بی شک کلمات خشکسالی و ترسالی را زیاد شنیدید به ویژه در سال های اخیر که کل دنیا به ویژه در ایران با پدیده خشکسالی دست و پنجه نرم می کند و حالا بارش برف و باران برخی را خوشحال کرده و برخی را ناراحت.
دیدارنیوزـ نسرین نیکنام: انسان از وقتی خود را شناخت همواره به دنبال حضور در کنار آب برای زندگی و آبادانی بوده از این رو هم انسان‌های اولیه و هم در همه قرن‌ها زندگی و حیات افراد وابستگی شدیدی به آب داشته، اما در سال‌های اخیر با گرم شدن هوا که البته رفتار انسان تکنولوژی پرست تاثیر زیادی روی گرم شدن هوا و زمین گذاشته و از سوی دیگر مصرف بی رویه از آب‌های سطحی و زیر زمینی جهان و ایران را هر چه بیشتر در معرض خشکسالی قرار داد. پدیده‌ای است که سال‌ها گریبان مردم دنیا را گرفته تا جاییکه آن‌ها را وادار به استفاده از راه‌هایی مانند بارورسازی ابر‌ها کرده است.
این روند سالهاست که در کشورهای مختلف تحقیق و اجرا شد که به گفته محققان استفاده از این روش برای آن‌ها کارآمد بوده است، در آسیا کشور هند و چین بیش از سایر کشور‌ها به دلیل وسعت کشور و تعداد جمعیت به دنبال راه حل جدی برای مقابله با پدیده خشکسالی بوده و هستند.
بیشتر بخوانید: هشدار سیل در جنوب کشور؛ از ۹۸ تا ۱۴۰۰ راهی نیست!
پژوهشگران و کارشناسان محیط زیست و هواشناسی در مقاله و گزارش‌های تحقیقی بار‌ها به این نکته اشاره کرده بودند که ممکن است در اوج خشکسالی با پدیده ترسالی هم مواجه بشویم که این پدیده تا یک جایی برای کشور‌هایی که همه منابع آبی خود مانند دریاچه ها، تالاب هآ، منابع آب‌های زیرزمینی و ... از دست داده اند ورود به ترسالی را به فال نیک بگیرند و خود را رها شده از خشکسالی ببینند، اما این همه ماجرا نیست، زیرا ترسالی گاهی اتفاق‌هایی را به همراه دارد که کنترل آن از دست انسان خارج است و مهترین پدیده سیل است.
در ایران این پدیده با گوشت و پوست احساس شده است و نمونه بارز آن شروع بارا‌های سیل آسا در روز‌های پایانی سال ۹۷ بود و این روند آنقدر ادامه داشت تا منجر به وقوع سیل در اکثر استان‌ها به ویژه استان‌های شمالی و جنوبی شد، امسال هم تنها با گذشت یک ماه از سال مدت طولانی است که استان‌های جنوبی با سیل در حال دست و پنجه نرم کردن هستند و هنوز آثار سیل در این استان‌ها که چند هفته پیش رخ داد پاک نشده است که ورود یک جبهه هوای سرد به همراه باران‌های شدید و برف، استان‌های جنوبی را گرفتار کرده تا جاییکه روز گذشته در استان هرمزگان سه روستا به دلیل تهدید به نابودی کامل در مقابل سیل تخلیه شدند و ماجرا زمانی ترسناک‌تر می‌شود که کارشناسان هواشناسی اعلام کردند در بهمن ماه هم کشور کماکان باورود موج‌های عجیب سرد به همراه باران و برف مواجه است و حالا این پرسش مطرح است که این بارش ها به معنای پایان خشکسالی است؟
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران در پاسخ به این پرسش با اشاره به بارش های اخیر می گوید: بیان اینکه خشکسالی تمام شد و وارد ترسالی شدیم خیلی علمی نیست. صرفاً می‌توان گفت بارندگی خوب بوده است.
او ادامه می دهد: وقتی به انتهای سال برسیم ممکن است بگوییم سیستان و بلوچستان دو برابر نرمال بارش داشته و پس باید انتظار داشته باشیم منابع آبش هم باید دو برابر تغذیه شده باشد، اما این طور نیست چرا که همواره اگر در این استان دو روز باران باریده باشد به سرعت از منطقه خارج شده است.
بیشتر بخوانید: وضعیت مردم بحرانی، مسئولان در راه و آثار تاریخی نابود!
وظیفه تأکید می کند: از نظر هواشناسی یک شاخص کوتاه مدت داریم به نام شاخص خشکسالی که غالب نقاط کشور پارسال از این نظر خوب بوده و امسال هم جنوب و جنوب شرق کشور خوب است، اما منطقه غرب کشورمان شرایط مساعدی ندارد. شاید خشکسالی شدید نباشد، اما به طور کلی خشکسالی حاکم است بنابراین این تصور که در ترسالی هستیم اساساً غلط است. تصوری که علاوه بر نادرست بودن خطرناک هم هست و و تلاش‌های چند ساله ما را نقش بر آب می‌کند.
رییس مرکز ملی خشکسالی با اشاره به اینکه بعد از بارندگی، دیگر عامل موثر بر خشکسالی دماست، می گوید: متاسفانه از این نظر هم در بیشتر مناطق کشور میانگین دما در سال آبی بیشتر از میانگین بلندمدت بود و تنها در گلستان و خراسان جنوبی شرایط فرق داشت. به طول کلی در ماههای اخیر، دمای کشور ۰.۶ درجه گرمتر از میانگین بود.
این مقام مسوول تاکید می کند: وقتی دما بالاتر از نرمال باشد در نتیجه تبخیر زیاد می‌شود. البته که در جنوب کشور دیگر روی سطح زمین آبی برای تبخیر شدن هم وجود ندارد. به عنوان مثال در بهمن سال گذشته میانگین دما ۳ تا ۳.۵ درجه بالاتر از نرمال بود، البته این روند در همه جای دنیا حاکم است، افزایش دما باعث ذوب بیشتر برف و کاهش مساحت پوشش برف می‌شود و ذخیره آبی را برای فصل خشک کاهش پیدا می‌کند.
وظیفه گفته کارشناسان در مورد پیشبینی‌های بلندمدت هواشناسی را حدود ۶۰ تا ۷۰درصد قابل اعتماد می داند و می افزاید: خیلی خوشبین نباشیم که با دو سال بارندگی بگوییم خشکسالی تمام شده است، کشورهای منطقه نیمه بیابانی هستند و صرفا بخاطر وجود البرز و زاگرس شرایط ما نسبت به عربستان و عراق تغییر کرده است. حالا کسانی که گفتند ترسالی می‌شود باید پاسخگو باشند، آن‌ها ذهن جامعه را به بی‌راهه کشیدند، این صحبت که از خشکسالی خارج شدیم منطقی نیست.
در نهایت کارشناسان محیط زیست می گویند پیش‌بینی ما این است که ایران هم مثل بقیه خاورمیانه خشک‌تر می‌شود پس خشکسالی‌ها در آینده شدیدتر و طولانی‌تر خواهد بود و بنابراین فشار بر منابع آب ایران قطعاً بیشتر از گذشته خواهد بود. این صرفاً وجه اقلیمی است و بگذریم از مساله مصرف و تقاضای آب که آن هم با افزایش جمعیت قطعاً افزایش پیدا می‌کند.