توریسم سلامت در ترکیه؛ از شفاخانه‌های امپراتوری تا بیمارستان‌های جمهوری

دیدارنیوز _ رضا قنبری*: طی چند سال اخیر درباره صنعت توریسم ترکیه مباحث فراوانی مطرح شده و رشد شگفت انگیزش نقل محافل بوده است.
یکی از ۱۰ مقصد جذاب گردشگری جهان که مثلاً در آنتالیا جمعیت توریست ها همیشه بیشتر از ساکنان بومی آن است. اما این صنعت میلیارد دلاری را تنها آفتاب گرفتن روس ها در کنار سواحل مدیترانه و خریدهای بی حساب و کتاب اعراب در خیابان استقلال به این نقطه نرسانده بلکه ریشه این جهش را باید در ورود ترکیه به عرصه های نوین گردشگری و سفر جستجو کرد. توریسم سلامت یکی از این رشته ها است.حوزه ای که طی یک دهه به رشد ده برابری رسیده و ترکیه برنامه‌های بلند مدت فراوانی برای آینده آن دارد.

فایل صوتی این یادداشت را بشنوید

" در بیمارستان مردم بدون توجه به ملیت، دین و قومشان توسط پزشکان عثمانی درمان می‌شوند".

این بخشی از خاطرات "یوهان شیلت برگر" سرباز آلمانی ساکن بورسا حدود شش قرن پیش است. در آن دوران بهداشت و درمان بخشی از خدمات عامل المنفعه امپراتوری عثمانی محسوب می شد. حاکمان امپراتوری پس از فتح هر سرزمینی مجتمع‌های خدماتی و عامل المنفعه به نام "کولیه" Külliye را در زمین های وقفی اطراف مساجد بزرگ شهر می ساختند تا به مردم همان منطقه خدمت کنند. در کولیه ها خلیفه کرایه ای که از بازار مجتمع کسب می‌کرد را در بیمارستان، کاروانسرا و غذاخوری ها به صورت رایگان در اختیار شهروندان می گذاشت. روشی کارآمد برای توزیع عادلانه خدمات عمومی که تا ابتدای قرن ۱۶ فقط در استانبول حدود ۱۱۰ باب از آن ساخته شد. استراحتگاه هایی که اتفاقاً در سفرنامه سیاحان اروپایی بسیار از آن یاد شده و طبق قانون مسافران تا سه روز به صورت رایگان از خدماتش استفاده می کردند.

این خاطره خوب تاریخی حالا پایه یک تجارت بزرگ برای ترکیه است. طبق آمارهای رسمی در سال قبل از کرونا حدود 700 هزار توریست سلامت از ۱۶۰ کشور دنیا برای دریافت خدمات پزشکی به ترکیه آمده اند. استانبول، آنتالیا و ازمیر مهمترین مقصد این گردشگران بوده و خدمات چشم پزشکی، زیبایی و عمل‌های جراحی بیشترین متقاضی را در این میان داشته‌اند.

دلایل حضور گسترده این گردشگران متنوع است.

۱) ترکیه در زمینه گردشگری سلامت در سال‌های اخیر انرژی فراوانی را صرف بازاریابی کرده است. آنها با گرفتن نمایندگی بیمارستان‌های بزرگ آمریکا و اروپا، تخفیف بلیط هواپیما به گردشگران سلامت و ایجاد بخش توریسم سلامت در وزارت بهداشت که با چهار زبان انگلیسی، عربی، روسی و آلمانی به متقاضیان خدمت می دهند، شرایط را برای ورود خارجیها تسهیل کردند.

۲) انگیزه های اقتصادی اما از مهمترین دلایل رشد توریسم سلامت در ترکیه است . بسیاری از عمل های زیبایی در ترکیه با حدود یک دهم قیمت اروپا و آمریکا صورت می پذیرد و به همین دلیل این کشور به مرکز اول کاشت مو و لیزر چشم جهان مبدل شده است. در واقع یک بیمار اروپایی با هزینه‌های ترانسفر و گذراندن دوران نقاهت در هتل های لاکچری باز هم با نصف قیمت کشور خود از بیمارستان ترخیص می‌شود.

۳) نزدیکی فرهنگی _ جغرافیایی هم از دیگر دلایل است. شهروندان حاشیه خلیج فارس، عراق، لبنان، ایران و کشورهای قفقاز ترجیح می دهند تا دوره درمان را در کنار پزشکان و پرستارانی با مشابهت های فرهنگی _ مذهبی سر کنند. مسیر کوتاه پرواز و البته توریستی بودن شهرهای مقصد هم در این انتخاب اهمیت زیادی دارد.

البته در سالهای اخیر چشمه های آبگرم و خواص معدنی برخی از مناطق شرقی کشور مورد توجه توریست ها قرار گرفته و طب سنتی و گیاهی هم وارد این بازار شده است. از دیگر سو تغییرات جمعیتی اروپا و افزایش سن شهروندان این منطقه زمینه فراوانی را در خدمات به سالمندان برای ترکیه فراهم کرده است

هرچند نباید نیت های سیاسی _ تمدنی این پروژه را دست کم گرفت. به هرحال روزگاری امپراتوری عثمانی به عنوان یک قطب درمانی _ پزشکی در جهان مرجعیت فراوانی داشته است و حاکمان کشور که شیفته بازتولید آن دوران شکوهمند هستند، قصد دارند شهرت بیمارستان‌های فوق مدرن امروز را چون شفاخانه های عصر سلطان سلیمان پرآوازه کنند.

*روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل ترکیه