آسوشیتدپرس براساس گفته‌های کارشناسان و تحلیل تصاویر ماهواره‌ای گزارش داد که در نزدیکی قله‌ای از کوه‌های زاگرس در مرکز ایران، کارگران در حال ساخت یک تاسیسات هسته‌ای در عمق زیاد هستند که احتمالا فراتر از برد آخرین سلاح ایالات متحده آمریکا است که برای تخریب چنین مکان‌هایی طراحی شده است.
دیدارنیوز: عکس‌ها و ویدئو‌های موسسه «پلانت لبز» نشان می‌دهد که ایران در حال حفر تونلی در نزدیکی سایت هسته‌ای نطنز است. سایت هسته‌ای نطنز، در بحبوحه بن بست مذاکرات تهران با غرب بر سر برنامه هسته‌ای‌اش، بار‌ها هدف حملات خرابکارانه قرار گرفته بود.
با توجه به اینکه ایران اکنون پس از فروپاشی توافق هسته‌ای خود با قدرت‌های جهانی، اورانیوم غنی‌شده نزدیک به سطح تسلیحاتی تولید می‌کند، این تاسیسات تلاش‌های غرب برای جلوگیری از تولید احتمالی سلاح هسته‌ای تهران را پیچیده خواهد کرد، زیرا دیپلماسی بر سر برنامه هسته‌ای ایران همچنان متوقف شده است.
کلسی دانپورت، مدیر سیاست منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در انجمن کنترل تسلیحات در واشنگتن هشدار داد که تکمیل چنین تاسیساتی «کابوسی خواهد بود که خطر ایجاد یک مارپیچ تشدیدکننده جدید را به همراه خواهد داشت.» او ادامه داد: «با توجه به اینکه ایران تا حد زیادی به ساختن بمب نزدیک شده است، فضای کمی برای تقویت برنامه‌های خود بدون عبور از خطوط قرمز آمریکا و اسرائیل دارد؛ بنابراین در این مرحله، هرگونه تقویت بیشتر [برنامه هسته‌ای ایران]، خطر درگیری را افزایش می‌دهد.»
این ساخت و ساز در سایت هسته‌ای نطنز پنج سال پس از تصمیم یکجانبه دونالد ترامپ، رییس جمهوری وقت ایالات متحده مبنی بر خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای صورت صورت گرفته است. انتقاد دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ این بود که این توافق به برنامه موشکی بالستیک تهران و حمایت تهران از شبه نظامیان در سراسر خاورمیانه نپرداخته است. اما توافق هسته‌ای، غنی‌ساز اورانیوم ایران را به خلوص ۳.۶۷ درصد محدود کرد. طبق این توافق ذخیره اورانیوم ایران هم حدود ۳۰۰ کیلوگرم (۶۶۰ پوند) تعیین شد.
ایران اکنون اورانیوم را تا حد ۶۰ درصد غنی می‌کند، هرچند بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اخیرا دریافتند که تهران ذرات اورانیومی با خلوص ۸۳.۷ درصد هم تولید کرده است. این سطح از خلوص تنها یک قدم کوتاه تا رسیدن به آستانه خلوص ۹۰ درصدی اورانیوم با درجه تسلیحاتی فاصله دارد.
به گفته مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تا ماه فوریه، بازرسان بین‌المللی تخمین زدند که ذخایر ایران بیش از ۱۰ برابر توافق انجام‌شده در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما بوده و تهران اورانیوم غنی شده کافی برای ساخت «چندین» بمب هسته‌ای را در اختیار دارد.
جو بایدن، رییس جمهوری ایالات متحده و نخست وزیر اسرائیل گفته‌اند که به ایران اجازه نمی‌دهند سلاح هسته‌ای بسازد. کاخ سفید در بیانیه‌ای به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «ما معتقدیم دیپلماسی بهترین راه برای دستیابی به این هدف است، اما رئیس جمهور همچنین گفته است که ما هیچ گزینه‌ای را از روی میز حذف نکرده‌ایم.»
ایران تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را رد می‌کند، اما مقامات تهران آشکارا درباره توانایی‌شان برای دستیابی به سلاح هسته‌ای صحبت می‌کنند.
نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در پاسخ به سوالات آسوشیتدپرس در مورد ساخت سلاح هسته‌ای گفت که «فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران شفاف و تحت پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.»
ایران ادعا می‌کند که ساخت و ساز جدید جایگزین مرکز تولید سانتریفیوژ‌های روی زمین در نطنز خواهد شد که در ماه ژوئیه ۲۰۲۰ در پی انفجار طعمه حریق شد. تهران، اسرائیل را مقصر این حادثه می‌داند.
تهران اگر قصد وارد کردن اورانیوم به این سایت جدید را داشته باشد، باید آن را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم هنوز به سوالات درباره این تاسیسات جدید زیرزمینی پاسخ نداده است.
تاسیسات هسته‌ای جدید کجاست؟
این پروژه جدید نزدیک نطنز در حدود ۲۲۵ کیلومتری جنوب تهران در حال ساخت است. دو دهه پیش که وجود مرکز هسته‌ای نطنز برملا شد، نگرانی‌های بین‌المللی را به خود جلب کرد.
این تاسیسات توسط ضدهوایی، نرده و نیرو‌های سپاه جمهوری اسلامی محافظت می‌شود. عکس‌های ماهواره‌ای که در ماه آوریل توسط موسسه «پلانت لبز» گرفته شده و توسط آسوشیتدپرس تحلیل شده، نشان می‌دهد که ایران در «کوه کلنگ»، دورتر از نطنز در حال زدن تونل است.
مجموعه متفاوتی از تصاویر تجزیه و تحلیل شده نشان می‌دهد که چهار ورودی به دامنه کوه حفر شده؛ دو ورودی به سمت شرق و دو ورودی به سمت غرب. هر کدام از این ورودی‌ها شش متر عرض و هشت متر ارتفاع دارند.
براساس داده‌های به دست آمده، کارشناسان می‌گوید که ایران احتمالا در حال ساخت تاسیساتی در عمق ۸۰ تا ۱۰۰ متر زیر زمین است. حتی گفته می‌شود ممکن است این تونل‌ها عمیق‌تر هم باشند.
کارشناسان می‌گویند اندازه پروژه ساخت و ساز نشان می‌دهد که ایران احتمالا می‌تواند از این تاسیسات زیرزمینی نه فقط برای ساخت سانتریفیوژ که حتی برای غنی‌سازی اورانیوم هم استفاده کند.
استیون دو لا فوئنته، یکی از محققانی که تیم تجزیه و تحلیل این تونل را رهبری می‌کند، گفت: «عمق این تاسیسات نگران کننده است، زیرا برای ما سخت‌تر خواهد شود. نابود کردن این تاسیسات با استفاده از سلاح‌های متعارف مانند بمب‌های سنگرشکن بسیار سخت‌تر است.»
تاسیسات جدید نطنز احتمالا حتی عمیق‌تر از تاسیسات فردو ایران است. این سایت غنی سازی سال ۲۰۰۹ افشا شد. به گفته ارتش آمریکا، چنین تاسیسات زیرزمینی باعث شد که ایالات متحده بمب «سنگرشکن مهمات انبوه» (بمب GBU-۵۷) را بسازد که می‌تواند حداقل تا عمق ۶۰ متری زمین را قبل از انفجار شخم بزند.
بنابر گزارش‌ها، مقامات آمریکایی درباره استفاده متوالی از دو بمب از این مدل برای اطمینان از تخریب یک سایت هسته‌ای گفتگو کرده‌اند.
نطنز پیش از این هدف حمله ویروس رایانه‌ای «استاکس نت» قرار گرفته بود که سانتریفیوژ‌های ایران را نابود کرد. تصور می‌شود این ویروس توسط ایالات متحده و اسرائیل ساخته شده بود. همچنین گمان می‌رود که اسرائیل دانشمندانی را که در این برنامه حضور داشته‌اند ترور کرده و با پهپاد‌های حامل بمب و حملات دیگر به تاسیسات ایران حمله کرده است. دولت اسرائیل از اظهارنظر در این باره خودداری می‌کند.
کارشناسان می‌گویند چنین اقدامات مخربی ممکن است تهران را حتی بیشتر به بمب نزدیک کند. کلسی دانپورت می‌گوید: «خرابکاری ممکن است برنامه هسته‌ای ایران را برای کوتاه مدت به عقب بیندازد، اما یک استراتژی با دوام و بلندمدت برای محافظت از رسیدن ایران به سلاح هسته‌ای نیست. هدایت برنامه هسته‌ای ایران به زیر زمین، خطر گسترش سلاح هسته‌ای را افزایش می‌دهد.»