شعارهای اجتماعی در قالب فیلمفارسی

دیدارنیوزـ ایمان رضایی:  به نظر می­رسد هنوز همان فرمول­ فیلمفارسی ­های قبل انقلاب برای به وجد آوردن مخاطب سینمای ایران جواب می­دهد. نگاهی به آغاز فیلم "جان­دار" بیندازیم: عروسی دختر یک خانواده است که شام با تاخیر زیادی هنوز نرسیده است. لحظه ­های ملودرام این عروسی کاملا نوید یک طوفان، پس از این خنده ­ها و رقص­ها را می­دهد. یکی از برادران عروس برای پیگیری وضعیت شام به بیرون می­رود که ناگهان وانت با غذا از راه می­رسد، اما چه کسی در ماشین نشسته؟ برادر خواستگار سابق عروس و برای چه آمده؟ برای به هم ریختن عروسی! درگیری شدیدی شکل می­گیرد و قتلی نیز در این میان اتفاق می­افتد که آغازگر پروسه داستانی فیلم است.

تم فیلم را کلماتی مانند قتل، ناموس، دادگاه، دعوا، انتقام و امثالهم تشکیل می­دهند. انگار که کارگردان­های اثر تا حدودی تحت تاثیر و علاقمند به سینمای کیمیایی ­هستند. این مسئله علاوه ­بر نوع شخصیت­ها، در جنس دیالوگ­ها نیز احساس می­شود. همچنین فیلم، ادامه دهنده مسیر رئال اجتماعی­های دهه نودی ایران نیز هست. دوربین روی دست، خانه ­ای که لحظه­ ای آرام نمی­گیرد، فرهنگ کوچه ­بازاری و... که تلفیقی از« قیصر» و «ابد و یک روز» را تحویل مخاطب می­دهد.

یکی از ویژگی‌های فیلمنامه جان­دار، پرده ­برداری از مسائلی­ است که هر بیست دقیقه یک بار، مخاطب را دچار شوک می­کنند. فیلمساز خوب می­داند که چطور فیلمش را از ریتم و تمپو نیندازد، چه در مبحث تکنیکال و چه در پیشبرد فیلمنامه. نکاتی را ناگفته باقی می­گذارد تا ناگهان با دوربین پر تحرک و تدوین متکی بر پلان­های کوتاهش، مخاطب را قلقلک دهد. دیوانه ­بازی‌های برخی شخصیت­هایش نیز دائما مخاطب را منتظر یک طوفان، بعد از آرامش می­گذارد. از این حیث، جان­دار فیلمی محبوب بین عامه مردم و رئال اجتماعی پسندها است. اما آنچه که باید بررسی شود این است که آیا واقعا کافی نیست؟ اینکه دائما روی پرده، سرگذشت آدم­هایی از جنوب شهر را ببینیم که دچار همان مشکلات همیشگی هستند و تفاوتشان با فیلم قبلی فقط نام کاراکترها است، نوید مرگ ایده ­های سینماگرانمان را نمی­دهد؟ البته که جان­دار تا حد راضی کردن مردم در سالن سینما موفق است، اما آیا همین اتفاق، تاثیر در پسرفت سلیقه مخاطب سینمای ایران نیست؟

تکثیر چنین فیلم­های عقیم و کم خاصیت، جز تاثیر محدود و سطحی در احساسات مخاطب، هیچ امتیاز مثبتی برای ثبت در تاریخ سینمای ایران ندارد. این­ها فیلم­هایی اند که آرام و بی صدا می­ آیند، می­فروشند و می­روند... بعضا از خود، تکه کلام­ها و داستانک­هایی هم به جا می­گذارند، اما مسیر و عقیده ­ای در کار نیست! هنوز بعد از شصت سال، درگیر دکوپاژ سکانس­هایی هستیم که گنده ­لاتی به پشتی تکیه داده و زنی مظلوم و مفلوک برایش در استکان چای می ­آورد. دیالوگ­هایمان اگر با فریاد و باد کردن رگ گردن ادا نشود، هیچ تاثیری روی مخاطب نمی­گذارند و اساسا فیلم­هایمان هیچ خاصیتی جز خاله­ بازی­های اجتماعی ­ (در واقع اجتماع زده!) ندارند.

شاید یکی از معدود جذابیت­های "جان­دار"، بازی متفاوت جواد عزتی در نقش یک آنتاگونیست سنتی است. یک گنده ­لات با زخم­هایی روی صورت و اکت­های کوچه بازاری که کمتر از او دیده بودیم. متاسفانه حامد بهداد و باران کوثری، همان همیشگی­ های معروف­ند و فاطمه معتمدآریا نیز نزدیک به تکرار خود در فیلم "اینجا بدون من" است.

"جان­دار" از دیگر فیلم­های خنثی و فاقد ایده­ جشنواره است که علاوه بر تکرار مکررات همیشگی، هم از چهره ­های همیشگی استفاده کرده و هم روایتی کهنه دارد و هم سوژه­ای تکراری.

تیزر فیلم "جاندار" :