و قیمت لوازم آرایشی همچنان رو به افزایش است. در این بین، اما تولیدکنندگان عرفاً حق تبلیغ محصولات خود را ندارند.
در حالی که بیشترین میزان مصرف محصولات آرایشی و بهداشتی در خاورمیانه صورت می‌گیرد، اما تولیدکننده‌های اصلی در اروپا و آمریکا قرار دارند.
در این بین در بیشتر محافل خبری و رسانه‌ای محصولات آرایشی و بهداشتی در یک مجموعه گنجانده می‌شوند، در حالی که این دو مقوله با یکدیگر تفاوت زیادی دارند و علاوه بر تفاوت ماهیتی به لحاظ بازار مصرف و قشر مصرف‌کننده نیز متفاوت هستند.
برند‌های بهداشتی ایران را ترک نکردند
محصولات بهداشتی طیف وسیعی را شامل می‌شوند و مردان و زنان محصولات مربوط به خود را مصرف می‌کنند. در حالی که بازار هدف محصولات آرایشی غالباً زنان هستند و محصولات این حوزه تخصصی‌تر و ماشین‌آلات ان نیز از تکنولوژی بالاتری بهره می‌برند.
در حالی که ایران به لحاظ جمعیتی سومین کشور خاورمیانه است، اما میزان مصرف آرایشی و بهداشتی آن بیش از سایر کشور‌های این منطقه است. همین امر سبب شد هنگامی که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق آمریکا، از برجام خارج شد و تمام شرکت‌های خارجی ایران را ترک کردند، شرکت‌های چندملیتی فعال در این حوزه برای فرار از تحریم‌ها خط تولید خود را به داخل کشور منتقل کنند.
به نظر می‌رسد بازار چندین میلیارد دلاری ایران آنقدر برای این شرکت‌ها ارزش داشت که تصمیم گرفتند به حضور خود در ایران ادامه دهند.
بازار ۵ میلیارد دلاری ایران
میزان گردش مالی لوازم آرایشی و بهداشتی ۱۷۰ تا ۱۸۰ همت تخمین زده می‌شود. در حالی که مطابق آمار ارائه‌شده از سوی انجمن واردات لوازم آرایشی قاچاق این محصولات نزدیک به دو میلیارد دلار است.
نکته جالب توجه این است که سازمان مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سال ۹۸ (سال اول ممنوعیت واردات) اعلام کرد که میزان قاچاق دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار است.
این اعداد نشان‌دهنده این است که با توجه به افزایش جمعیت مصرف‌کننده، قاچاق افزایشی نداشته، بلکه کاهش هم یافته است. این یعنی تولیدات داخل توانسته رضایت مصرف‌کننده را جلب کند. هر چند کاهش ارزش پول ملی و پایین آمدن قدرت اقتصادی مردم و البته مسائل فرهنگی نیز بی‌تاثیر نبوده است.
این بازار پنج میلیارد دلاری با اشتغال بیش از ۲۲ هزار نفر، یک درصد از تولید صنعتی کشور و ۱.۳ درصد از کل اشتغال صنعتی را در اختیار دارد. نکته جالب این است که به گفته رئیس انجمن واردکنندگان لوازم آرایشی و بهداشتی درآمد اصلی داروخانه از فروش این أقلام است و در صورت حذف منافع مالی این حوزه تمام داروخانه‌ها ورشکست خواهند شد.
کیفیت لوازم آرایشی و بهداشتی تولید داخل
علی گرجی، عضو انجمن صنایع شوینده، آرایشی و بهداشتی، درباره وضعیت تولید محصولات آرایشی و بهداشتی در ایران گفت: مهم‌ترین محصولات این حوزه یعنی شوینده‌های تخصصی و انواع کرم‌ها از قبیل مرطوب‌کننده‌ها، ضدآفتاب‌ها و کرم‌های تخصصی هستند که به طور کامل در کشور تولید می‌شوند و هیچ‌گونه کمبودی در این حوزه وجود ندارد.
وی افزود: توان تولید شرکت‌های آرایشی و بهداشتی در این حوزه دو برابر میزان مصرف داخل است. همچنین حضور شرکت‌های چند ملیتی مانند هنکل، یونیلیور و … نشان‌دهنده کیفیت بالای کالا‌های تولیدشده در کشور است.
کاهش قیمت لوازم آرایشی منوط به لغو تحریم
گرجی درباره تاثیر تحریم‌ها در بازار و افزایش قیمت لوازم آرایشی و بهداشتی توضیح داد: مواد اولیه به هر حال وارد کشور می‌شود و فقط هزینه آن بالا رفته است. زیرا برای دور زدن تحریم‌ها نیازمند حضور چندین واسطه هستیم که این امر سبب می‌شود هزینه تمام‌شده مواد اولیه مورد نیاز بالا برود. در نهایت مصرف‌کننده ایرانی نسبت به یک مصرف‌کننده عراقی یا اماراتی باید هزینه بیشتری برای خرید یک مدل مشابه کرم یا شامپو پرداخت کند. در نهایت اگر روزی تحریم‌ها برداشته شود بهای تمام‌شده کالا‌های این حوزه کاهش خواهد داشت.
بازار خاورمیانه در اختیار ترکیه
این عضو انجمن صنایع بهداشتی و آرایشی در خصوص وضعیت تخصیص ارز و صادرات گفت: متاسفانه زمان تخصیص ارز طی ماه‌های جاری افزایشی بوده و در حال حاضر مدت زمان تخصیص ارز به ۶۰ تا ۷۰ روز رسیده است.
در زمینه صادرات با وجود رقیبی مانند ترکیه فعالیت سخت است، زیرا قیمت تمام شده محصولات آن‌ها پایین‌تر است. البته در بازار‌های افغانستان و برخی بازار‌های عراق و روسیه حضور داشتیم به طور کلی در خاورمیانه هر جا که ترکیه نتواند حضور داشته باشد بازار آنجا در اختیار ما است.
آرایشی رنگی (color cosmetics)
گرجی در خصوص صنعت آرایشی گفت: این صنعت ویژگی‌های خاص خود را دارد و نسبت به محصولات بهداشتی از تکنولوژِی و ماشین‌آلات پیچیده‌تری برخوردار است. نکته دیگر اینکه حداقل تولید برای به صرفه بودن است. این محصولات به سبب داشتن حجم پایین نیازمند تولید به تعداد بالا هستند. به طور مثال یک رژ لب جامد تنها ۶ گرم مواد می‌خواهد یا یک ریمل ۱۰ گرم، یک خط تولید اتوماتیک رژ لب حداقل ۲۰ هزار عدد طی یک شیفت تولید می‌کند و این یعنی فقط یک کارخانه در سال می‌تواند بالغ بر هفت میلیون عدد رژ لب تولید کند که درصد قابل توجهی از نیاز کشور را مرتفع می‌کند.
ممنوعیت تبلیغات آرایشی و بهداشتی
گرچه خاطرنشان کرد: مشکل اصلی این حوزه بروکراسی اداری و روند طولانی آن است. طوری‌که باعث شده علاوه بر اینکه صادرات نداشته باشیم. در بازار داخل نیز دچار مشکل شویم. این صنعت تابع مد است و مد در هر فصل تغییر می‌کند. به طور مثال یک تولید‌کننده می‌خواهد رژلب جامد صورتی تولید کند، برای ثبت سفارش یک ماه باید در وزارت صمت منتظر بماند، ۶۰ روز برای تخصیص ارز در بانک مرکزی؛ بعد از ۹۰ روز تا کالا خریداری؛ حمل و در نهایت تولید شود ۱۸۰ روز زمان می‌برد و مد تغییر کرده است.
وی در خصوص دیگر مشکلات این حوزه خاطرنشان کرد: فروش محصولات آرایشی مبتنی بر تبلیغات است، اما متاسفانه در حال حاضر نمی‌توانیم لوازم آرایشی را تبلیغ کنیم از سوی دیگر نشان دادن کیفیت این محصولات نیازمند حضور یک انسان است که در این حوزه ملاحظاتی وجود دارد و ممنوع است.