نـه به ظروف پلاستیکی (خیابان‌های پر از زباله در شب‌های عزاداری)

دیدارنیوز ـ گوشه گوشه خیابان‌ها را خیمه‌هایی با گل رس درست كرده‌اند و داخلش را سماورهایی گذاشته‌اند که متولیان، چای داغ را در لیوان‌های یکبار مصرف و داخل سینی به عابران پیاده و ماشین سوارانی که از مقابل این خیمه‌ها عبور می‌کنند، می‌دهند. گاهی هم کاسه‌های کوچک پر از آش و شله زرد نذری است و در آخر شب‌ها ظرف‌های بزرگ‌تر سفیدرنگی که در آن برنج و خورشت را می ریزند و به عزاداران می‌دهند. این تصویر هم برای‌مان آشناست که دیده‌ایم عابران پیاده یا سواره یکی، یکی لیوان‌های نذری پر از شربت را می‌گیرند و سر می‌کشند و در خیابان پرتاب می‌کنند. در اندک زمانی جوی‌های خیابان پر از ظرف‌های یکبار مصرف و غذاهایی می‌شود که از ظرف‌ها بیرون مانده‌اند. بعد از چند ساعت ناگهان چهره شهر به هم می‌ریزد. در این میان شاید تعداد شهروندانی که احساس مسئولیت کنند و حجمی هر چند اندک از این زباله ها را به سطل‌های زباله بریزند، شاید اندک باشد. تنها کار ماموران پسماند شهرداری‌ها سخت‌تر می‌شود که بعضی‌های‌شان با 50 یا 60 سال سن مجبورند مدام خم و راست شوند و يكي يكي ظرف‌های کثیف را بردارند و در سطل آشغال‌ها بیندازند. در بعضی از کوچه‌ها و خیابان‌ها هم بوی غذاهای نیم خورده‌ای که در ظرف‌های یکبار مصرف مانده‌اند و با تابش خورشید از هم تجزیه شده‌اند به مشام می‌رسد. آمارها حکایت از دو برابر شدن حجم زباله‌های شهری در این روزها دارد؛ حال آنکه توان شهرداری‌ها برای گردآوری زباله و زباله‌روبی از خیابان‌ها و معابر، محدود و البته ثابت است. به بیان دیگر، در این روز و شب‌ها نه به تعداد رفتگران شهر افزوده می‌شود و نه قرار است ماشین‌های مربوط به جمع‌آوری زباله چند برابر شوند؛ حقیقتی که باعث می‌شود زحمت و انرژی مضاعفی بر رفتگران و سایر متولیان نظافت شهر و روستاهای کشور تحمیل شود. گاهی وقت‌ها حتی حجم زباله‌ها باعث می شود شأن مراسم عزاداری هم پایین بیاید و از این مراسم تنها تلی زباله بر جای بماند. این در حالی است که این ظروف یکبار مصرف پلاستیکی تا مراسم محرم 100سال آینده هم تجزیه نخواهند شد. غذای نذری که در 15 دقیقه خورده می‌شود اما شاید 15 هزارسال باید طول بکشد تا در طبیعتی که مال خداست، تجزیه شود.

بر اساس آمارهای اعلام شده، سالانه بیش از 177 هزار تن پلاستیک در ایران تولید می‌شود که برابر با 500 تن در روز است که اگر حجم ظروف یکبار مصرف در ایام محرم را به آن اضافه کنیم، تصور کنید چه حجم عظیمی از زباله شهر را فرا می‌گیرد. اگر در شهر تهران 20 هزار هیات عزاداری ثبت شده باشد و هر کدام از آن‌ها 10 شب اول محرم حدود هزار پرس غذا توزیع کنند، فقط در شهر تهران در این مدت حدود 200 میلیون ظرف یکبار مصرف استفاده می‌شود که اگر هیات‌های ثبت نشده و توزیغ نذری در منازل را هم در نظر بگیریم، آمار استفاده از این ظروف تا چندین برابر افزایش خواهد یافت. هر ساله نزدیک به ایام محرم قیمت ظروف یکبار مصرف ناگهان اضافه می شد اما امسال این افزایش قیمت بیشتر از سال‌های گذشته بوده است. در سال‌های گذشته تعدادی از شرکت‌های پتروشیمی به صورت خصوصی فعالیت می‌کردند که از مواد اولیه بی‌کیفیت برای تولید این ظروف استفاده می‌کردند و در مقابل با قیمت‌های پایین‌تر به مردم عرضه کنند، همین باعث می‌شد سطح خطر استفاده از این ظروف برای مردم بیشتر شود. اما امسال در شبکه‌های مجازی کمپینی به راه افتاد به نام «محرم بدون پلاستیک» که کاربران در آن عکس‌هایی که از محرم‌ سال‌هاي قبل را داشتند و در آن صحنه‌هایی از تخریب محیط زیست به وسیله ظروف یکبار مصرف به نمایش گذاشته شده بود را با هم به اشتراک می گذاشتند.

 

البته با گذشت شب‌های محرم، ما همچنان خیابان‌ها و کوچه‌های پر از زباله را می‌بینیم اما تعدادی از هیات‌ها برای دادن غذای نذری از ظروف آلمینیوم یا ملامین استفاده می‌کنند. حسین عبیری‌گلپایگانی، فعال محیط‌زیست و رییس انجمن کوهستان سبز در گفت و گو با« قانون» درباره خطرهای استفاده از ظروف پلاستیکی می‌گوید:« آمارها نشان می‌دهد بالا بودن سرانه مصرف ظروف پلاستیکی در ایران باعث شده است ایران در شمار 10 کشور اول دنیا از لحاظ مصرف پلاستیک قرار گیرد.10.28 صدم درصد مواد زاید در ایران پلاستیک است این در حالی است که ماندگاری پلاستیک در طبیعت بین 300 تا 500 سال است که این مدت زمان تاثیرات جبران ناپذیری بر طبیعت وارد می‌کند». او در ادامه تاکید می کند: «در حالی که چند سالی است ظروف یکبار مصرف با پایه گیاهی وارد بازار شده است که در ایران ظروف یکبار مصرف گیاهی دارای 30تا 40 درصد مواد نشاسته‌ای گیاهی است که همراه با ترکیبات دیگر ساخته می‌شود. این ظروف تخریب‌پذیر بوده و در زمان کوتاه‌تری نسبت به ظروف پلاستیکی در محیط‌زیست تجزیه می‌شوند.در آمریکا و اروپا ظروفی تولید و عرضه می‌شود که از نشاسته گیاهی و قابل خوردن است».

عبیری درباره مزایای ظروف یکبار مصرف با پایه گیاهی گفت: «سازگاری با محیط زیست، عاری از هر گونه اثرات مضر پلاستیکی به دلیل تماس با غذای داغ ، اسیدی و چرب، قابل تجزیه بودن در خاک، مصرف انرژی کمتر در فرآیند تولید و تهیه شده از منابع اولیه تجديد‌پذیر برخی از این مزایاست». این فعال محیط زیست با اشاره به افزایش مصرف ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در ایام محرم و صفر گفت:« بعد از پخش غذا در اطراف هر تکیه و حسینیه منظره بسیار آزار دهنده‌ای از انبوه زباله ناشی از ظروف یکبار مصرف به چشم می‌خورد که به هیچ عنوان زیبنده نیست». از آنجا که ریختن غذای داغ در ظروف یکبار مصرف خطرناک است و باعث بروز بیماری می‌شود نباید از این غذاها استفاده کرد». این فعال محیط زیست در ادامه گفت:« ریختن غذای گرم در داخل ظروف یکبار مصرف پلاستیکی بسیار خطرناک است زیرا موجب بروز انواع بیماری‌ها از جمله سرطان می‌شود، علاوه بر این، حجم انبوه آن در معابر شهری موجب مسدود شدن کانال‌ها و آبراه‌ها می‌شود که با اولين بارش‌آب در شهر جاری می‌شود».

چند سالی است که توصیه می‌شود در هیات‌ها از ظروف یکبار مصرف گیاهی استفاده شود. محمد درویش، کارشناس محیط‌زیست درباره استفاده از ظروف یکبار مصرف در گفت و گو با «قانون» گفت: «هر سال با فرا رسیدن ایام محرم و صفر حجم زیادی از نذورات در ظروف پلاستیکی و یکبار مصرف در مساجد، هیات‌ها و تکایای مذهبی در سطح کشور توزیع می‌شوند. تماس این ظروف با غذای گرم‌ و چرب، خاصیت اسیدی ایجاد کرده و مواد بسیار خطرناکی تولید می کند و تهدیدی برای سلامت شهروندان محسوب می شود». او در ادامه با تاکید بر اینکه ظروف گیاهی و آلومینیومی گران‌تر از ظروف یکبار مصرف با پایه پلاستیکی هستند، افزود:« ولی اگر در زمینه افزایش بیماری سرطان در نتیجه استفاده از ظروف پلاستیکی اطلاع رسانی شود، اقشار مختلف مردم می پذیرند و بنابراين از فعالان محیط‌زیست درخواست می‌شود تا با کار فرهنگی جهت حذف این ظروف در میان خانواده‌ها و عزاداران و جایگزین‌كردن آن با ظروف یکبار مصرف گیاهی اقدام و برای حفاظت از محیط‌زیست شهر تلاش کنند».

درویش با بیان اینکه متاسفانه رهاسازی پسماند ناشی از نذورات در سطح معابر و نهرها موجبات آلودگی شهری را ایجاد کرده و منجر به بروز معضلات زیست محیطی می شود، گفت:« از همشهریانی که نذر خود را در لیوان‌ها یا بسته‌های یکبار مصرف ادا می‌کنند، خواست سطل زباله یا کیسه‌های زباله بزرگ نیز تهیه کرده و در محل قرار دهند تا از پخش این ظروف در خیابان جلوگیری شود».