«با آدولف چطورین؟»؛ روایت یک آشوب بزرگ در یک مهمانی کوچک

دیدارنیوزـ ایمان رضایی: کمدی­‌های اروپایی، معمولا با جدی­‌ترین و تابوترین مسائل ممکن به شکلی افراطی شوخی می­ کنند و سعی در عدم تابوسازی/مقدس ­سازی از هر نوع تفکر یا مسئله­‌ای را دارند. اتفاقا برخلاف آمریکایی­‌های معاصر به ورطه بیهوده­ گویی و بیهوده­ پروری نمی­ افتند و به طور جدی، موقعیت­‌های طنزشان را از مسائل و دغدغه ­های جدی و فلسفی می­ گیرند.


"با آدولف چطورین؟ " اثر «زونکه وُرتمان» نیز شامل چنین ویژگی ­ها و جذابیت ­های خاص کمدی­‌های اروپایی است. فیلمی که با ساختاری شبیه به نمایشنامه، به طور کامل در یک لوکیشن فیلمبرداری شده و اساس و کلیت آن ­را دیالوگ تشکیل می­ دهد، اما برخلاف صحنه تئاتر، ایجاد موقعیت و فضا در چنین فیلمنامه ­هایی در قالب سینما کمی پیچیده ­تر و دشوارتر است. از این جهت که دیالوگ ­های پینگ پونگی و مسلسل وار به همراه دوربینی که تنها در یک خانه، چندان فرصت مانور و خودنمایی ندارد، کمی سخت ­تر می ­تواند مخاطب سالن سینما را راضی نگهدارد. نکته اساسی در موفقیت نسبی "با آدولف چطورین؟ " نیز در همین حفظ ریتم و همراهی مخاطب است.

فیلمنامه، آنقدر حرفه ­ای و درست نوشته شده که شوخی­‌ها و طنازی ­ها صرفا محدود به جغرافیای خود فیلم نباشد و شخصیت­‌ها آنچنان درست پردازش می­ شوند که مخاطب، حدود نود دقیقه را به راحتی با آن‌ها همراهی کند، مخصوصا که درون مایه طنز و ساختار کمدی فیلم نیز در این امر به کمک نویسنده/کارگردان آمده و صدای خنده ­ها در سالن، نشانگر آن است که مخاطب از فیلم فاصله نمی­ گیرد.


اما قصه فیلم و ماجرای این عنوان عجیب بر روی آن چیست؟ زوجی میانسال از قشر تحصیلکرده و روشنفکر جامعه آلمان، یک شب تصمیم به برگزاری یک میهمانی کوچک و خودمانی می­ گیرند و تعدادی از دوستان و آشنایان نزدیک خود را به شام دعوت می­ کنند. پیش از شروع استوری ­لاین و آغاز ماجرای اصلی فیلم، راوی از قبل تمام شخصیت­ها را با یک بیوگرافی مختصر به مخاطب معرفی می­ کند. مهمانی آغاز می­ شود و یکی از حضار (توماس) خبر از بارداری همسرش می­ دهد و اینکه بچه نیز پسر است، اما این را هم می ­گوید که آنان برای نوزاد، اسم خاصی هم انتخاب کرده و می­ خواهند اسمش را "آدولف" بگذارند. نامی که از جنگ جهانی دوم به بعد، به روی هیچ نوزادی در آلمان گذاشته نشده و اتفاقا تاکید شده که این اسم در آلمان ممنوع هم نیست و می ­تواند مورد استفاده قرار بگیرد، اما به شکلی غیر رسمی از جانب مردم، این اسم بایکوت شده و مورد استفاده قرار نمی­ گیرد. جدی‌ترین مخالف این مسئله نیز یکی از میزبان­ان (استفان) است که اتفاقا در کتابخانه ­اش کتاب "نبرد من" از آدولف هیتلر نیز به چشم می­ خورد. استارت ماجرای فیلم و انبوه دیالوگ­‌ها، بر سر همین مسئله و نام آدولف و ممنوعیت غیر رسمی آن در آلمان خورده می­ شود. مهمانی­ که با جَو کاملا دوستانه و صمیمی آغاز شده بود، رفته رفته پیرامون بحث بر سر این مسئله جدی ­تر شده و کاراکتر‌ها رفته رفته عصبی ­تر می ­شوند. توماس که چنین نامی را برای پسرش انتخاب کرده، معتقد است که هیتلر هرچه را از آلمان گرفته باشد، نام "آدولف" را نگرفته و نباید از این نام تابو ساخت و بیهوده از آن دوری کرد. مثال­هایی نیز از قاتل­‌ها و دیکتاتور‌های بزرگ می ­زند که همچنان نامشان روی تمام بچه ­ها گذاشته می­ شود، اما استفان به شدت مخالف این ماجراست و نام آدولف را صرفا یادآور بزرگترین و بی رحم‌ترین رهبر دیکتاتور جهان می­ داند.

این بحث تا آنجا ادامه می‌یابد که توماس اعتراف می­ کند شوخی کرده و نام بچه، چیز دیگری است و صرفا قصد این را داشته که سر به سر استفان بگذارد. اما آنچه که مشهود است، این است که کار از کار گذشته، بحث از حول محور "آدولف" فراتر رفته و هرکدام از شخصیت‌ها که گویی منتظر یک بهانه برای حمله به یکدیگر بودند، فرصت را غنیمت شمرده و جنگ عجیبی میان مهمانی شکل می ­گیرد. به شکل کنایه آمیزی از نام "آدولف"، به جنگ و دعوا می­ رسیم و تا پایان، تقریبا مهمانی با میدان جنگ هیچ تفاوتی نمی ­کند، اما جذابیت اصلی ماجرا آنجا است که تمام این بحث ­ها و تمام این جَدَل­‌ها، همگی در قالب یک کمدی به شدت خنده ­آور پیاده شده اند و اصلا همین ایده هوشمندانه است که مخاطب را پای این میزگرد نود دقیقه ­ای می­ نشاند. لینک­‌هایی به گذشته هر یک از شخصیت ­ها و موقعیت­‌های عجیب فیلم، همان کاری را می­ کند که مخاطب عام نیز پای چنین بحث فلسفی و پیچیده ­ای در مورد تابوسازی از نام "آدولف" در جامعه آلمان بنشیند و از آن لذت نیز ببرد.

زونکه وُرتمان با سبکی شبیه به سینمای وودی آلن و ساختاری مرتبط با نمایشنامه ­های تئاتری، یکی از کمدی­‌های قابل قبول و محترم سال­‌های اخیر سینمای جهان را به ارمغان آورده که تماشایش برای هر قشر و طبقه ­ای لذت­ بخش و مفرح است.