دیدارنیوز ـ محمد بدیعی: با تولد ویروسی به اسم کرونا همه به دنبال علت و دلیل آن گشتند و نتایج نشان داد که ظاهرا خفاش عامل اصلی بروز این ویروس بوده هر چند که بعدها تحلیلهای زیادی در این باره مطرح شد، اما خیلی زود تمام فرضیهها حتی دست ساز بودن آن هم به دست فراموشی سپرده شد.
اما حالا با ورود پیک چهارم و حتی صحبت از ویروس آمازونی شکل ماجرا را تغییر داد "ادواردو پازلو" وزیر بهداشت برزیل روز پنج شنبه اعلام کرد که گونه شناسایی شده ویروس کووید ۱۹ موسوم به گونه آمازونی در شهر مانائوس این کشور ممکن است تا سه برابر مسریتر از گونههای دیگر این ویروس باشد و حالا همه نگاهها متوجه انسانها و عدم توجه آنها به پروتکلهای بهداشتی شده و چند روزی است از مسئول گرفته تا متخصص روی این موضوع اتفاق نظر دارند و از همه خواستهاند برای اینکه تجربه را دوباره تجربه نکنیم از کنار پروتکلهای بهداشتی بی تفاوت رد نشویم.
شیب نزولی رعایت پروتکلهای بهداشتی
سیما لاری سخنگوی وزارت بهداشت جزء اولین افراد از جایگاه دولتی بود درباره میزان رعایت پروتکلهای بهداشتی کرونا در کشور هشدار داد و گفت: در حال حاضر میزان رعایت پروتکلهای بهداشتی در کشور شیب نزولی پیدا کرده و به ۷۴.۹۳ درصد رسیده است. این میزان در هفتههای گذشته بیش از ۸۰ درصد بود. شرایط حال حاضر تقریبا مشابه میزان رعایت پروتکلهای بهداشتی در اواسط آبان است.
کاهش رعایت پروتکلهای بهداشتی کرونا تقریبا در تمام کشور اتفاق افتاده و این زنگ خطری برای هفتههای پیش رو خواهد بود. زیرا رابطه مستقیمی میان کاهش رعایت پروتکلهای بهداشتی و افزایش موارد ابتلا و پس از آن بستری و فوت به علت کووید۱۹ وجود دارد.
نکته قابل تامل و مهم اینکه عادی انگاری و ساده پنداری شرایط بیماری در همه ماههای مبارزه با ویروس کرونا نشان داده که منجر به خیز مجدد بیماری خواهد شد و حالا راهکار چیست؟ به نظر تنها چاره همکاری با نظام سلامت برای رعایت پروتکلهای بهداشتی تا شاهد افزایش موارد ابتلا و بستری و فوت به علت کووید ۱۹ در کشور نباشیم.
اما صحبت سر پایین آمدن پروتکلهای بهداشتی حرف مسئولان دولتی نیست، متخصصان و صاحب نظران حوزه بهداشت هم درباره کاهش رعایت پروتکلها گفتند و نسبت به بازگشت به شرایط ماههای اول سال نکاتی را گفتند که استناد به آنها میتواند از بروز فاجعهای دوباره جلوگیری کند.
یکی از این افراد دکتر مسعود یونسیان، اپیدمیولوژیست است که در رابطه با احتمال بروز موج چهارم کرونا در کشور به ایسنا گفت: تصور میکنم تغییر تعداد بیماران جدید مبتلا به کووید۱۹، بیشتر تابعی از تغییر رفتار ما است تا تغییر ماهیت و رفتار ویروس و بیشتر ما انسانها هستیم که با تغییر الگوی تماسهای فیزیکیمان، الگوی ابتلا را تغییر میدهیم.
او با تاکید بر اینکه ویروس هم تاکنون تغییراتی داشته است، اظهار کرد: جهش اخیر ویروس که در چندین کشور کشف شده و همچنین جهش دیگر ویروس در اردیبهشت ماه سال جاری، هر دو باعث تغییر در رفتار و ساختار ویروس و در نتیجه افزایش میزان سرایتپذیری شدند و میتوانند در افزایش تعداد بروز موارد جدید و متعاقبا در بروز امواج بیماری نقش داشته باشند.
تغییر رفتار ما یعنی فرصت بهتر برای کرونا
اما به نظر میرسد عامل بسیار مهم دیگر و یا حتی شاید عامل مهمتر در این میان، تغییر در رفتار ما انسانها است. هر زمان که بیماری به اوج میرسد مردم و مسئولین سختگیری بیشتری میکنند و در نتیجه انتقال بیماری کاهش مییابد و هر زمان که اوضاع به شرایط عادی نزدیک میشود با شیوع پدیده عادی انگاری، رفتار ما تغییر میکند و بدون ملاحظه موارد احتیاطی در گردهماییها، تجمعات، مراکز شلوغ خرید، و... شرکت میکنیم که عامل بسیار مهمی برای انتقال بیماری است.
از سوی دیگر سایر متخصصان و ویروس شناسان هم در گفتگوها و صحبتهای خود به این موضوع اشاره کردند که عامل مهم در بروز موجهای بیماری، تغییرات و جهش خود ویروس است که سرایتپذیری را افزایش میدهد؛ علت جهش ویروس به ساختار ویروس بازمیگردد.
اساتید ویروس شناسی و ژنتیک بر این باور هستند که ویروسهایی که از جنس RNA هستند ثبات بالایی در ماده ژنتیکی خود ندارند و مرتبا در حال تغییر و تحول هستند. برخی از این تغییرات ممکن است به ضرر خود ویروسها باشد و انتشار آن را کاهش دهد و برخی به نفع ویروسها بوده و باعث افزایش انتقال و یا حتی شدت آن میشوند. تغییراتی که موجب کاهش انتقال ویروس شود خود به خود حذف میشوند؛ زیرا با بقای ویروس ناسازگار هستند.
از ابتدای پاندمی تا کنون چندین هزار تغییر (جهش) در این ویروس رخ داده و تغییراتی که به نفع ثبات ویروس بودند نه تنها باقی ماندند، بلکه طی مدت کوتاهی تقریبا کل ویروسهای در گردش را به خود اختصاص دادهاند.
فراموش نکردید که دو نمونه از مهمترین این اتفاقات یکی در حوالی ماه اردیبهشت و یکبار پس از شهریور گذشته رخ داد که متاسفانه آمار فوت شدگان را به روزی ۵۰۰ نفر رساند و حالا که آمار دو رقمی و به نزدیک ۷۰ نفر در روز رسیده نباید اجازه دهیم باز آن روزهای سخت و طاقت فرسا و البته پر استرس برگردد.
نکته آخر اینکه نیاز نیست ویروس جهش یافته از یک کشور به کشور دیگر وارد شود، به دلیل آنکه ماده ژنتیکی ویروس ناپایدار است، در هر کشوری میتواند رخ دهد، بهویژه در مناطقی که زنجیره انتقال فعالتر بوده احتمال جهش و تغییر ژنتیکی هم افزایش مییابد.