در جوامع امروزی و با پیچیدگی زندگی مدرن همواره انسان در معرض بحران‌هایی است که به روح و روابط عاطفی شخص باز می‌گردد و فرد را مجاب می‌کند که برای خروج از این بحران‌ها نیاز به مشورت داشته باشد. باید گفت که زندگی امروز جز با همفکری دیگران امکان پذیر نیست. زمانی که فرد در دوران نوجوانی و جوانی است، بحران هویت یک امر اجتناب ناپذیر بوده و او را در مسیر زندگی قرار خواهد داد.
دیدارنیوز ـ یکی از مشکلات ما در مدارس این است که آموزش زندگی و روش مقابله با بحران‌های سنی را به دانش‌آموزان آموزش نمی‌دهند. امروزه نقش مشاور در حل مشکلات درسی و روحی نوجوان تا حدود زیادی نادیده گرفته می‌شود. مشاوران در مدارس وظایف سنگینی را به عهده داشته و باید بحران دوران جوانی و نوجوانی فرد را کنترل کنند. با توجه به پژوهش های بسیار در سال‌های اخیر، نقش مشاوران در مدارس کشور به نوعی کمرنگ است و اهمیت این موضوع از سوی مسئولان آموزش و پرورش درک نشده و به گفته مدیر کل تربیتی و مشاوره معاونت پرورشی آموزش و پرورش، این وزارتخانه با کمبود حدود ۱۴ تا ۱۵ هزار نیروی مشاور و متخصص مواجه است، او ادامه داد: ما ۱۸ هزار مشاور در مدارس کشور داریم و از میان حدود ۲۰ درصد آنها در حوزه روانشناسی و مشاوره تخصص لازم را ندارند و به صورت نیمه مرتبط در این رشته مشغول به کارهستند.
یک استاد روانشناسی اجتماعی دانشگاه تهران در خصوص نقش مشاوره در مدارس به «آرمان» می‌گوید: همواره انسان در هر دوره از زندگی(از نوزادی تا سالمندی) دارای مشکلات و بحران‌های روحی و جسمی مختلف است که این بحران‌ها در سنین نوجوانی و جوانی از شرایط خاصی برخوردارند. بحران هویت، بحران بلوغ، بهداشت روان از این دسته از بحران‌هاست که می‌تواند انسان را دچار تعارض در زندگی کند و نوجوان را در تعلیق هویتی قرار دهد. فهیمه قبیتی ادامه می‌دهد: در شرایطی که تعلیق هویتی رخ می‌دهد تنها با مشاور و راهنمای درست قابل درمان است. برخی از خانواده‌ها آن ارتباط درست را با فرزند برقرار نمی‌کنند و گاه حیا و شاید ترس فرد باعث می‌شود که نوجوان بسیاری از صحبت‌ها و مشکلات خود را با پدر و مادر در میان نگذارد. هرچند زمانی که این مشاور در مدارس و در کنار نوجوانان و جوانان حضور داشته باشد، می‌تواند با مشاوره درست و درک شرایط موجود باعث شود که اشتباهات کمتری از سوی فرد رخ دهد و آسیبی به آینده آن نخورد. او با اشاره به اینکه گاه دیده می‌شود که به‌دلیل نبود مشاور در مدارس، فرد با دوستان و نزدیکان صحبت کرده و آنها به دلیل نداشتن تخصص مشاوره‌های اشتباهی به او می‌دهند، خاطرنشان کرد: برخی اشتباهات روند زندگی فرد را تغییر می‌دهد. برخلاف آ‌نچه که مردم از یک مشاور انتظار دارند، یک مشاور نباید الزاما قوی باشد. وظیفه اصلی یک مشاور در مدارس تنها ارتباط درست و صمیمانه با نوجوان است و آنها باید مشاور را امین خود بدانند. بدون شک یک مشاور می‌تواند رابط مناسبی میان پدر و مادر و نوجوان باشد و رابطه صمیمانه ایجاد کند و این ضرورت به شکلی جدی در مدارس ما ایجاد می‌شود. قبیتی با تاکید بر اینکه مشاهده می‌شود که مسئولان وجود مشاور را جدی نمی‌گیرند و این جدی نگرفتن گاه مسیر زندگی فرد را تغییر می‌دهد، تاکید می‌کند: ما در مدارس امروزی با انبوهی از نوجوانان روبه‌رو هستیم که هر کدام از این افراد در معرض شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک، اینترنت، تلگرام و... هستند و این امر در میان آنها گریزناپذیر است. این امر نیازمند آن است که نوجوان پیرامون و روابط بیرونی خود را کنترل کند و بر احساسات خود مدیریت داشته باشد. در این میان اگر مرجعی وجود نداشته باشد و فرد را راهنمای نکند می‌تواند آسیب‌های زننده‌ای در این میان رخ دهد و گاه از کسان دیگر راهنمایی‌های اشتباهی بگیرند و خیلی از مسائل برای نوجوان وجود داشته باشد. او بر این باور است که مساله مشاوره و اهمیت آن، آنطور که باید و شاید در میان مدارس ما رواج پیدا نکرده است. او ادامه می‌دهد: مدیران همان‌طور که برای بهداشت جسمی فرد حساسیت دارند، برای بهداشت روحی آن حساسیت به خرج نمی‌دهند، چطور یک دانش آموز زمانی که آبله می‌گیرد آن را به مدرسه راه نمی‌دهند و پدر و مادر را ملزم به درمان نوجوان می‌کنند، اما برای درمان مسائل روحی این الزام وجود ندارد.
دانشگاه‌ها رشته مشاوره ندارند
در ادامه کارشناس مدیریت آموزشی نیز به «آرمان» می‌گوید: در گذشته و زمانی‌که بنده نماینده مجلس بودم بارها با وزارت آموزش و پرورش در این خصوص جلساتی داشتیم و به آنها گوشزد می‌کردیم که اهمیت وجود مشاور را در مدارس جدی بگیرند. هرچند آنها هنوز در سیاست‌های خود تجدید نظر نکرده‌اند و همچنان نقش مشاوران را در این بین کمرنگ می‌دانند. با این وجود، نیاز جدی مدارس به مشاور، دانشگاه‌های مرتبط پذیرش دانشجو در این رشته را ندارند و این تعداد مشاور در کشور تنها راهکار موجود هستند. عبدالوحید فیاضی با اشاره به اینکه امروزه برای هر 15 دانش آموز کمتر از یک ساعت مشاوره داده می‌شود، می‌گوید: کمیسیون آموزش مجلس بارها به وزارتخانه و وزیر اعلام کرده است که این میزان را به 12 دانش آموز ارتقا دهند و این کمبود را جبران کنند، چون نقش مشاور تنها در مسائل تربیتی نیست و نیازهای عاطفی دانش آموز را باید تامین می‌شود. به هر حال نبود مشاور در مدارس در سیاست‌های آموزشی می‌تواند اثری سوء داشته باشد و ما در آن زمان و در کمیسیون آموزش در این خصوص پیگیری‌های زیادی را انجام دادیم، اما گوش کسی به این امر بدهکار نبود. گاهی هم دیده شده که برخی افراد بدون وجود تخصص در این رابطه و بیکار بودن در سیستم آموزشی مدارس به سمت مشاور انتخاب شده‌اند و قطعا این امر کارایی مورد نظر را ندارد.
ناتوانی دانش‌آموزان
در ادامه عضو هیات رئیسه فراکسیون فرهنگیان مجلس نیز با انتقاد از کمبود مشاور در مدارس، گفت: آموزش و پرورش در سال‌های اخیر توجهی به حوزه تربیتی و مشاوره نداشته است. احد آزادی خواه با انتقاد از کمبود مشاوره در مدارس افزود: نظام آموزش و پرورش خلاهایی دارد که این خلاها منبعث از بی‌توجهی به اسناد بالادستی همانند سند تحول بنیادین، برنامه ششم توسعه و... است. نماینده مردم ملایر در مجلس تاکید کرد: اگرچه مشکل اصلی آموزش و پرورش تامین منابع مالی و کمبود اعتبارات است، اما در کنار تمامی این کمبودها تراز قابل دفاعی در حوزه منابع انسانی دارد. اگر دو میلیون معلم ما در وزارت آموزش و پرورش نتوانند 14 میلیون دانش آموز را تمشیت، تعلیم و تربیت کنند ضعف در برنامه ریزی محرز است. به گزارش خانه ملت، عضو هیات رئیسه فراکسیون فرهنگیان ادامه داد: اهمیت تربیت معلمان توانا باسواد به قدری زیاد است که بر اساس برنامه ششم توسعه جذب معلم در آموزش و پرورش فقط از طریق دانشگاه فرهنگیان امکان پذیر شد و این به معنای تخصصی کردن استخدام‌ها در این وزارت است. در صورتی که ما به دانش‌آموزان خود مشاوره‌های تربیتی مناسب و لازم در مدارس را ارائه ندهیم، این افراد نمی‌توانند در برابر آسیب‌های اجتماعی که این روزها در حال گسترش است واکنش‌های به‌جا و مناسبی داشته باشند در نتیجه درگیر معضلات اجتماعی می‌شوند.
منبع: آرمان/ وحید استرون/۲۹ آبان ۹۷