تا ساعاتی دیگر آخرین دور مناظره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار خواهد شد، مناظره‌ای که مهم‌تر از دو مناظره قبلی است و می‌تواند تا حدودی معادلات بین کاندیداها را در اذهان مردد جمع‌بندی کند.
دیدارنیوز ـ حامد سیاسی‌راد: انتخابات‌های پیشین نشان داده است که مهم‌ترین مناظره از بین مناظره‌های سه‌گانه، مناظره آخر است، جایی که ممکن است ورق انتخابات به نفع یکی از قطب‌های اصلی انتخابات بچرخد.
به نظر می‌رسد همانطور که عبدالناصر همتی هم در دو مناظره قبلی به کرات اشاره کرد، کاندیدای اصلی جریان اصولگرایی و اکثر بلوک‌های درون قدرت، سید ابراهیم رئیسی است، کسی که محکم‌ترین پایگاه رأی را در میان کاندیداها دارد.
در طرف مقابل، از بین عبدالناصر همتی و محسن مهرعلیزاده که هر دو به جریان اصلاح‌طلب نزدیک هستند، همتی شرایط بهتری داشته و اگر چه تشکیلات اصلاح‌طلب تا به این لحظه به شکل رسمی از او حمایت نکرده‌اند، ولی بخشی از نیرو‌های تشکیلاتی اصلاح‌طلب که قصد مشارکت در انتخابات را دارند به سوی او رفته‌اند. این در حالی است که به نظر می‌رسد محسن مهرعلیزاده در دو مناظره قبلی بهتر از همتی ظاهر شد.
در مناظره اول، عبدالناصر همتی فراتر از انتظار‌ها بود و مهرعلیزاده نیز این‌گونه عمل کرد. همین حضور قوی باعث شد تا در فاصله چند روز بین مناظره اول و دوم، بسیاری از اصلاح‌طلبانی که نسبت به شرکت کردن یا مشارکت نکردن در انتخابات مردد بودند، کمی امیدوار شوند و صحبت‌های محفلی و رصد فضای مجازی و بررسی رسانه‌های اصلاح‌طلب نشان می‌داد که وضعیت برای همتی در حال بهبود است.
مناظره دوم، اما از درخشش و فروغ هر دو کاندیدای اصلاح‌طلب، به خصوص عبدالناصر همتی کاست و وضعیت اردوگاه مرددین اصلاح‌طلب دوباره تغییر کرد و ترازوی عدم مشارکت مجدداً سنگین شد.
از این رو، مناظره سوم می‌تواند تا حدودی برروند رشد یا کاهش آرای عبدالناصر همتی تأثیرگذار باشد اگرچه، این مناظره حالا تحت تأثیر دو خبر برگزار می‌شود و این کار را برای عبدالناصر همتی سخت کرده است.
خبر اول، اعلام نتایج دور جدید نظرسنجی معتبر ایسپا است، نظرسنجی‌ای که پس از پایان مناظره دوم انجام شده و نتایج آن مربوط به حال و هوای فضای فعلی سیاسی کشور است و بر اساس آن تنها ۴۱ درصد از واجدین شرایط در انتخابات شرکت خواهند کرد.
بر اساس این نظرسنجی، کار انتخابات در همین مرحله تمام است و نه همتی و نه هیچ کاندیدای دیگری شانسی برای تقابل جدی با سید ابراهیم رئیسی ندارد و حتی انتخابات به دور دوم نیز کشیده نمی‌شود، مگر اینکه همتی بتواند در این مناظره معادلات را به شکل محیرالعقولی تغییر دهد و سبد رأیش نه رشد، که جهش داشته باشد.
نتایج ایسپا نشان می‌دهد سید ابراهیم رئیسی با بیش از ۶۵ درصد آرا اول است و بقیه کاندیداها زیر ده درصد رأی دارند. این در حالی است که پس از ابراهیم رئیسی، محسن رضایی و سعید جلیلی قرار دارند و عبدالناصر همتی در جایگاه چهارم است.
البته این در حالی است که بیش از ۳۰ درصد شرکت‌کنندگان که اعلام کرده‌اند در انتخابات شرکت می‌کنند، هنوز کاندیدای خود را انتخاب نکرده‌اند و قیاس این نظرسنجی با نظرسنجی دور پیش نشان می‌دهد به میزانی که رأی دهندگان سرگردان بیشتری تصمیم قطعی بگیرند که به چه کسی رأی بدهند، از میزان آرای ابراهیم رئیسی کم می‌شود.
نکته امیدبخش برای همتی این است که نزدیک به نیمی از کسانی که مرکز افکارسنجی ایسپا به آن‌ها رجوع کرده است حاضر به پاسخ نشده‌اند و این نتایج نتیجه بررسی نظرات نیمی از کسانی است که به آن‌ها رجوع شده است.
محمد فاضلی، جامعه‌شناس در رابطه با نظرسنجی‌های موجود در فضای انتخاباتی فعلی در رابطه با پدیده «رأی شرمگین» نوشت و عنوان کرد: «آدم‌های زیادی در اطرافم در حال تغییر نظرشان در خصوص رأی دادن هستند. گویی زیر احساس فضای سنگین ضد رأی، شرم دارند که بگویند رأی می‌دهند. دیگرانی هم همین خبر را می‌دهند. این فضا می‌تواند در نهایت نظرسنجی‌ها و نامزد‌ها را شگفت‌زده کند. این بار رأی شرمگین.»
رأی شرمگین به پدیده‌ای اشاره دارد که پیش‌تر در کشور‌های توسعه‌یافته نیز نمونه آن را دیده‌ایم. ما در انتخابات سال گذشته آمریکا با چنین پدیده‌ای از سوی حامیان ترامپ مواجه بودیم. بسیاری از آن‌ها خجالت می‌کشیدند در نظرسنجی‌ها به ترامپ رأی دهند، ولی در نهایت رأیشان را به نام ترامپ در صندوق انداختند. این نظریه البته کمی بعد از انتخابات ۲۰۲۰ رد شد چرا که بسیاری از محقیقان عنوان کردند، دلیل تفاوت نتایج نظرسنجی‌ها با نتایج نهایی انتخابات نه شرمگینی حامیان ترامپ بلکه عدم اعتقاد قشر حامی ترامپ به مشارکت‌های عمومی مثل شرکت در نظرسنجی بوده است. در واقع به شکل تاریخی این دموکرات‌ها هستند که به شرکت در نظرسنجی‌ها گرایش دارند.
در انگلیس و در رفراندوم خروج از اتحادیه اروپا، معروف به برگزیت، اما به روشنی شاهد پدیده آرای شرمگین بودیم. نظرسنجی‌ها تا پیش از برگزاری رفراندوم نشان دهنده خواست عمومی جامعه به باقی ماندن انگلیس در سازوکار اتحادیه اروپا داشت، اما در عمل اتفاق دیگری رخ داد و براکزیت رأی آورد.
اگرچه این که آرای شرمگین بتوانند ورق را به نفع همتی برگردانند چندان معقول به نظر نمی‌رسد، اما همتی تنها چیزی حدود بیست دقیقه در مناظره سوم وقت دارد تا بخشی از مرددین را به صف رأی‌دهنده‌های شرمگین بیاورد و احساس شرم بخشی از رأی‌دهندگان شرمگین را نیز از بین ببرد، اگرچه خبر دیگری کار را برای او بسیار سخت کرده است.
خبر دومی که مناظره امروز را تحت تأثیر قرار داده است، اظهار نظری است در رابطه با انتخابات. طی روز‌های اخیر، گروه‌ها، تشکل‌ها و افراد مختلفی از جبهه اصلاح‌طلبی در رابطه با انتخابات موضع گرفته‌اند و عموماً بر عدم مشارکت در انتخابات تأکید کرده‌اند. در این میان دو اظهار نظر بسیار تعجب برانگیز بود. اولین موضع مربوط می‌شود به مهندس محمد توسلی، دبیرکل نهضت آزادی ایران. او در توییتی نوشت: «عدم مشارکت در مناسک انتخابات ۱۴۰۰، هم نه به عملکرد شورای نگهبان در راستای نقض آشکار اصول قانون اساسی است و هم اعتراض مسالمت‌آمیز مدنی و فراگیر ملی در جهت پیگیری مطالب مشترک تاریخی و قانونی ملت ایران یعنی «آزادی و حاکمیت ملی» است.» این موضع دبیرکل نهضت آزادی در حالی است که طی سال‌های اخیر این تشکیلات سیاسی همواره به ملایم‌ترین تصمیمات سیاسی در درون جریان اصلاحات تمایل داشته است. موضع‌گیری دوم نیز مربوط به لطف‌الله میثمی، فعال سیاسی ملی مذهبی است، کسی که اگرچه در زمان مبارزات پیش از انقلاب از رادیکال‌ترین چهره‌های چریک‌ها بوده است، ولی بعد از انقلاب مشارکت در انتخابات را به عنوان مشی اصلی خود انتخاب کرده بود و حالا برای اولین بار از عدم شرکت در انتخابات گفته است.
موضع‌گیری اثرگذار دیگر، اما مربوط به یکی از ویژه‌ترین چهره‌های سیاسی ایران می‌شود، میرحسین موسوی که امروز طی پیامی کوتاه موضع خود نسبت به انتخابات پیش رو را مشخص کرد. موضعی که از آن عدم شرکت در انتخابات پیش رو برداشت می‌شود.
پیام میرحسین موسوی می‌تواند تأثیر بسزایی بر روی رأی آرای مردد بگذارد چرا که به نظر برخی از تحلیلگران بخش بزرگی از مرددین را حامیان میرحسین موسوی تشکیل می‌دهند. انتشار این پیام در آستانه مناظره سوم کار را برای دو کاندیدای اصلاح‌طلب به خصوص عبدالناصر همتی نیز سخت کرد و حالا او چند ساعت سرنوشت‌ساز را سپری می‌کند.
