در ۱۰۰ روز اخیر که شاخص‌کل سهام وارد موج جدید صعودی شده است، شاخص‌کل حدود ۲۹درصد (نرخ بهره مرکب روزانه بر اساس روز‌های کاری بورس معادل ۴/ ۰ درصد) و نماگر هم وزن ۳۵درصد افزایش ارتفاع داده است.
دیدارنیوز ـ بعد از رکودی ۶۰۰روزه در تالار شیشه‌ای، حالا ۱۰۰روز است که بورس مسیری صعودی را طی می‌کند. در این مدت نماگر اصلی تالار شیشه‌ای توانسته است حدود ۲۹درصد از کف ثبت‌شده در ۵بهمن۱۴۰۰ اوج بگیرد و تنها ۴/ ۱درصد تا سقف تجربه‌شده در سال۱۴۰۰ فاصله دارد.
افزایش جذابیت بازار با رسیدن قیمت سهام به سطوح پایین‌تر از ارزش ذاتی و در کنار آن خودنمایی محرک‌هایی همچون رشد قیمت جهانی کامودیتی‌ها، حذف دلار ترجیحی، گام‌های اولیه سیاستگذار برای اصلاح برخی ساختار‌های معیوب و جدیدتر از همه بازگشت مجدد انتظارات تورمی از مهم‌ترین عواملی هستند که این روند صعودی را پشتیبانی می‌کنند.
آنگونه که آمار‌ها نشان می‌دهد در همین بازه ۱۰۰روزه، نسبت قیمت به درآمد بازار ۴/ ۱درصد افزایش یافته است و میانگین روزانه ارزش معاملات نیز نسبت به روز‌های کم‌فروغ بازار، از رونق گرفتن معاملات حکایت می‌کند. با این حال تنور بورس هنوز آن‌چنان که باید داغ نشده است و سهامداران حقیقی برای سپردن سرمایه‌های خرد به این بازار همچنان مردد هستند.
۱۰۰ روز از آغاز رالی صعودی اخیر در بورس تهران می‌گذرد و در این مدت نماگر اصلی تالار شیشه‌ای توانسته حدود ۲۹درصد از کف ثبت‌شده در ۵ بهمن ماه فاصله بگیرد. رسیدن قیمت سهام به سطوح پایین‌تر از ارزش ذاتی و در کنار آن خودنمایی محرک‌هایی همچون رشد قیمت جهانی کامودیتی‌ها و جدیدتر از همه شدت گرفتن مجدد انتظارات تورمی از مهم‌ترین دلایلی است که این روند صعودی را پشتیبانی می‌کند.
حالا شاخص‌کل سهام تنها ۴/ ۱درصد از سقف تجربه شده در سال ۱۴۰۰ فاصله دارد و آنگونه که خبرگان بازار می‌گویند ممکن است نزدیک‌شدن به این محدوده تا حدودی به هراس سرمایه گذاران بینجامد. آیا شاخص‌کل به‌راحتی این مرحله را نیز پشت‌سر می‌گذارد یا همانند دو موج صعودی شکل گرفته در ۵/ ۱ سال گذشته، موقتی خواهد بود؟
این گزارش قصد پاسخ‌دادن به این سوالات را ندارد و تنها درصدد مرور آمار و ارقام ثبت‌شده در این برش زمانی ۱۰۰ روزه است.
روند صعودی قیمت سهام که از اوایل بهمن سال گذشته آغاز شده بود، در سال‌جاری ادامه یافت تا در میانه فروردین ماه سال‌جاری، این نماگر از کف اخیر خود بیش از ۲۱درصد فاصله بگیرد و بر اساس تعریف‌های مرسوم در بازار‌های مالی وارد فاز صعودی یا گاوی شود.
این سومین بار از آغاز رکود ۶۰۰روزه در تالار شیشه‌ای بود که معامله گران شاهد تغییر فاز و موجی افزایشی بودند. در موج اول صعود که استارت آن از اوایل آبان ۹۹ خورد، شاخص‌کل سهام ۲۶درصد افزایش ارتفاع داد و توانست خود را تا محدوده یک‌میلیون و ۵۲۷هزار واحد بالا بکشد، اما از ادامه راه واماند و تا محدوده یک‌میلیون و ۱۵۰هزار واحد عقب‌نشینی کرد.
موج دوم صعود، اما در سال گذشته تجربه شد، پس از آن که شاخص‌کل بورس تهران در اوایل خردادماه ۱۴۰۰ تا کف یک‌میلیون و ۹۵هزار واحد نزول کرده بود، شاهد تغییر مسیر این نماگر و رسیدن به قله آن سال یعنی یک‌میلیون و ۵۷۵هزار واحد در اوایل شهریورماه آن سال بودیم که از رشد حدود ۴۴درصدی حکایت می‌کرد، اما این موج صعودی نیز دوام نیاورد و بار دیگر شاخص‌کل مجبور به عقب نشینی شد.
در جدیدترین رالی صعودی شاخص‌کل که از اوایل بهمن سال گذشته آغاز شد، تا به اینجای کار شاخص‌کل حدود ۲۹درصد صعود کرده و تنها ۴/ ۱ درصد تا سقف تجربه‌شده در موج‌های صعودی اخیر فاصله دارد.
آنگونه که بررسی‌ها نشان می‌دهد صعود قیمت جهانی کالا‌های اساسی که به موجب تهاجم روسیه به اوکراین رقم خورد، یکی از مهم‌ترین محرک‌های آخرین رالی صعودی بازار سهام بود. بر اساس شاخص کالایی بلومبرگ که سبد متنوعی از مواد خام را پوشش می‌دهد، متوسط قیمت کالا‌ها به دلار در دو سال گذشته بیش از دوبرابر شده و در بازه زمانی یکساله نیز از رشدی ۴۸ درصدی حکایت می‌کند و در سال نو میلادی و پس از اصابت ترکش‌های جنگ رخ داده در شرق اروپا، این شاخص رشد بیش از ۳۱درصدی را تجربه کرده است.
در این میان بورس تهران که با توجه به حضور شرکت‌های بزرگ معدنی، فلزی، پتروشیمی و پالایشی، در عمل بورسی کامودیتی محور به‌شمار می‌رود، ارتباط مستقیم و مهمی با روند قیمت مواد خام در سطح جهانی دارد. به این ترتیب تا به اینجای کار روند صعودی تجربه شده در نرخ کالا‌های اساسی در بازار جهانی توانسته با تقویت انتظار از افزایش سودآوری شرکت‌های کامودیتی محور بازار سهام، نماگر‌های بورسی را نیز صعودی کند.
در کنار این عامل مهم، کاهش جدی قیمت سهام در یک و نیم سال گذشته و تعدیل نسبت قیمت به درآمد به کانال ۵ واحد خود محرکی بود تا شاهد افزایش جذابیت سهام سرمایه گذاری باشیم. جذابیتی که تنها مختص گروه‌های کامودیتی محور نبود و
سهام کوچک بورس تهران را نیز دربرگرفت. آنگونه که آمار‌ها نشان می‌دهد در این برش زمانی، شاخص‌کل هم وزن که به‌عنوان نماینده سهام با ارزش بازار پایین شناخته می‌شود، با افزایش بیش از ۳۵درصدی همراه شده که از سبقت کوچک‌تر‌های بورسی حکایت می‌کند.
در چنین شرایطی بود که اقدامات مثبت سیاستگذار در سال‌جاری همچون نمایش نامحدود عمق مظنه برای معامله گران و افزایش متقارن دامنه‌نوسان به ۶درصد به سهامداران این سیگنال را ارسال کرد که اصلاح ساختاری بورس در تیررس قرار دارد و می‌توان به افزایش کارآیی این بازار امیدوار بود، ضمن آنکه رکود فرسایشی طولانی مدت سهام و نصف‌شدن سرمایه بسیاری از سرمایه گذاران در این مدت سبب شده تا نقص‌های بازار سرمایه بیش از گذشته مورد توجه فعالان بازار قرار گیرد و حالا نه تنها در بدنه کارشناسی، بلکه سهامداران خرد این بازار نیز به این واقعیت پی برده اند که بورس نیازمند اصلاحات ساختاری و رفع محدودیت‌هایی است که در هر برش زمانی به گونه‌ای سرمایه‌ها را در معرض ریسک قرار می‌دهد و تا زمانی که تجدیدنظری در این خصوص نشود، حتی دوره‌های صعودی نیز چندان خوشایند نخواهند بود، چراکه سهامداران به این واقعیت پی برده اند افزایش قیمت‌هایی که عموما به حبابی شدن و چربی گرفتن بدنه بازار سهام منجر می‌شود، نزولی فرسایشی و طاقت فرسا را به دنبال خواهد داشت که گریزی از آن نیست، از این‌رو شاهد ایجاد مطالبه‌ای عمومی در بازار برای برای اصلاح ساختار‌ها هستیم که نکته‌ای مثبت برای جذب سرمایه‌های سرگردان است.
و، اما دلار ۴۲۰۰تومانی که ماجرا‌های زیادی برای سیاستگذاران ایجاد کرده است، حالا به خداحافظی بسیار نزدیک شده است. سهامداران حالا چشم امید دارند که در سال‌جاری، این دغدغه مهم مرتفع شود تا زمینه برای رشد سودآوری شرکت‌های بورسی نیز فراهم شود.
شاید یکی از دلایل افزایش متقاضیان خرید سهام گروه‌های مرتبط نیز به این موضوع برگردد و در صورت خداحافظی اقتصاد ایران با دلار ترجیحی، چشم انداز روشنی را می‌توان برای بورس و شرکت‌های ریالی متصور بود.
و، اما از همه این محرک‌ها که بگذریم، حالا شدت‌گرفتن مجدد انتظارات تورمی نیز جمع بورسی‌ها را گرم کرده است و باید دید آیا همانند سال ۹۹ مجددا شاهد سرازیر شدن موج سرمایه‌های سرگردان به بازار سهام برای در امان ماندن از گزند تورم خواهیم بود یا این‌بار به واسطه افزایش فشار بر گرده خانوار‌ها شرایط متفاوت است.
البته باید توجه داشت که با وجود سردشدن تنور اخبار برجامی، اما هنوز امید می‌رود به‌زودی شاهد احیای این معاهده نقض‌شده از سوی آمریکا باشیم. در صورت احیای برجام هر چند خبری از شدت گیری انتظارات تورمی نخواهد بود، اما ثبات اقتصادی، پیش‌بینی پذیرشدن اقتصاد، کاهش هزینه و دردسر‌های مبادله کالا و خدمات برای شرکت‌های صادرات محور، افزایش درآمد شرکت‌های ریالی به سبب بهبود وضعیت معیشتی خانوار‌ها و از همه مهم‌تر برچیده شدن بساط اقتصاد دستوری با کاهش فشار‌های تحریمی بر دولت‌ها خود محرکی قدرتمند برای بورس تهران خواهد بود. موضوعی که می‌تواند سودی چندگانه برای بنگاه‌های بورسی؛ چه داخلی و چه صادراتی داشته باشد.
رالی ۱۰۰ روزه بورس از دریچه آمار
همان‌طور که اشاره شد در ۱۰۰ روز اخیر که شاخص‌کل سهام وارد موج جدید صعودی شده است، شاخص‌کل حدود ۲۹درصد (نرخ بهره مرکب روزانه بر اساس روز‌های کاری بورس معادل ۴/ ۰ درصد) و نماگر هم وزن ۳۵درصد افزایش ارتفاع داده است.
در این میان P/ E کل بازار سهام از ۳/ ۷ به ۷/ ۸ واحد رسیده که از رشد ۴/ ۱ واحدی حکایت می‌کند. خالص خرید حقیقی ها، اما هر چند هنوز در بازه زمانی ۱۰۰ روزه مثبت نشده است، اما میانگین روزانه این متغیر از ۲۸۷ میلیارد‌تومان در روز‌های رکودی بورس به ۸۶ میلیارد‌تومان در رالی صعودی اخیر، کاهش یافته است، اما ارزش معاملات خرد سهام متغیر مهم دیگری است که همواره مورد‌توجه کارشناسان و تحلیلگران بورسی است.
آنگونه که آمار‌ها نشان می‌دهد میانگین روزانه این متغیر در برش زمانی مورد بررسی یعنی از ۶ بهمن ۱۴۰۰ تا روز گذشته، از ۴هزار میلیارد‌تومان فراتر رفته و در روز‌های اخیر نیز به حدود ۷هزار میلیارد‌تومان رسیده است؛ این در حالی است که در برخی روز‌های رکودی سال گذشته ارزش دادوستد‌ها حتی به کمتر از هزار میلیارد‌تومان نیز رسیده بود و فضایی نیمه‌تعطیل را بر بازار سهام حاکم کرده بود.