توافق ایران و آژانس؛ نتیجه مثبت برای برجام

 

دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس انرژی اتمی با یک توافق پر از هیاهو به پایان رسید. در حالی که ۵ اسفند اجرای پروتکل الحاقی متوقف می‌شود، توافق ایران با آژانس انرژی اتمی دریچه‌ای موقت به سوی دیپلماسی باز می‌کند و امیدها را برای به نتیجه رسیدن برجام بیشتر کرده است.

به گزارش رویترز، گروسی نتایج سفر یک روزه به تهران را معقول خوانده است. او در بازگشت به وین اعلام کرده است، راستی آزمایی‌های فنی تا سه ماه دیگر ادامه خواهند یافت، اما دامنه دسترسی‌ها کم‌ترمی‌شود. طرفین هم‌چنین توافق کرده‌اند که بازرسی‌های سرزده کماکان ادامه یابد.

سازمان انرژی اتمی ایران با انتشار بیانیه‌ای درباره توافق سه ماهه با آژانس بین المللی انرژی اتمی مشخص کرده است مقصود از تداوم راستی آزمایی و نظارت ضروری یعنی ایران به مدت سه ماه اطلاعات برخی فعالیت‌ها و تجهیزات نظارتی را که در پیوست مشخص شده ضبط کرده و نزد خود نگه خواهد داشت. با این حال سازمان انرژی اتمی ایران پیوست توافق با آژانس محرمانه دانسته و منتشر نخواهد کرد. پیش از این عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران نیز اعلام کرده بود حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد توان نظارتی آژانس در اثر اجرای مصوبه مجلس کاهش می‌یابد.

با این حال برخی از نمایندگان مجلس از توافق روز گذشته با آژانس انتقاد کرده‌اند و نمایندگان مجلس با شکایت از دولت از قوه قضاییه خواستار ابطال توافق با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شده‌اند. در واقع مجلس معتقد است که قانون لغو اجرای پروتکل الحاقی اجرا نمی‌شود، در صورتی که هم گروسی و هم دولت بیان کرده اند که پروتکل الحاقی ۵ اسفند متوقف خواهد شد.

 

 

 

بی شک سفر رافائل گروسی به ایران و توافقی که بین ایران و آژانس رخ داده است، بدون تأیید و هماهنگی نظام جمهوری اسلامی نبوده است. همانطور که محسن پاک آیین، کارشناس بین الملل در گفتگو با دیدار روز گذشته گفته که مسئله منافع ملی یک مسئله فراجناحی است و مسئله مذاکره و رابطه با آمریکا یا مسائلی مثل انرژی هسته‌ای هر دولتی هم به سر کار بیاید کماکان این مسیر را در جهت منافع ایران دنبال خواهد کرد. در واقع این موضوع که برداشت شود، توافق تنها با دولت حسن روحانی بوده و اجماع نظر در نظام صورت نگرفته است، به احتمال زیاد درست نیست. 

 

از سوی دیگر رافائل گروسی بعد از کنفرانس امنیتی مونیخ و سفر مجازی آنتونی بیلنکن، وزیر خارجه آمریکا به اروپا صورت گرفت. بدیهی است که باید انتظار داشت که دبیر آژانس انرژی اتمی با همانگی طرف غربی به ایران آمده است.

در حقیقت توافق بین تهران و آژانس با هماهنگی نظام جمهوری اسلامی و طرف‌های غربی برجام صورت گرفته است و بی شک این توافق نوید باز شدن راه دیپلماسی برای احیای برجام را دارد.

جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا بار‌ها در کارزار‌های انتخاباتی خود از بازگشت به برجام صحبت کرده بود و بعد از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ بسیاری منتظر بودند که بازگشت به برجام از فرامین اولیه او باشد. اما تا چند هفته اول بایدن در خصوص برجام سکوت کرد و بعد اعلام کرد اول ایران به تعهدات خود برگردد و  بعد آمریکا به برجام باز می‌گردد.

همین روند به مسیر احیای برجام گره کوری زد، اما این روز‌ها اخباری مبنی بر تماس تهران و واشنگتن وجود دارد. به گزارش سی بی اس، جیک سولیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا از شروع تماس‌ها با تهران برای آزادی آمریکایی‌های دوتابعیتی و محبوس خبر داده است. با این حال سخنگوی وزارت خارجه ایران ارتباط مستقیم را رد کرد و اولویت امر را آزادی زندانیان ایرانی دانسته است.

احتمالا این روز‌ها ارتباطاتیبین ایران و آمریکا وجود دارد، اما اینکه روند پرونده پرچالش احیای برجام به کدام سمت رود به نظر می‌رسد تا سه ماه آینده روشن می‌شود.

اروپایی‌ها امضا کننده برجام برای میانجی گری در خصوص پرونده احیای برجام از طرف آمریکایی و ایرانی خواسته اند در یک جلسه غیر رسمی و مشترک شرکت کنند.

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه جدید آمریکا گفته است که آمریکا قصد دارد در نشست غیر رسمی کشور‌های عضو برجام با ایران شرکت کند و چنین نشستی نخستین گام‌ها برای باز کردن مسیر دیپلماسی برای حل مساله هسته‌ای ایران خواهد بود. با این حال سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امورخارجه گفته است در حال بررسی پیشنهاد هماهنگ کننده سیاست خارجی اروپا در مورد حضور آمریکا به عنوان مهمان در نشست ایران و گروه ۴+۱ هستیم. در واقع ایران هنوز جواب قاطعی در خصوص شرکت کردن در این نشست نداده است.

سفر ناگهانی قطری‌ها به تهران، توافق پر از جنجال تهران و آژانس، میانجی گری اروپایی ها، عراق و عمان و اتفاقاتی که پیش از این مطرح شد، نشان از حرکت تهران و واشنگتن به سمت توافق بر سر احیای برجام دارد.

جو بایدن سعی دارد مانند دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا به تمام شعار‌های خود جامه عمل بپوشاند، کاری که رفیق دیرینه او باراک اوباما به خوبی انجام نداد. به همین دلیل او در بدو ورود به کاخ سفید به توافق پاریس بازگشت، پرونده خاشقچی را دوباره احیا کرد و فرمان منع مهاجرتی ترامپ را کنسل کرد و...، حال نوبت بازگشت به برجام است. اما احیای برجام پیچیدگی‌های دارد که مسیر را برای بایدن سخت خواهد کرد. بر همین اساس حرکت به سمت توافق با ایران به راحتی نخواهد بود و باید دید که تیم سیاست خارجی دولت بایدن چگونه و با چه سرعتی شعار بایدن در خصوص بازگشت به برجام را رقم خواهند زد؟ زیرا طبق توافق تهران و آژانس، بایدن فقط سه ماه برای بازگشت به برجام وقت دارد.