ترکیه این روز‌ها کشور پرماجرایی است. ۲۴ امین شماره «از سعدآباد تا توپکاپی» به سرگذشت عثمان کاوالا فعال مدنی ترکیه پرداخته است. مردی که حالا در کانون جدال اردوغان با اروپا و آمریکا قرار دارد.
دیدارنیوز ـ رضا قنبری*: یا ترکیه را درک کنید یا کشور را ترک کنید؟! این مهمترین واکنش اردوغان به بیانیه سفیران کشور‌های اروپایی در مورد عثمان کاوالا Osman Kavala است که از یک سو میزان تنش بین دو طرف را عیان می‌سازد و از سوی دیگر اهمیت سرنوشت این پرونده قضایی را برای اردوغان نشان می‌دهد.
پرونده پیچیده‌ای که مخالفان دولت آن را نشانه فشار غیر قانونی سیستم قضایی بر منتقدان اردوغان می‌دانند و حامیان دولت به آن، چون مدرکی برای اثبات دخالت غرب در حوادث گزی پارک در سال ۲۰۱۳ و کودتای ۲۰۱۶ نگاه می‌کنند.
اما به نظر می‌آید اردوغان این بار نسبت به درخواست غرب برای آزادی این فعال فرهنگی-اقتصادی شمشیر را از رو بسته و راه آخر را اول انتخاب کرده است. در این بیانیه سفیران آمریکا، آلمان، فرانسه و کانادا با زیر سوال بردن روند رسیدگی به پرونده عثمان کاوالا، دمکراسی و حاکمیت قانون در ترکیه را مورد تردید قرار داده اند و اردوغان هم در مقابل، آنان را عنصر نامطلوب خوانده و خواستار اخراجشان از کشور است.
فایل صوتی این مقاله را بشنوید
فعال مدنی ۶۳ ساله که در ۲۵ سالگی پس از مرگ پدرش برای مدیریت یکی از شرکت‌های مهم دخانیات کشور، دکترا تحقیقات اجتماعی در آمریکا را رها کرد و در دهه نود با راه اندازی انتشارات ایلتشیم İleteşim Yayınları و موسسه فرهنگی آنادلو Anadolu kültür به یکی از چهره‌های مهم فرهنگی ترکیه مبدل شد.
کاوالا با تاسیس موسسات فرهنگی در مناطق کمتر توسعه یافته، ارتباط با اقلیت‌های قومی به خصوص ارامنه و کرد‌ها و البته عقاید چپ و سکولارش آرام آرام در افکار عمومی در قامت یک مخالف اردوغان ظهور کرد. ارتباط گسترده با موسسه‌های بین الملی در دو دهه اخیر اتهامات امنیتی فراوانی را متوجه کاوالا کرده، اما تا قبل از تظاهرات ضد دولتی گزی پارک هیچگاه تحت پیگرد قانونی قرار نگرفت. در واقع پس از قدرت نمایی مخالفان در گزی پارک و کشته و زخمی شدن تعدادی از مردم و نیرو‌های امنیتی بود که دولت در پی مقابله با سرشاخه‌های این گردهمایی برآمد و البته کودتای ۲۰۱۶ به این تسویه حساب سرعت بخشید!
کاوالا در اکتبر ۲۰۱۷ در حال بازگشت از یک پروژه فرهنگی در شهر گازیانتپ Gaziantep بازداشت شد و در ۱۴۰۰ روز پس از آن همچنان بدون رای قطعی دادگاه در زندان است؟! او که در سال‌های اخیر با موسسه فرهنگی جورج سورس ارتباط‌های مالی و فرهنگی داشته، متهم است از روش‌های نرم اقدام به براندازی قانون اساسی و سرنگویی جمهوری ترکیه کرده است.
دادگاه نخست در فوریه ۲۰۲۰ کاوالا را از اتهام سازماندهی تظاهرات گزی پارک تبرئه و البته دادستانی کل تنها ساعتی بعد از آزادی با تشکیل پرونده جدید در مورد کودتای ۲۰۱۶ دوباره حکم به بازداشت او داد؟! در این پرونده کاوالا متهم به ارتباط با هنری بارکی عضو سابق وزرات امور خارجه آمریکا در مسائل ترکیه و متین توپوز کارمند قدیمی کنسولگری آمریکا در استانبول است؟! هنری بارکی که ستون نویس نشریات خاورمیانه و مخالف اردوغان است در شب کودتا همراه با سفرای کشور‌های همسایه در استانبول جلسه‌ی چند ساعته برگزار کرده و عثمان کاوالا متهم به ارتباط با فتح الله گولن Fathullah Gülen به عنوان رهبر کودتا توسط هنری بارکی است. هرچند گولن بار‌ها هرگونه ارتباط با اتفاقات سال ۲۰۱۶ را رد کرده، اما حضور گسترده نیرو‌های نظامی هوادار او در شب کودتا را نمی‌توان نادیده گرفت.
ژانویه گذشته دادگاه تجدید نظر با رد حکم تبرئه عثمان کاوالا در حادثه گزی پارک در اقدامی عجیب پرونده گزی پارک و کودتا را باهم ادغام و از مجازات "حبس ابد بدون بخشش" علیه او خبر داده است. حالا احزاب مخالف دولت، نهاد‌های مدنی ـ فرهنگی و سفرای کشور‌های خارجی با اعتراض به این رویه قضایی دولت را برای آزادی او تحت فشار قرار داده اند. اردوغان در سه سال اخیر از هر تلاشی برای کم کردن نفوذ کشور‌های غربی در ترکیه استفاده کرده و پرونده کاوالا را هم باید در همین مسیر بررسی کرد. البته غرب به رهبری آمریکا هم با تحریم‌های اقتصادی ـ سیاسی متعدد علیه ترکیه به محبوبیت اردوغان ضربه‌های سختی وارد کرده است.
روابط پرتنش دو طرف فعلا با توییت تازه سفارت آمریکا درمورد پایبندی به ماده ۴۱ کنوانسیون وین آرام شده است. پیامی که توسط بقیه سفارتخانه‌های اروپایی باز نشر شده و بر رعایت قوانین کشور محل اقامت توسط دپیلمات‌ها تاکید دارد. البته اردوغان هم با استقبال از این تغییر موضع تاکید کرد "قصد ما ایجاد بحران در روابط نیست". اما به نظر می‌رسد سرنوشت پرونده عثمان کاوالا بیش از هر چیز به آینده سیاسی اردوغان گره خورده است، که به قول یکی از دوستان کاوالا زمانی او از زندان خارج خواهد شد که اردوغان یا رئیس جمهور نباشد یا روی زمین!
*روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل ترکیه
ممنون از زحماتتون