ایران در مذاکرات برجام روسیه را حامی خود می‌داند، اما این روز‌ها شاهد کنایه‌های مقامات روس به مسئولین وزارت‌خارجه ایران هستیم. انگار روس‌ها به شدت خواهان به سرانجام رسیدن مذاکرات وین هستند.
دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: محمدجواد ظریف، وزیر خارجه سابق ایران در فایل صوتی که از او پخش شده بود، در جایی می‌گوید که روس‌ها در مقابل شکل‌گیری توافق برجام در سال ۲۰۱۵ سنگ اندازی می‌کردند اما به نظر می‌رسد روسیه این بار خواهان به سرانجام رسیدن هر چه زودتر مذاکرات وین است.
مذاکرات احیای برجام از فروردین ۱۴۰۰ در شهر وین آغاز شد. در این دور از مذاکرات که ۶ دور به طول انجامید، طرف‌ها به پیشنویس نیز رسیده بودند. با این حال با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی در پاستور پرونده احیای برجام در وین متوقف شد و هنوز بعد از چهار ماه سرگردان در راهرو‌های گراند هتل باقی مانده است.
در این بین مقامات روسیه بیش از دیگر کشور‌ها از ادبیات کنایه‌آمیز در مقابل مقامات ایرانی استفاده کرده‌اند. در حالی که تا اینجای کار وزیر خارجه ایران و معاون سیاسی او در اولین سفرهای خود برای مذاکرات برجامی به روسیه سفر کرده‌اند و مذاکراتی داشته‌اند اما شاهد هستیم که مقامات روسیه اظهارات مقامات ایرانی را مورد طعنه و کنایه قرار می‌دهند. در حالی که به نظر می‌رسد ایران، این کشور را حامی صد در صد خود در قضیه مذاکرات می‌داند. این کنایه‌ها باعث واکنش بسیاری در فضای مجازی نیز شده است.
در سفر انریکه مورا، هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام در مقر اتحادیه اروپا به تهران، علی باقری کنی معاون سیاسی وزیر خارجه وقتی موضوع مذاکرات بروکسل را مطرح کرد، میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین جزء اولین مقامات بین المللی بود که در توئیتر خود نسبت به این موضوع نوشت: «البته که مذاکرات در بروکسل نمی‌تواند جایگزین مذاکرات وین در مورد برجام شود. لازم به گفتن نیست.» از سوی دیگر حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران در دو ماه اخیر بار‌ها بیان کرده است که ایران به زودی به مذاکرات وین باز می‌گردد. از همین نقطه واکنش تند روس‌ها جدی‌تر شده است. اینبار میخائیل اولیانوف در توئیتر خود به کنایه پرسیده بود که کسی می‌داند معنای «به زودی» در عمل چیست؟ البته دیروز سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اعلام کرده است: «مذاکرات وین از نیمه دوم نوامبر از سر گرفته می‌شود و تاریخ قطعی تا پایان هفته اعلام خواهد شد.»
این کنایه‌ها و طعنه‌ها به همین جا ختم نمی‌شود. چندی قبل حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران گفته بود: «ما نمی‌خواهیم از نقطه بن‌بست مذاکرات وین، وارد گفتگو‌ها شویم؛ ولی در عین حال فرمتی که در وین شکل گرفته را قبول داریم» میخائیل اولیانوف در پاسخ به وزیرخارجه ایران گفته بود که پیش نویس‌های ماه ژوئن، محصول تلاش جمعی است و نمی‌توان آن را به سطل آشغال پرتاب کرد. این سومین بار بود که نماینده روسیه در مذاکرات وین نسبت به اظهار نظر مقامات ایرانی در خصوص مذاکرات وین از این عبارات نیش‌دار استفاده می‌کند.
به تازگی نیز امیرعبداللهیان در مصاحبه‌ای گفته است که «تصمیم ما این است به میز مذاکره برگردیم، اما در حال بررسی این موارد هستیم که در میز مذاکره چگونه قرار است مذاکره کنیم و آیا می‌خواهیم به همان نقطه‌ای برگردیم که از آن خارج شدیم یا روش دیگری را اتخاذ کنیم»، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز در حاشیه اجلاس «گروه ۲۰» گفته است که کشورش با هر گونه تغییر در مفاد برجام، اعم از افزودنی یا کاستنی مخالف است و از ایده بازگشت به برجام به شکلی که امضاء شد حمایت کرده است!
در واقع به نظر می‌رسد مقامات روسیه نگران مذاکرات وین هستند و سعی دارند با ادبیات تندتری ایران را به میز مذاکرات بازگرداند. حال چرا روسیه سعی دارد هر چه سریع‌تر مذاکرات وین را احیا کند، موضوع قابل توجه‌ای است.
به نظر می‌رسد روسیه با احیای برجام چند هدف را دنبال می‌کند. برخی معتقد هستند که روسیه با تحولات افغانستان سعی دارد از هر گونه تنش در خاورمیانه جلوگیری کند. همچنین با ادامه تحریم‌های ایران نگران قدرت گرفتن بیشتر ترکیه در منطقه است. از سوی دیگر ترکیه مانند دیگر کشور‌های منطقه و حتی غرب نمی‌خواهد ایران بیش از در تاسیسات هسته‌ای خود پیشرفت صورت دهد.
برخی کارشناسان نیز معتقد هستند که روس‌ها این بار از پرونده برجام حمایت بیشتری می‌کنند و سعی دارند هر چه زودتر مذاکرات وین به نتیجه برسد، زیرا دولت حال حاضر ایران را به خود نزدیک‌تر می‌دانند. سفرهای مقامات ایرانی نیز در چند ماه اخیر به خوبی گویای این موضوع است. روسیه در دولت حسن روحانی نگران این بود که بازار ایران کامل به تصاحب اروپایی‌ها در بیاید، اما این بار می‌داند دولت رئیسی قبل از هر کشوری بعد از احیای برجام و لغو تحریم‌ها به سراغ روسیه و چین خواهد رفت. روسیه نیز به همین دلیل سعی دارد ایران هر چه زودتر با غرب به توافق برسد و وارد بازار ایران شود.
در هر حال بنا به گفته مقامات ایرانی در ماه نوامبر میز مذاکرات وین بار دیگر احیا می‌شود و باید دید این مسیر پر فراز و نشیب در آخر مقصدی دارد یا خیر؟