اگر اکثریت پارلمان لبنان به دست نیرو‌های مخالف حزب‌الله بیفتد و قرار باشد که گروه‌های مخالف مقاومت بر مواضع خود علیه سلاح مقاومت اصرار کنند احتمال بروز بن‌بست سیاسی طولانی مدت در لبنان بسیار زیاد است و ممکن است تعیین تکلیف پست‌های اصلی کشور و تشکیل دولت جدید تا مدت‌ها به تاخیر بیفتد.
دیدارنیوز: انتخابات لبنان در حالی به پایان رسید که بر خلاف انتظار، مشارکت شهروندان در این انتخابات سرنوشت‌ساز نسبت به دو انتخابات پیشین در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۸ پایین‌تر بود. به‌رغم مشارکت پایین رای‌دهندگان در انتخابات، نتایج اولیه نشان می‌دهد که تغییرات تازه‌ای در ترکیب پارلمان لبنان در راه است.
مهم‌ترین تغییر در جابه‌جا شدن قدرت میان دو حزب اصلی مسیحیان مارونی در پارلمان است. در حالی که در پارلمان کنونی جریان میهنی آزاد به رهبری جبران باسیل با ۲۹ کرسی حزب اصلی مسیحیان مارونی است، حزب نیرو‌های لبنانی به رهبری سمیر جعجع با کسب چندین کرسی تازه توانسته است تعداد کرسی‌های خود را از ۱۵ کرسی به بیش از ۲۰ کرسی برساند.
در عین حال به نظر می‌رسد که نیرو‌های تازه‌نفسی از میان معترضان اکتبر ۲۰۱۹ لبنان هم در این انتخابات به پارلمان راه پیدا کرده باشند و ۱۰ تا ۱۵ کرسی انتخابات را به خود اختصاص داده باشند. هر چند که تعداد کرسی‌های معترضان به اندازه‌ای نیست که بتوانند مستقیما بخشی از قدرت را در اختیار بگیرند، اما در شرایط ائتلاف‌ها و بده‌بستان‌های سیاسی لبنان، همین تعداد کرسی می‌تواند در توفیق یا شکست یک ائتلاف برای انتخاب هر یک از سه مقام مهم کشور یعنی ریاست پارلمان، رییس‌جمهور و نخست‌وزیر، بسیار موثر باشد.
جبران باسیل، رهبر جریان آزاد میهنی از متحدان حزب‌الله لبنان در پارلمان، به‌رغم از دست دادن تعدادی از کرسی‌های خود این انتخابات را موفقیتی برای جریان تحت رهبری خود دانست و تاکید کرد که این جریان توانسته است یک فراکسیون بزرگ در پارلمان ایجاد کند. وی در عین حال ادعا کرد که جریان رقیب، یعنی حزب نیرو‌های لبنانی به رهبری سمیر جعجع، تخلف‌های وسیع انتخاباتی مرتکب شده و آرای زیادی را با پول خریده است.
به‌رغم کاهش کرسی‌های جریان آزاد میهنی در انتخابات یکشنبه، پیش‌بینی می‌شود که دو جریان متحد آن یعنی حزب‌الله و جنبش امل از میان شیعیان ۲۷ کرسی خود را حفظ کنند یا حتی کرسی‌ها خود را به ۳۰ افزایش دهند. حامیان حزب‌الله و جنبش امل در ساعات پایانی یکشنبه با حضور در خیابان‌ها پیروزی انتخاباتی جریان‌های متبوع خود را جشن گرفتند. با این حال مشخص نیست که آیا حزب‌الله و متحدانش می‌توانند اکثریت ۷۱ کرسی پارلمانی خود را در پارلمان جدید هم داشته باشند یا نه. عصر دوشنبه رویترز به نقل از سه منبع در لبنان نوشت که با اعلام نتایج اولیه برخی حوزه‌های موثر بسیار بعید است که حزب‌الله و متحدانش بتوانند اکثریت ۷۱ کرسی خود را در پارلمان حفظ کنند.
هر ائتلاف سیاسی برای اکثریت در پارلمان لبنان نیاز به بیش از ۶۴ کرسی دارد. برای ارزیابی ترکیب نهایی پارلمان لبنان نه تنها باید منتظر تعیین تکلیف تمام کرسی‌ها ماند، بلکه باید رویکرد نامزد‌های مستقل را نیز در نظر گرفت که ممکن است به یک طرف تمایل بیشتری نشان دهند.
سعد حریری، نخست‌وزیر پیشین لبنان که در این انتخابات شرکت نکرده و از هوادارانش خواسته بود این انتخابات را تحریم کنند، روز دوشنبه در پیامی در شبکه اجتماعی توییتر نوشت: «این انتخابات هم تمام شد و لبنان در آستانه یک نقطه عطف دیگر قرار دارد. پیروزی واقعی تزریق خون تازه به صحنه سیاسی لبنان است. تصمیم ما برای عدم مشارکت در انتخابات درست بود، اما تکاندن ساختار ناکارآمد سیاسی به این معنا نیست که ما مسوولیت‌های‌مان را رها کنیم.»
نجیب میقاتی، نخست‌وزیر لبنان ضمن ابراز رضایت از نحوه برگزاری انتخابات گفت: «به‌رغم شکاف‌های عمیق و تنش‌های سیاسی در کشور ما موفق شدیم که انتخابات را برگزار کنیم. برخی تخلفات و سوءاستفاده‌های گزارش شده در روز برگزاری انتخابات را می‌توان از طریق اقدامات قضایی و سیاسی حل و فصل کرد.»
طرف‌های سیاسی در لبنان و گروه‌های ناظر بر انتخابات برخی جریان‌های سیاسی را به تقلب و تخلف در انتخاب متهم کرده‌اند. در حالی که جبران باسیل، رهبر جریان آزاد میهنی، حزب نیرو‌های لبنانی را به خرید گسترده آرا متهم کرده، انجمن لبنانی انتخابات دموکراتیک، یک نهاد مدنی ناظر بر انتخابات مدعی شده است که نمایندگانش که برای نظارت بر صندوق‌ها به مناطقی در جنوب لبنان رفته‌اند توسط گروه‌هایی مورد تهدید و حمله قرار گرفته‌اند. نجیب میقاتی که امیدوار است در پارلمان بعدی هم به عنوان نخست‌وزیر برگزیده شود از نمایندگان منتخب در این انتخابات خواست «گام‌های قانون اساسی را در سریع‌ترین زمان ممکن» بردارند.
جبران باسیل، رییس جریان آزاد ملی لبنان در کنفرانس مطبوعاتی بعد از بسته شدن صندوق‌های رای‌گیری در انتخابات پارلمانی لبنان گفت: «جریان آزاد ملی وارد جنگی با حزب نیرو‌های لبنانی یا حزب سوسیال ترقی خواه یا الکتائب و جنبش امل و دیگر گروه‌ها نشده، بلکه در جنگ و نبردی است که از دست‌کم ۱۷ اکتبر از سوی امریکا، اسراییل و هم‌پیمانانش شروع شد.» به گزارش ایسنا و به نقل از رای‌الیوم، وی تاکید کرد: «آنچه تاکنون روشن شده این است که جریان آزاد ملی در این جنگ پیروز شده و فراکسیون بزرگ پارلمانی خواهد داشت. هیچ طرفی نمی‌تواند طرف دیگری را کنار بزند. آزمون اصلی در لبنان این است که پول‌های مردم به آن‌ها بازگردانده شود. امریکا تلاش کرد لبنان را از نظر اقتصادی به شکست بکشاند تا نگذارد ما در این انتخابات حضور داشته باشیم و شکست خورد.»
مشارکت پایین‌تر از حد معمول در انتخابات
در حالی که در ساعات اولیه روز یکشنبه رسانه‌ها از استقبال گسترده رای‌دهندگان لبنانی از انتخابات خبر می‌دادند، نیمه شب یکشنبه بر اساس آمار اولیه اعلامی از سوی وزارت داخله لبنان، مشارکت در انتخابات تنها ۴۱ درصد بود، آماری که هم از انتخابات ۲۰۱۸ و هم از انتخابات ۲۰۰۹ پایین‌تر بود. یکشنبه شب و پیش از پایان رسمی انتخابات، نجیب میقاتی، نخست‌وزیر لبنان مدعی مشارکت بیش از پنجاه درصدی رای‌دهندگان در انتخابات شده بود که این اظهارنظر ساعاتی بعد توسط وزارت کشور رد شد.
در انتخابات ۲۰۱۸ مشارکت رای‌دهندگان ۴۹ درصد و در انتخابات ۲۰۰۹ مشارکت ۵۵ درصد اعلام شده بود. این میزان مشارکت، کمترین میزان مشارکت در انتخابات از سال ۱۹۹۶ تاکنون در انتخابات لبنان است. پایگاه خبری لوغیان تودی لبنان کاهش مشارکت در انتخابات را به «اثر حریری» مرتبط می‌داند. سعد حریری و جریان المستقبل، در طول سالیان گذشته، همواره اصلی‌ترین جریان اهل سنت در پارلمان لبنان بود، اما بهمن ماه سال گذشته اعلام کرد که از سیاست کناره‌گیری می‌کند. هواداران حریری در منطقه طریق الجدید بیروت برای نشان دادن عدم تمایل‌شان به شرکت در انتخابات یک استخر بادی بزرگ همزمان با برگزاری انتخابات در فضای باز برپا کرده بودند تا نشان بدهند که انتخابات چندان اهمیتی برای‌شان ندارد. بر اساس آمار منتشره هر اندازه که سهم جمعیت اهل سنت در یک حوزه انتخاباتی بیشتر باشد، مشارکت در انتخابات کمتر است. اما در برابر این پایگاه خبری تاکید می‌کند که کاهش مشارکت در انتخابات تقریبا در همه نقاط اتفاق افتاده است و حتی در حوزه انتخاباتی یک بیروت که سهم جمعیت اهل سنت در آن کمتر از ۱۱ درصد است، باز هم مشارکت در این انتخابات کمتر از ۳۰ درصد بود.
کریم بیطار، کارشناس مسائل سیاسی در لبنان به نهارنت می‌گوید: «کاهش مشارکت را می‌توان تا حدی به خستگی جامعه از طبقه حاکم نسبت داد و اینکه در هر حال وضعیت اقتصادی تغییری نخواهد کرد.»
میدان رقابت تهران و ریاض
در شرایطی که نمایندگان ایران و عربستان سعودی در بغداد چندین دوره گفت‌وگوی امنیتی با یکدیگر داشته‌اند، لبنان همچنان یکی از میادینی است که در کنار عراق و یمن، محل رقابت سیاسی تهران و ریاض محسوب می‌شود. در طول دو دهه گذشته و از زمان ترور رفیق حریری، نخست‌وزیر پیشین لبنان، میدان سیاست در این کشور به دو جبهه ائتلاف ۸ مارس و ائتلاف ۱۴ مارس تبدیل شده بود. هر چند مبنای تشکیل این دو ائتلاف موافقت و مخالفت آن‌ها با حضور نیرو‌های حافظ صلح سوریه در خاک لبنان بود، اما نهایتا این جبهه‌بندی به میدان رقابت تهران و ریاض بدل شد. گروه‌های تحت حمایت عربستان سعودی در قالب ائتلاف ۱۴ مارس و نیرو‌های تحت حمایت ایران در قالب ائتلاف ۸ مارس حضور داشتند. به رغم فراز و فرود‌های بسیاری سیاست در لبنان طی سال‌های گذشته و مبهم‌تر شدن مرز‌ها میان این دو ائتلاف، همچنان بسیاری از رسانه‌ها ساختار سیاسی لبنان بعد از انتخابات را بر اساس میزان نزدیکی اکثریت پارلمان جدید به تهران یا ریاض ارزیابی می‌کنند.
در این میان رقابت در میان مسیحیان لبنان به تعیین‌کننده‌ترین محل گمانه‌زنی برای گرایش بیروت به سمت آنچه در ایران محور مقاومت خوانده می‌شود یا به سمت لبنان تبدیل شده است. در حالی که طی سال‌های گذشته، حزب جریان آزاد میهنی، نزدیک به رییس‌جمهور میشل عون و به رهبری جبران باسیل، داماد رییس‌جمهور و وزیر خارجه پیشین، جریان اصلی مسیحیان مارونی در پارلمان بود، پیش‌بینی می‌شود که این‌بار جریان‌های نزدیک به عربستان و مخالف سلاح حزب‌الله، یعنی جریان‌های نیرو‌های لبنانی و کتائب به رهبری سامی جمیل دست بالاتر را در پارلمان داشته باشند.
با این حال مسیحیان به تنهایی تعیین‌کننده آینده سیاسی لبنان نخواهند بود. اگر اکثریت پارلمان به دست نیرو‌های مخالف حزب‌الله بیفتد و قرار باشد که گروه‌های مخالف مقاومت بر مواضع خود علیه سلاح مقاومت اصرار کنند احتمال بروز بن‌بست سیاسی طولانی مدت در لبنان بسیار زیاد است و ممکن است تعیین تکلیف پست‌های اصلی کشور و تشکیل دولت جدید تا مدت‌ها به تاخیر بیفتد.
شهاب شهسواری - اعتماد