گفتگوی مقصود فراستخواه با بطحایی

مقصود فراستخواه، عضو هیات علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در گفت‌وگو با وزیر آموزش‌وپرورش، راه نرفته مدارس در آموزش مهارت‌های اجتماعی و 9 خط‌مشی ضروری برای ارتقای آموزش و پرورش را تبیین کرد.

به گزارش روابط عمومی وزارت آموزش‌وپرورش، در ادامه سلسله برنامه‌های استودیو الفبا، مقصود فراستخواه جامعه‌شناس و عضو هیات علمی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در نشستی صمیمی در گفت‌و‌گو با سیدمحمد بطحایی، به بررسی اهمیت نقش وزیر آموزش و پرورش در نظام تعلیم وتربیت و خط مشی‌های ارتقای آن پرداخت.

در این نشست وزیر آموزش‌وپرورش به کاستی‌های نظام آموزشی کشور اشاره کرد و گفت: «به‌ عنوان یک شاگرد در دستگاه تعلیم و تربیت تلاش کرده‌ام که در طول سال‌های خدمتم از معلمی جدا نشوم، بسیاری از کاستی‌های آموزش‌وپرورش را قبول دارم و متأسفانه امروز آموزش‌وپرورش تنها در سیطره دانش بر لایه حافظه محوری تأکید می‌کند و انرژی دانش‌آموزان، معلمان و والدین در سطحی‌ترین لایه دانش نگه‌داشته شده است و از آموزش مهارت‌های اجتماعی و سبک زندگی دور شده‌ایم.»

بطحایی افزود: «برای دستیابی به استانداردها و آموزش‌وپرورش مطلوب، یکی از برنامه‌هایی که اجرایی‌شدن آن مورد تأکید است، حذف رقابت‌های فردی و برگزاری مسابقات به‌صورت گروهی و تشویق گروهی دانش‌آموزان است تا مشارکت و انجام کارگروهی در بین دانش‌آموزان ترویج پیدا کند.»

در ادامه مقصود فراستخواه درباره نظام تعلیم و تربیت، گفت: «جامعه ایران ساختار چندان توسعه‌یافته‌ای ندارد و با توجه به تنوع و ابعاد آن، تغییرات در حال تکمیلی دارد اما هنوز در جامعه سیستم هوشمند، ساختار توسعه‌یافته و تثبیت‌شده نداریم و در چنین جامعه‌ای عاملیت نقش محوری دارد و عقلانیت به‌صورت فرایند در آن نهادینه و تعبیه نشده است و در چنین دستگاه‌هایی انسان کنشگر، هوشمند، تحلیل‌گر و دارای تفکر انتقادی و قدرت عمل نداریم.»

او افزود: «در این جامعه، انسان سیاست‌گذار، منتقد اجتماعی و کنشگر می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد و با چنین توصیفی اگر وزیر آموزش‌وپرورش تعلقات و وابستگی نداشته باشد و به معنای کامل مدیر باشد و اقدام به سیستم‌سازی کند، بسیار نقش‌آفرین و مؤثر خواهد بود.»

عضو هیات علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی به اهمیت نقش وزیر در نظام تعلیم و تربیت اشاره کرد و گفت: «اگر وزیر آموزش‌وپرورش مورد اعتماد جامعه فرهنگیان و بدنه نظام تعلیم و تربیت و ظرفیت‌ساز، توانمند‌ساز، تسهیل‌گر، گفت‌وگوکننده، متفکر، تحلیل‌گر و از همه مهم‌تر یادگیرنده باشد، می‌تواند منشأ اثر شود و امید جامعه برای پیشرفت و تحول را افزایش دهد.»

فراستخواه نُه خط‌مشی برای ارتقای آموزش‌وپرورش را ضروری دانست و گفت: «برای ظرفیت‌سازی و تسهیل‌گری 9 خط‌مشی خانه مدرسه، مدرسه مدرسه، مدرسه نظام صنفی، مدرسه نظام حرفه‌ای، مدرسه محله، مدرسه وزارت، وزارت جامعه فرهیخته فرهنگی، وزارت دولت و ایران اجتماع جهانی، را برای نظام تعلیم و تربیت ضروری می‌دانم.»
او درباره خط‌مشی خانه مدرسه گفت: «وزیر آموزش‌وپرورش برای ایجاد ظرفیت‌سازی باید خط خانه و مدرسه را تقویت کند و بین این دو نهاد درباره اقدامات انجام‌گرفته و دائم ارتباط برقرار کند.»

این جامعه‌شناس به گسست بین عوامل اجرایی مدرسه اشاره کرد و گفت: «بین عوامل اجرایی در داخل مدرسه گسست‌هایی وجود دارد و اغلب مدیر برخاسته از نظر معلمان نیست؛ درحالی‌که مدیر مدرسه با گفت‌وگو، مشارکت و توافق جمعی با دانش‌آموزان و معلمان می‌تواند مدرسه را به یک سازمان پیشرو تبدیل و استانداردسازی کند و استقلال حرفه‌ای را در مدرسه ایجاد کند.»

عضو هیات علمی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی افزود: «باید مدرسه با نظام صنفی معلمان ارتباطات و تسهیل‌گری‌هایی داشته باشد و از این ظرفیت استفاده کند و بسیار مهم است که معلمان در نظام صنفی افرادی قوی و سرافراز باشند و گرفتار معیشت نباشند.»

فراستخواه با بیان کاستی‌های حرفه‌ای‌گری در مدارس و اهمیت نظام تعلیم و تربیت حرفه‌ای، به خط‌مشی مدرسه و محله اشاره کرد و گفت: «مدرسه باید در بستر محله شکل بگیرد و خانواده‌ها، نهادهای محلی، خیرین مدرسه‌ساز و بخش غیردولتی در مدرسه حضور داشته باشند تا مدرسه در بستر اجتماع زندگی کند و در متن جامعه دیده شود و کارآفرینی آموزش شکل بگیرد.»

فراستخواه ادامه داد: «بین مدارس و وزارت آموزش‌وپرورش باید خط تعاملی وجود داشته باشد و مرتباً از مدارس به ستاد پیشنهاد ارسال و مدارس از سیاست‌ها و تصمیم‌های وزارت آگاه شوند و وزارت آموزش‌وپرورش با چنین تعاملی، سازمانی چابک و تسهیل‌گر در نظام تعلیم و تربیت باشد.»

عضو هیات علمی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی به‌ ضرورت ارتباط سیستماتیک و مستمر فرهیختگان فرهنگی با وزارت آموزش‌وپرورش اشاره کرد و گفت: «وزارت آموزش‌وپرورش باید از ظرفیت‌های مدنی و فکری جامعه فرهنگیان استفاده کند و در چارچوب دولت، ارتباطش را با سایر نهادها همچون آموزش عالی، ارشاد، جهاد کشاورزی و... حفظ کند و با آن‌ها هم‌افزایی داشته باشد.»

او افزود: «برای تعلیم و تربیت نظام جهانی وجود دارد که اگر جامعه‌ای بدون در نظر گرفتن ابعاد جهانی آموزش، در انزوا تعلیم و تربیت را دنبال کند، موفق نخواهد شد و وزارت آموزش‌وپرورش برای استفاده از فرصت‌ها باید به ‌نظام جهانی تعلیم و تربیت متصل شود و از تجربیات جهانی و افق‌های پیش رو تعلیم و تربیت استفاده کند تا به توسعه دست یابد.»