شهرداری و استانداری تهران بعد از آتش سوزی چند هفته پیش بازار تصمیم گرفته اند در یک طرح مشترک به وضعیت این بافت تاریخی و بحرانی شهر رسیدگی کنند، اما یک پرسش، وزارت میراث فرهنگی کجای این طرح حضور دارد؟
دیدارنیوزـنسرین نیکنام: بعد از حادثه پلاسکو، رسیدگی به وضعیت سایر بافت‌های تاریخی و قدیمی که تعداد آن‌ها در تهران کم هم نیست حسابی خبرساز شد و همه دستگاه‌ها از شهرداری گرفته تا سازمان وقت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تصمیم گرفتند که برای حفاظت از این بنا‌ها یک برنامه جدی و مدون داشته باشند، اما هم اینکه تب و تاب حادثه پلاسکو خوابید و مردم کم کم آن اتفاق را فراموش کردند این دو نهاد مسئول هم ترجیح دادند که قول‌هایی که دادند را فراموش کنند و به عبارت «شاید وقتی دیگر» رسیدند.
این بی توجهی ادامه داشت تا اینکه خبر آتش سوزی در بازار تهران در هفته‌های گذشته زنگ خطر را برای مسئولان به صدا درآورد و حالا شهرداری و استانداری تصمیم گرفته‌اند مساله ایمنی بازار را پس از تائید در شورای تامین اجرایی کنند، اما موضوع قابل توجه این است که وظیفه وزارت میراث فرهنگی برای ساماندهی و به امنیت رساندن بنا‌های تاریخی بیشتر از سایر دستگاه‌ها است در حالیکه این وزارتخانه تا به امروز هیچ برنامه‌ای در این خصوص ارائه نداده، زیرا عزت الله ضرغامی ترجیح می‌دهد از روابط فامیلی گردشگرانی که با آن‌ها برخورد داشته آگاه باشد تا مشکلات میراث فرهنگی.
بیشتر بخوانید:امروز سالگرد حادثه پلاسکو است؛ قهرمانان بی بدیلی که شهید شدند
بعد از حادثه پلاسکو دوست‌داران و صاحب نظران میراث فرهنگی لیستی از بنا‌های در خطر ارائه دادند و تصورشان این بود که مسئولان میراث فرهنگی زود دست به کار می‌شوند و بحران‌های احتمالی را از پیش روی این بنا‌ها برمی دارند و حالا با گذشت پنج سال نه تنها مشکلی حل نشد بلکه خطر بیشتر از قبل بنا‌ها را تهدید می‌کند.
ساختمان آلومینیوم: بعد از حادثه پلاسکو، ساختمان آلومینیوم به عنوان دومین بنا در لیست بنا‌های پرخطر قرار دارد این ساختمان در نزدیکی پلاسکو و توسط سازنده همان ساختمان ساخته شد. این ساختمان ۱۳ طبقه که اسکلت فلزی دارد در سال ۱۳۴۳ افتتاح شد و در زمان ساخت سومین بنای بلندمرتبه و دارای آسانسور در ایران بود و حدود ۶۰۰ واحد تجاری در این ساختمان فعالیت دارند.
اما راهرو‌های پر از اجناس الکترونیک و حتی با حجم گسترده‌تر دارد که هیچ محلی برای عبور باقی نگذاشته است، اجناسی قابل اشتعال که باید هرچه زودتر برای آن کاری کرد و خطر آتش سوزی در این ساختمان دور از ذهن نیست.
بازار تهران: کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند که محدوده بازار تهران سومین نقطه بحرانی این کلانشهر است و این بخش تاریخی، با خطری بسیار خطرناک روبه‌روست. در این مرکز تاریخی و تجاری مغازه‌داران بار‌های زیادی به ساختمان‌ها تحمیل کرده‌اند، در بسیاری از نقاط آن طبقاتی به صورت غیرقانونی در زیرزمین‌ها ساخته شده و حتی روی ساختمان‌های فعلی نیز طبقاتی گذاشته شده‌است که نمونه بارز آن تجاوز چلوکبابی مسلم است که مدتی پیش نیز به واسطه این اقدامش با آسیبی مواجه شد.
لاله‌زار: و اما خیابان لاله زار رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است که از نظر نوع کاربری‌ها می‌تواند به یک بحران تبدیل شود و این پرسش را مطرح می‌کند که مگر جای لوازم الکتریکی در این خیابان تاریخی آن هم در وسط شهر است؟ لوازمی که اشتعال‌زا هستند.
چرا باید در چنین بازاری که در سطحِ مقیاس ملی است، این نوع کالا توزیع شود؟ چرا باید همه وسایل یدکی ماشین کشور در پاساژ کاشانی در خیابان امیرکبیر تهران در مرکز شهر توزیع شود؟ این چه نیازی است که تهران را به این اتفاق تشویق می‌کند؟ چرا تجمیع کالا‌های خاص در یک نقطه‌ی متمرکز در سطح شهر تهران که امکان تردد در آن بسیار کم است را به جایی که امکانات ایمنی وجود داشته باشد و ماشین‌ها بتوانند راحت‌تر رفت و آمد کنند، منتقل نمی‌شود و هزاران چرا‌ی که هیچ کس پاسخگوی آن نیست.
ساختمان فردوسی و علاءالدین: وضعیت این دو ساختمان هم کمتر از بنا‌های ذکر شده نیست، ساختمان فردوسی که در نزدیکی ساختمان پلاسکو قرار دارد شرایطی مشابه پلاسکو قبلی دارد و انتظار می‌رود با کوچکترین حادثه‌ای اتفاقی شبیه پلاسکو گریبان آن را بگیرد.
پاساژ علاءالدین هم مدت‌هاست با چالش‌های زیادی مواجه بوده اما ساخت یک طبق غیر قانونی روی این بنا مدت‌ها محل مناقشه میان سازندگان و شهرداری بود و علیرغم همه مخالفت‌ها و برخورد‌های قانونی و فیزیکی این بنا همچنان با همان ساختار در حال فعالیت است.
بیشتر بخوانید:سفر ضرغامی به شیراز و تصمیم برای اجرای طرح لغو شده!
«وضع قانون و اجرای آن بهترین راهکار برای جلوگیری از حادثه‌های تلخ است، اما به شرطی که ضابطه قضایی داشته باشد تا آتش‌نشانی و شهرداری بتواند قانون‌ها را درست اجرایی کند»؛ این جمله را اسکندر مختاری کارشناس ارشد میراث فرهنگی مطرح می‌کند و می‌گوید: در شرایط مشابه پلاسکو نمی‌توان هیچ کاری برای این بنا‌ها کرد نکته مهم این است که اگر ساختمانی را به بلندی چارسو یا پلاسکو می‌سازند، باید دورش خالی از هر نوع بنایی باشد.
او با اشاره به اینکه کشور‌های اروپایی هم همین کار را انجام می‌دهند، می‌افزاید: در اروپا دورِ ساختمان‌های بلند را خالی می‌گذارند تا در مواقع بحران، بتوانند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کنند.
مدیر سابق محور فرهنگی تاریخی تهران با تاکید بر اینکه برای هر نقطه‌ای در کشور می‌تواند این اتفاق پیش بیاید می‌گوید: «روش‌های اطفای حریق امروزی نمی‌تواند پاسخگوی بروز چنین فجایعی باشد و باید هر چه زودتر از این اتفاقات درس عبرت بگیریم.»
به عقیده او، کارگاه‌های تولیدی زیادی در بخش‌های مسکونی کوچک فعالیت می‌کنند، اما هیچ کس جلوی آن‌ها را نمی‌گیرد. نبود پله‌های فرار در مجتمع‌های تجاری و مسکونی و نبود اعلام و اطفای حریق مهمترین مشکلاتی است که واحد‌های تجاری و مسکونی با آن مواجه‌اند، اما هیچ کس پیگیر آن‌ها نیست.
مختاری با تاکید بر اینکه باید وضعیت غیرمجاز و ناامن‌کننده را در این بنا‌ها متوقف کنیم، تاکید می‌کند: «ظرف و مظروف باید تابع یکدیگر باشند. زمانی که قوانین را رعایت نمی‌کنیم مظروف در این ظرف نمی‌گنجد و اتفاقاتی مشابه پلاسکو رخ می‌دهد.»