بر اساس اعلام وزارت بهداشت ۳۰ درصد از گروه‌های فراخوان شده برای تزریق واکسن به دلیل بی‌اعتمادی و ترس از عوارض واکسن‌های کرونا، تأثیرگذاری کم واکسن‌ها در برابر ویروس کرونا و تبلیغات اشتباه مبنی بر ابتلا و فوت پس از تزریق واکسن کرونا در فضای مجازی به مراکز اعلام شده مراجعه نکرده اند.
دیدارنیوز ـ در حالی که این روز‌ها گروهی از سالمندان برای رسیدن زمان تزریق واکسن کرونا و دریافت پیامک بی‌صبرانه منتظر و نگرانند که از واکسیناسیون جا بمانند، گروه دیگری، اما با وجود ارسال پیامک و دعوت تزریق واکسن به مراکز اعلام شده مراجعه نمی‌کنند. آمار‌های رسمی وزارت بهداشت نشان می‌دهد، با گذشت نزدیک به دو ماه از آغاز واکسیناسیون عمومی ۳۰ درصد از گروه‌های فراخوان شده برای تزریق واکسن به مراکز واکسیناسیون علیه کووید ۱۹ مراجعه نکرده‌اند. نگرانی اصلی این افراد گریزان از واکسن، بی‌اعتمادی و ترس از عوارض واکسن‌های کرونا، تأثیرگذاری کم واکسن‌ها در برابر ویروس کرونا و تبلیغات اشتباه مبنی بر ابتلا و فوت پس از تزریق واکسن کرونا در فضای مجازی است. واکسیناسیون در ایران از دو هفته گذشته با تزریق گروه سنی بالای ۶۰ سال ادامه دارد که البته عمده مرگ‌و‌میر فعلی در پیک پنجم کرونا و بستری در آی‌سی‌یو هم مربوط به رده سنی ۵۰ تا ۶۰ ساله‌هایی است که هنوز واکسینه نشده‌اند. با وجود آنکه به دلیل ورود واکسن خارجی و در دسترس بودن واکسن داخلی روند واکسیناسیون به‌طور قابل توجهی افزایش پیدا کرده و ظرفیت تزریق ۵۰۰ هزار دوز واکسن در روز در کشور فراهم است، اما ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت از یک مشکل دیگری پرده بر‌می‌دارد.
به گفته او، بیشترین مشکل این است که برخی افراد بالای ۶۰ و ۷۰ سال به‌رغم دعوت، اما تاکنون برای دریافت واکسن مراجعه نکرده‌اند. گرچه که طبق اعلام حریرچی؛ در افراد واکسینه شده در کشور و در جامعه ۷۰سال به بالا که ۷۰درصد آن‌ها را واکسینه کرده‌ایم میزان مرگ‌و‌میر و میزان بستری بشدت کاهش یافته است. طبق برآورد‌های وزارت بهداشت؛ جمعیت بالای ۶۰سال کشور، ۹/۵درصد جامعه و حدود ۸میلیون و ۱۰۰ هزار نفر هستند که بیش از ۷۰درصد مرگ‌و‌میر و ۶۰ درصد از موارد بستری به دلیل بیماری کرونا متعلق به این گروه از جامعه است.
خانواده‌های واکسن‌گریز در حالی تحت تأثیر تبلیغات منفی علیه واکسن کرونا در فضای مجازی و کانال‌های تلگرامی قرار گرفته‌اند که بنا به گفته متخصصان دلایل آن‌ها برای تزریق نکردن واکسن غیر‌آگاهانه و غیر‌مسئولانه است. به‌گفته ایمونولوژیست ها؛ همه واکسن‌ها عارضه دارند، اما عوارض‌شان بسیار سطحی یا نادر است و این عوارض نمی‌تواند مانع تزریق واکسن شود چرا که عوارض بیماری کووید۱۹ برای سالمندان بسیار بیشتر از تزریق واکسن است. آن‌ها بر این نکته تأکید دارند که ابتلا به کرونا بعد از واکسینه شدن بسیار نادر است، با توجه به واکسینه شدن برخی از افراد، کادر درمان و برخی هنرمندان که بعد از تزریق واکسن، کرونا گرفته‌اند تقریباً تمام موارد کم‌علامت و به‌صورت درمان در منزل هستند. معاون کل وزارت بهداشت نیز درباره انتشار اخباری مبنی بر ابتلای برخی سلبریتی‌ها بعد از زدن دوز واکسن کرونا اعلام کرده است؛ اکثر افراد نیز به گونه‌ای هستند که یا یک دوز واکسن را دریافت کردند یا از تزریق دوز دوم واکسن، سه هفته نگذشته و اثرات واکسیناسیون کامل حاصل نشده است.
اگرچه که طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت تمامی واکسن‌ها دارای صددرصد کارآیی در برابر مرگ‌و‌میر ناشی از کرونا هستند و اثربخشی بسیار بالا در مقابل کووید ۱۹ شدید داشته و تأثیر بسیار مثبت در جلوگیری از بستری دارند، اما خانواده‌های زیادی این روز‌ها تجربه مخالفت سالمندان از تزریق واکسن کرونا را دارند. مریم کاشی می‌گوید: پدر ۶۲ ساله من از زمانی که واکسیناسیون ۶۰ ساله‌ها شروع شد گفت به‌هیچ عنوان حاضر به تزریق واکسن نیست و حتی وقتی اطرافیان از او خواستند واکسن تزریق کند قبول نکرد و می‌ترسید، دائماً از اخبار کانال‌های تلگرامی برای ما حرف می‌زد. یک روز می‌گوید این واکسن‌ها برای کنترل جمعیت است، یک روز می‌گوید که فلان هنرپیشه واکسن زد، اما دوباره مبتلا شده، در فلان کشور پیرمردی بیچاره بعد از تزریق واکسن فوت کرده، شنیده‌ام که این واکسن‌ها آب مقطر هستند و تأثیری ندارند و... از این قبیل بهانه‌ها هر روز ما می‌شنویم.»
خانم کاشی که همسرش مبتلا به بیماری قلبی است و بی‌صبرانه منتظر اعلام گروه سنی بالای ۵۰ سال است در ادامه حرف‌هایش می‌گوید: چند روز پیش پدرم را ثبت‌نام کردم و برایش پیامک هم آمد، اما با وجود اصرار‌های زیاد مادرم هنوز نتوانستیم متقاعدش کنیم. البته مقصر این مسأله فضای مجازی است که هیچ نظارتی هم نمی‌شود. سیل اخبار منفی درباره واکسن روز به روز زیاد می‌شود. از طرفی برخی افراد در سیستم پزشکی هم اظهار‌نظر‌هایی می‌کنند که واقعاً باعث بدبینی شده و همین‌ها کار را برای ما سخت‌تر کرده‌اند.»
مجید عباسی هم مادرش مخالف تزریق واکسن بوده، ولی بعد که فهمیده واکسن ایرانی است رضایت داده است. او دلیل مخالفت مادرش با تزریق واکسن کرونا را اعتماد نداشتن به واکسن‌های خارجی عنوان می‌کند: «راستش من خودم هم بعد از آنکه این هنرپیشه‌ها را دیدم که در خارج فایزر زدند و دوباره مبتلا شده‌اند بی‌میل شده‌ام. با خودم می‌گم چه فایده؟ فلان هنرپیشه ایرانی هر دو دوز واکسنش را زد و دوباره گرفت. البته همه سالمندان دورو بری‌های ما واکسن زده‌اند مادرم تازه بعد از یک هفته ارسال پیامک در نهایت راضی شد واکسن کرونا بزند. خیلی می‌ترسید. مثلاً می‌گفت واکسن سینوفارم، چون اثربخشی ندارد آن را به ایران داده‌اند یا آسترازنکا، چون به دردشون نمی‌خورده سمت ایران سرریز کرده‌اند یا واکسن برکت را دارند صادر می‌کنند. همه این‌ها باعث بدبینی‌هایی در خانواده‌ها شد.»
رخساره جمالی ۶۱ ساله و ساکن تهران است. او چند روز پیش بدون آنکه در سامانه ثبت‌نام کند برایش پیامک تزریق واکسن ارسال شده است، اما حاضر نشده واکسن کرونا بزند.» همین بلاگر‌ها را ببینید تو اینستاگرام همشون واکسن زدند و دوز دوم حالشون خیلی بد شده. من حال بد این بلاگر‌ها را که دیدم اون هم پس از تزریق واکسن خارجی از نوع خوبش والا ترسیدم. الان شرایط جوری است که اخبار منفی درباره واکسن زیاد است. من نه به واکسن ایرانی و نه خارجی، اعتمادی ندارم. می‌ترسم. چندتا کلیپ هم دیدم که بعد تزریق واکسن تشنج می‌کنند یا بدن‌شان آهن‌ربایی می‌شود. پسرم گفت این‌ها شایعه و دروغ هست حالا دارم فکر می‌کنم برم واکسنم رو بزنم. چون انگار عارضه‌اش خیلی جدی نیست. ما خیلی تحت تأثیر خبر‌های منفی قرار گرفتیم.»
علیرضا ناجی رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی شایعات ریز و درشت درباره اثر‌گذاری واکسن‌ها را علت اصلی مقاومت برخی از افراد در تزریق واکسن کرونا می‌داند و معتقد است؛ تاریخچه اطلاعات متناقض و متفاوتی که مردم درباره واکسن دریافت کردند به بدگمانی‌ها و مقاومت عده‌ای از افراد در جامعه در برابر تزریق واکسن کرونا دامن زد: «به‌طور مثال گفته می‌شود همه‌گیری ویروس کرونا سرپوشی برای طرح کاشت ریزتراشه‌های قابل ردگیری در بدن انسان‌هاست. در همان زمان که این شایعات بی‌اساس مطرح شد پاسخ درست و دقیق به مردم ندادیم. البته از همان اوایل پاندمی کووید ۱۹ مشکل ارائه اطلاعات درست و ارتباط کلامی بموقع با مردم وجود داشت. در سطح واکسن نیز برخی تناقض‌گویی‌ها و تعارضات داخلی فضایی را ایجاد کرد و واکسن داخلی و خارجی را مقابل هم قرار داد به‌طوری که حتی اظهارنظر یک متخصص معروف نیز به شکل‌گیری چنین فضایی هم منجر شد.»
او با بیان اینکه هیچ یک از واکسن‌های خارجی و داخلی مقابل هم نیستند می‌گوید: ما حتی در تولید و ساخت واکسن‌های داخلی نیز نوعی رقابت منفی را شاهد هستیم. برای مثال چندی پیش بعد از رونمایی از یکی از واکسن‌های تولید داخل، یک متخصص معروف اعلام کرد آنتی‌ژن‌های این واکسن از خارج وارد شده است. همین اظهار‌نظر‌ها موجب شد افراد مختلف به عنوان حامی واکسن داخلی و خارجی مقابل هم قرار بگیرند و به‌طور کلی جو بدگمانی نسبت به واکسن‌ها ایجاد شود. در مثال بعدی دیدیم که به نقل از یک دانشمند برنده جایزه نوبل اعلام شد؛ دریافت‌کنندگان واکسن دو سال بعد می‌میرند. ما به این شایعات در موقع خودش پاسخ درست ندادیم و همین اطلاعات در اختیار مردم قرار گرفت.»
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی در ادامه به ایجاد کمیسیون آموزش درباره منافع تزریق واکسن در رسانه‌ها تأکید می‌کند و می‌افزاید: باید به مردم اخبار مرتبط با کشور‌هایی که توانسته‌اند در سطح گسترده واکسیناسیون کرونا را انجام دهند و میزان مرگ‌و‌میر را به حداقل ممکن برسانند، ارائه دهیم. ما نیاز به کمیسیون آموزش در رسانه‌ها داریم تا مردم را نسبت به منافع واکسن باخبر کنند در حالی که در برخی مواقع در صدا و سیما اخبار متناقضی درباره عوارض واکسن‌ها و ابتلای شدید و فوت بعد از تزریق واکسن زیرنویس می‌شود. از طرفی برخی بدقولی‌ها بویژه در زمینه تأمین و زمان تزریق واکسن داخلی از زبان مسئولان رده بالا مطرح شد. در حالی که در زمان وعده داده شده نتوانستیم این واکسن‌ها را در اختیار مردم قرار دهیم. همه این‌ها نه تنها به بدگمانی‌ها دامن زد بلکه همین سفر ایرانی‌ها به کشور ارمنستان برای تزریق واکسن یا خرید واکسن قاچاق نشان‌دهنده این است که نتوانستیم مردم را راضی کنیم.
او در ادامه ضمن واکنش به انتشار برخی اخبار در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر فوت افراد پس از تزریق واکسن کرونا عنوان می‌کند: پیش از آنکه مردم اعتمادشان را به واکسیناسیون از دست بدهند باید این مسائل را جدی می‌گرفتیم و سریع‌تر پاسخ می‌دادیم. درحالی که نه تنها بازار شایعات در فضای مجازی روز به روز داغ‌تر می‌شود بلکه با افراد معروفی که منع تزریق واکسن می‌کنند و به‌راحتی زدن ماسک و تزریق واکسن را زیر سؤال می‌برند و کووید ۱۹ را دروغ بزرگ قرن تلقی می‌کنند هیچ برخوردی با آن‌ها صورت نمی‌گیرد و آزادانه در فضای اینستاگرام با میلیون‌ها دنبال‌کننده فعالیت می‌کنند و روی تفکر عمومی تأثیر منفی می‌گذارند.»
ناجی با اشاره به اینکه ارائه مجوز به واکسن‌های داخلی بدون گذراندن مراحل کلینیکال ترایال موجب سلب اعتماد عمومی شد، می‌گوید: واکسن‌های تولید داخل حتماً واکسن‌های خوبی هستند، اما عجله کردن و شتاب‌زدگی در ارائه مجوز مصرف اضطراری موجب شد درصدی از افراد نسبت به واکسن‌های تولید داخل نگرش مناسبی نداشته باشند. درحالی که عموم جامعه تشنه واکسن هستند. از طرفی درباره واکسن‌های خارجی وارداتی نیز نتوانستیم اثربخشی و مزایایشان را به‌خوبی به مردم تفهیم کنیم. مردم اثربخشی واکسن‌ها را با هم مقایسه می‌کنند. اگر در فضای مجازی فایزر و مدرنا را تبلیغ می‌کردند در مقابل ما نتوانستیم از مزایای واکسن‌های خوب اسپوتنیک و آسترازنکا به مردم بگوییم. هر چند معتقدم عدد مخالفان تزریق واکسن در ایران بزرگ نیست، اما برای رسیدن به ایمنی گله‌ای حاصل از واکسن نیاز به تزریق واکسن به گروه‌های بالای ۵۰ سال داریم تا میزان مرگ‌و‌میر را کاهش دهیم. هدف بزرگ ما افراد مسن هستند. هنوز هم دیر نیست و می‌توانیم در این زمینه عملکرد مناسبی داشته باشیم.
ما شاهد این هستیم که مردم واکسن می‌زنند و چندی بعد برای اطمینان از عدم ابتلا به کرونا تست پی‌سی‌آر می‌دهند. این‌ها نشان‌دهنده عدم اطمینان به نوع واکسن‌های تزریقی است. درحالی که هر واکسنی که در کشور تزریق می‌شود وظیفه حاکمیت است که اثربخشی‌شان را مورد بررسی قرار دهد. در حال حاضر ما با یک هجمه در مورد واکسن سینوفارم و اثربخشی آن مواجه هستیم. درحالی که باید عملکرد مناسبی برای گروه‌های هدف که این واکسن را دریافت می‌کنند می‌داشتیم.