روزنامه نیویورک تایمز در مقاله‌ای در آستانه دور جدید مذاکرات وین با بررسی و ارزیابی شرایط دو طرف شرایط را برای احیای توافق هسته‌ای ایران بسیار بد و امید برای احیای برجام را ضعیف دانسته است.
دیدارنیوز: روزنامه نیویورک تایمز در مقاله‌ای به قلم ۴ نویسنده به بررسی وضعیت مذاکرات چند روز آینده در وین و احتمال احیای برجام پرداخته است. مقاله‌ای که آشکار بدبینانه است و به نظر نویسندگان امید چندانی به احیای برجام ندارند. ترجمه این مقاله را در ادامه می‌خوانید با این توضیح که مسائل مطرح شده در آن الزاما مورد تایید دیدار نیست و جهت اطلاع خوانندگان محترم منتشر می‌شود.
منبع: نیویورک تایمز
نویسندگان: "دیوید سنچر"، "ستیوِن اِرلِینجِر"، "فرناز فصیحی" و "لارا جِیکس" *
مترجم: حمیدرضا بابایی
در بیست ماه گذشته، عوامل اطلاعاتی اسرائیل، دانشمند برجسته هسته‌ای ایران را ترور کرده اند و در چهار تاسیسات هسته‌ای و موشکی ایران انفجار به راه انداخته اند، به این امید که این اقدامات روند تولید سانتریفوژ‌ها – تولید کنندگان سوخته هسته ای- را فلج کنند و روزی را که دولت جدید تهران احتمالا قادر به تولید بمب اتمی باشد، به تاخیر بیندازند.
اما مقامات اطلاعاتی آمریکا و بازرسان بین المللی می‌گویند ایرانی‌ها به سرعت این تاسیسات را راه اندازی کرده اند و حتی در بیشتر موارد تجهیزاتی جدیدتر نصب کرده اند که قادرند اورانیوم را با سرعت بسیار بیشتر غنی کنند.
تصاویر منتشر شده از آن حادثه، نشان از وقوع انفجاری فلج کننده داشت که بهار گذشته رخ داد و در آن بیشترین بخش از تجهیزات، دوربین‌ها و حسگر‌هایی که بازرسان بین المللی نصب کرده بودند، نابوده شده بود. اما آن کارخانه که قطعات حساس سانتریفوژ تولید می‌کند، فعالیت‌های خود را در اواخر تابستان ازسرگرفت.
یک مقام ارشد آمریکایی با لحنی تلخ از آن به عنوان کارخانه بهتری یاد کرده که تهران ساخته است.
آن انفجار و اقدامات متقابل، تنها بخشی از تشدید بحران در ماه‌های اخیر میان ایران و غرب بوده است، تقابلی که قرار است بار دیگر در وین به اوج خود برسد.
از زمان به قدرت رسیدن ابراهیم رئیسی در تابستان گذشته، قرار است برای نخستین بار مذاکراه کنندگان ایرانی با همتایان خود از اروپا، چین و روسیه در پایان نوامبر گفتگو بکنند. در این مذاکرات، آینده توافق هسته‌ای که فعالیت‌های ایران را به شدت محدود کرده بود، بررسی خواهد شد.
مقامات آمریکایی به همتایان اسرائیلی خود هشدار داده اند که حملات مکرر به تاسیسات هسته‌ای ایران شاید از منظر رزمی اقدامی راضی کننده باشد، اما در نهایت تاثیرات منفی خواهد داشت. این مساله را مقامات فراوانی می‌گویند که با مباحثات پشت پرده آشنا هستند. مقامات اسرائیلی گفته اند که قصد ندارند کوتاه بیایند، تا به این ترتیب هشدار‌هایی را که حاکی است این حملات تنها به تشدید برنامه‌های اتمی ایران منجر خواهد شد، نادیده گرفته باشند. این مساله – یعنی توسل به دیپلماسی به جای استفاده از زور-یکی از زمینه‌های متعددی است که در آن آمریکا و اسرائیل با یکدیگر اختلاف نظر دارند.
مقامات آمریکایی هم در زمان مذاکرات وین، در این شهر حضور خواهند داشت، اما در اتاق مذاکرات نخواهند بود، زیرا پس از خروج "دونالد ترامپ" رئیس جمهور سابق آمریکا از برجام که آن را در آشفتگی فروبرد، ایرانی‌ها با آمریکایی‌ها ملاقات نخواهند کرد.
پنج ماه پیش از این مقامات خوش بین بودند که توافق هسته‌ای احیاء خواهد شد، و حتی در خصوص بیشترین بخش‌های آن اتفاق نظر وجود داشت، اما این بار در شرایطی به وین بازمی گردند که از زمان ترک آن شهر در اواسط ژوئن، بسیار بدبین‌تر هستند. امروز آن توافق نظر نابود شده به نظر می‌رسد، و دیدگاه رئیس جمهور بایدن مبنی بر پیوستن مجدد به برجام در سال نخست ریاست جمهوری اش و سپس حصول توافقی "بلندمدت‌تر و قوی تر" ظاهرا همگی برباد رفته است.
"علی باقر کنی" مذاکره کننده ارشد هسته‌ای جدید ایران از مذاکرات آتی به هیچ وجه به عنوان گفتگو‌های هسته‌ای یاد نمی‌کند و این مساله نشان از تغییر رویکرد است. آقای باقری که معاون وزیر خارجه ایران است، هفته پیش در پاریس گفت "ما چیزی به عنوان مذکرات هسته‌ای نداریم. " وی ترجیح می‌دهد به جای آن عبارت، از "مذاکرات برای رفع تحریم‌های غیرقانونی و غیرانسانی" استفاده کند. ایران می‌گوید بر رفع تحریم‌های هسته‌ای و غیرهسته‌ای تاکید خواهد کرد و این که ضروری است تضمین داده شود هیچ رئیس جمهور دیگری در آمریکا نخواهد توانست به صورت یک طرف از توافق هسته‌ای خارج شود، مانند آنچه که ترامپ انجام داد. مقامات دولت بایدن می‌گویند رئیس جمهور هرگز چنین تعهدی نخواهد داد.
ایران مانند همیشه انکار می‌کند که قصد دارد سلاح اتمی تولید کند. اما سناریوی محتمل‌تر آن است که می‌خواهد تا مرز "توانایی تولید بمب اتمی" پیش رود، تا جایی که در صورت لزوم بتواند در مدت چند هفته یا چند ماه آن را تولید کند.
آمریکا آشکارا اعلام کرده است اگر ایران در وین سنگ اندازی کند، احتمالا مجبور خواهد شد اِعمال تحریم‌های جدید را بررسی کند.
"رابرت مالی" نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران اخیرا گفته "این مساله در اختیار ایران است که چه مسیری را انتخاب کند"، اما آمریکا و متحدانشان باید برای هر گزینه مدنظر ایران آماده باشند.
مالی خاطرنشان کرد که بایدن و وزیر خارجه اش "آنتونی بلینکن" هر دو گفته اند اگر دیپلماسی شکست بخورد "ما ابزار‌های دیگری در اختیار داریم، که از آن‌ها استفاده خواهیم کرد تا مانع از دسترسی ایران به سلاح اتمی شویم. "، اما در روز‌های اخیر، در داخل کاخ سفید جنجالی درگرفته است مبنی بر آن که آیا بهتر نیست نوعی توافق موقت حاصل شود تا احتمالا برنامه تولید بیشتر اورانیوم غنی شده در ایران و تبدیل آن به سوخت فلزی را متوقف کند یا خیر- گامی ضروری برای تولید کلاهک هسته ای. به ازای آن نیز آمریکا احتمالا تعدادی محدود از تحریم‌ها را لغو خواهد کرد. البته این، مشکل موجود را حل نخواهد کرد. اما شاید برای مذاکرات بیشتر، وقت بخرد و تهدیدات اسرائیل را نیزاز بمب باران تاسیسات ایران بازدارد.
شاید خریدن وقت زیاد ضروری باشد.
بسیاری از مشاوران آقای بایدن با اشاره به تحریم‌های دولت ترامپ علیه ۱۵۰۰ ایرانی، نسبت به این مساله تردید دارند که اِعمال تحریم‌های جدید علیه رهبران ایران، نیرو‌های نظامی یا بخش‌های نفتی آن، بتواند بیش از گذشته برای تحت فشار قرار دادن ایران به تغییر رویکرد، موثر باشد؛ و گام‌های پرخاشگرایانه بیشتر که سال‌های گذشته نتیجه بخش بودند، شاید آن نتایجی را که آن‌ها در ذهن دارند، به دنبال نداشته باشند.
در سازمان امنیت ملی و همچنین مرکز فرماندهی سایبری آمریکا، این اتفاق نظر وجود دارد که موفقیت در حمله سایبری نظیر آنچه که آمریکا و اسرائیل بیش از یک دهه گذشته با رمز "بازی‌های المپیک" علیه تاسیاست اتمی ایران انجام دادند، بسیار دشوارتر است. در آن عملیاتِ مخفیانه، سانتریفوژ‌های سایت غنی سازی نظنز بیش از یک سال ازکار افتاد. مقامات کنونی و سابق آمریکایی و اسرائیلی خاطرنشان می‌کنند ایرانی‌ها از آن زمان تاکنون قابلیت دفاعی خود را تقویت کرده و نیرو‌های سایبری خود را ساخته اند؛ به گونه‌ای که دولت آمریکا هفته پیش هشدار داد این نیرو‌ها به شدت داخل آمریکا فعال هستند.
ایرانی‌ها همچنین از ورود بازرسان به مکان‌های مهم هسته‌ای ممانعت می‌کنند، آن هم با وجود یک سری توافقات حاصل شده با "رافائل گروسی" مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی که بر اساس آن اطلاعات مربوط به تجهیزات نظارتی آژانس از مکان‌های حساس حفظ خواهد شد. دوربین‌ها و حسگر‌های آژآنس که در انفجار بهار گذشته نابود شده بودند، جایگزین نشده اند.
گروسی که اخیرا یک هفته در واشنگتن حضور داشت و با مقامات آمریکایی گفتگو کرده بود، در مصاحبه‌ای گفت، "از نظر من، مساله مهم این است که بازرسی‌ها (از سایت‌های هسته‌ای ایران) ادامه یابد. " ...
شکاف نظارتی به ویژه باعث نگرانی است، زیرا ایرانی‌ها اعلام کرده اند که اکنون ۵۵ پاوند (حدود ۲۵ کیلوگرم) اورانیوم ۶۰ درصد غنی شده تولید کرده اند. این میزان خلوص از ۹۰ درصدی که معمولا برای تولید سلاح اتمی از آن استفاده می‌شود کمتر است، اما با آن اختلاف زیادی ندارد. گروسی گفته است، این میزان از خلوص در سطحی است "که فقط کشور‌های تولید کننده بمب در اختیار دارند. این به معنای آن نیست که ایران در حال انجام دادن چنین کاری است. اما مفهوم آن این است که بسیار بالا است. " مقامات ایرانی برای توجیه این اقدامات خود دلایل فراوانی ارائه کرده اند - از جمله این که قصد دارند سوخت راکتور‌های هسته‌ای نیروی دریایی خود را تامین کنند، تجهیزاتی که ایران آن را در اختیار ندارد-، اما دلیل واقعی آن ظاهرا افزایش فشار است.
"بهروز کمالوندی" سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در همین ماه بود که با افتخار گفت تنها کشور‌های دارنده سلاح‌های هسته‌ای نشان داده اند که می‌توانند تا این سطح اورانیوم را غنی سازی کنند. (او اشتباه می‌کند: بسیاری از کشو‌های غیرهسته‌ای چنین کاری کرده اند.)
وی گفت، "اکنون در این سازمان، اگر اراده کنیم، می‌توانیم هر کاری انجام دهیم. "
پیش از تصمیم آقای ترامپ برای نابودن کردن توافق هسته ای، ایران به محدودیت‌های قید شده در آن پایبند بود – و اغلب محاسبات نیز نشان می‌داد برجام ایران را حدود یک سال از نقطه آستانه، یعنی مرحله‌ای که مواد کافی برای تولید بمب اتمی دراختیار داشت، دور نگه داشته بود. اکنون ارقام مختلفی در این خصوص ارائه می‌شود، اما این زمان چیزی بین سه هفته و چند ماه است که می‌تواند محاسبات ژئوپولیتیک را در سراسر خاورمیانه تغییر دهد.
زمانی که بایدن به قدرت رسید، بسیاری از دستیاران ارشد او امید زیادی داشتند که توافق اولیه برجام – که در مذاکرات مربوط بخش‌هایی از آن‌ها مشارکت داشتند – احیاء خواهد شد. در آن زمان، ایرانی‌هایی که با آن پیمان موافق بودند هنوز بر سرجایشان قرار داشتند: حسن روحانی رئیس جمهوری ایران و محمد جواد ظریف وزیر خارجه اش هنوز در دولت حضور داشتند گرچه قدرتشان به شدت کاهش یافته بود.
اما دولت دو ماه وقت صرف کرد تا درباره رویکرد مذاکرات تصمیم بگیرد، و گلایه مقامات اروپایی که به گذشته نگاه می‌کنند، این است که زمان از دست رفته خسارت بار بوده است.
در انتهای ماه مارچ (نیمه اول فروردین) که دو طرف توافق کردند به میز مذاکرات بازگردند؛ و این گونه بود که مذاکرات وین در اوایل آوریل شروع شد.
یک مقام ارشد دولت آمریکا گفت، تا ماه ژوئن حصول توافق "تا حدود بسیار زیادی نهایی شده بود". پس از آن مشخص شد که ایران می‌خواهد مذاکرات را تا انتخابات ریاست جمهوری به تعویق بیندازد، رقابت‌هایی که آقای رئیسی را به قدرت رساند.
ابتدا مقامات آمریکایی امیدوار بودند که اقای رئیسی پایبند توافقی خواهد بود که درباره اش مذاکره شده بود و تغییراتی کوچک در آن اِعمال و جشن لغو اکثر تحریم‌های غربی را برگزار خواهد کرد. آن‌ها حدس می‌زدند، دولت جدید می‌توانست هر مورد اشتباه را به رئیس جمهور و وزیر خارجه سابق نسبت دهد.
اما این محاسبات اشتباه از آب درآمد. در اواخر سپتامبر، "حسین امیرعبداللهیان" وزیر خارجه جدید ایران به نیویورک تایمز گفت که وی علاقه‌ای ندارد به شیوه وزیر قبل از خود، مذاکره کند.
"سعید خطیب زاده" سخنگوی وزارت خارجه ایران به تازگی در کنفرانسی خبری گفته است ایران برای بازگشت واشنگتن به توافق هسته‌ای سه شرط دارد: باید بپذیرد که خروجش از برجام اشتباه بود، باید به یک باره تمام تحریم‌ها را لغو کند و باید ضمانت دهد هیچ دولت دیگری در آمریکا مانند ترامپ از برجام خارج نخواهد شد.
"قیس قریشی" مشاور امور سیاست خارجی و نزدیک به دولت ایران می‌گوید، "کاملا غیرممکن است ایران آن میزان از امتیازاتی را به آمریکا بدهد که دولت روحانی داده بود. ما قصد نداریم تمام کارت‌های خود را بدهیم و سپس منتظر بمانیم تا ببینیم آیا آمریکا یا اتحادیه اروپا به برجام متعهد خواهند بود یا خیر؛ چنین چیزی اتفاق نخواهد افتاد. "
مقامات اروپایی می‌گویند که نمی‌خواهند اگر مناقشه‌ای رخ داد، "طرح دوم" را درنظر بگیرند. این در حالی است که در جلسات کاخ سفید، پنتاگون و وزارت خارجه آمریکا، درباره تعداد زیادی از چنین طرح‌هایی بحث و تبادل نظر می‌شود، از انزوای اقتصادی ایران گرفته تا خرابکاری. آقای بایدن بیش از دو هفته پیش در پاسخ به سوالی در خصوص مذاکرات مربوط به طرح بعدی، لحظه‌ای مکث کرد و سپس گفت، "قصد ندارم که اکنون درباره ایران اظهارنظر کنم. ".
اما اسرائیلی‌ها درحال اظهار نظر هستند. "آویو کوچاوی" رئیس ستاد ارتش اسرائیل پیشتر در همین ماه گفته بود که ارتش "در حال تسریع طرح‌های عملیاتی و آمادگی برای مقابله با ایران و تهدیدات نظامی هسته‌ای است. " اشاره وی به این مساله بود که "نفتالی بنت" نخست وزیر جدید اسرائیل برای برنامه ریزی و حمله به ایران، مجوز هزینه مالی بیشتر داده است. مقامات اسرائیلی تاکید می‌کنند که آن‌ها نوعی سیستم حفاظتی زیرزمینی ابداع کرده اند که نیاز به کمک از دولت بوش را که ۱۳ سال پیش مطرح شده بود، رفع می‌کند. این که آیا واقعا چنین ادعایی صحت دارد یا صرفا یک بلوف است، مشخص نیست.
مقامات دولت بایدن هر از گاهی می‌گویند شاید مجبور شوند تا اعلام کنند برنامه هسته‌ای ایران بیشتر از حدی پیش رفته است تا به راحتی به سطح توافق ۲۰۱۵ بازگردد. آقای مالی ماه پیش اعلام کرده بود، " این ساعت زمان نیست، بلکه ساعت فناوری است. این توافق دیر یا زود پایان می‌پذیرد، زیرا ایران به پیشرفت‌هایی دست خواهد یافت که غیرقابل برگشت است. "
وی تصریح کرد: " نمی‌توان یک جسد مُرده را زنده کرد. "
